Freyr - 01.04.1904, Síða 3

PEEYE.
27
ár, „til að kaupu fyrir galvaníseraðann gadda-
vír, galvaníseraða járnteina og galvaniseraða
járnstólpa i túngirðingar“.
Undir eins við þessa íyrstu grein laganna
er svo margt og mikið að athuga, að eg veit
naumast, hvar eg á að byrja. Onytjungnum
eg ráðleysingjanum er boðið takmarkalítið og
mjög illa trygt lán, til þess að girða tún sitt
með útlendu og lítt þekktu girðingaefni, og
jafnframt séð um að enginn eyrir af þessu
mikla fé — • fé, sem slagar hátt upp í árstekj-
ur landssjóðs - lendi hjá innlendum mönnum,
heldur alt í vasa útlendra verksmiðjueigenda og
auðmanna. Atorkumaðurinn aftur á móti, sem
vill girða tún sitt með grjóti eða öðru góðu
innlendu efni, fœr enga hjálp til þess, enda þótt
póg og gott grjót sé alveg við hendina. Það
fer því fjærri að lögin styðji að því, að auka
atvinnuna í sveitunum, sem eínmitt hefði átt að
vera þungamiðja þeirra, heldur leitast þau miklu
fremur við, þótt i smáum stíl sé, að draga verka-
fólkið úr sveitunum, með þvi að veita atvinnu
við uppskipun, sem borguð er af opinberu fé.
Um gaddavírinn sjálfan sem girðingaefni
hefir verið margt og mikið sagt, bæði utanþings
og innan, og miklu meira en hægt er að segja
með rökum. Vist er þó, að hann getur verið
gott girðingarefni á sutnurn stöðum, et' hann
er rétt notaður, og orðið oss að .miklu líði; en
þetta erísjálíúsér engin meðmæli með gadda-
vírslögunum.
Elzta gaddavírsgirðingin hér á landi, sem
eg þekki, er 10 ára gömul, fiestar eru miklu
ýngri. Mest er af gáddavírsgirðingunum hér
i Reykjavik og nærsveitunum, enda eiga þær
bezt við hér, af því snjókoma er lítil og sauðfé
fátt. Allar gaddavirsgirðingai’, sem eg hefi
skoðað, og eru meira en eins eða fárra ára,
hafa verið meira eða minna skemdar. Vana-
lega byrjar ryðið á öddum viisins, sem oftast
eru ógalvaníseraðir (á öllum fjóryddum vír),
og breiðist þaðan út. Þetta þarf þó ekki til.
Oft detta ryðblettir á vírinn millum gadd-
anna eftir fá ár, án þess að menn viti nokkra
orsök til. Liggi vírinn niður eða slitni, eins
og oft vill verða, flýtir það mjög fyrir eyði-
leggingu hans.
Enn er ekki fengin svo mikil reynzla fyr-
ir varanleik gaddavírsins, að hægt sé að segja
neitt með vissu, hvað leugi hann getur enzt.
Eftir þvi, sem mér virðist (og eg efast um að
nokkur hér á landi hafi skoðað fleiri gadda-
vírsgirðingar en eg), álít eg ómögulegt að
gjöra ráð fyrir að gaddavírinn, undir almenn-
um skiíyrðum, endist lengur en svo sem 15
ár, þó með mikilli aðgerð, að minsta kosti
seinustu árin. Eigi að halda gaddvírsgirðing-
unni við, svo að hún sé stæðileg eftir 20 ár,
má óhætt gjöra ráð fyrir að enginn urmull sé
eftir af hinni upprunalegu girðingu, nema ef
til vill eitthvað af máttarstólpunum. Mér er
því ómögulegt að skilja í, hvernig formælend-
ur laganna hafa komist að þeirri niðurstöðu,
að girðingarnar skyldi afborga á 41 ári, eða
meira en helmingi lengri tíma en nokkur von
er um að þær geti enzt. Og þetta verður
mér enn óskiljanlegra þegar eg les Alþingis-
tíðindin, og sé að enginn þingmaður hefir dirfst
að halda því fram, að girðingarnar entust í
41 ár eða neitt nærri því.
Eg get ekki betur séð en að sjálfsagt
hefði verið að binda afborgunarskylduna við
15 ár, eða þann tíma, sem von er um að girð-
ingarnar endist. Með þessari löngu afborgun-
arskyldu hljóta lögin að hafa illar afleiðingar
á einhvern hátt, ef þau á annað borð korna í
framkvæmd.
Til þess að sýna hveruig lögin geta orð-
ið og hljóta að verða í framkvæmdinni, vil eg
taka tvær meðal jarðir með 25 dagsláttu tún-
um. Önnur jörðin er opinber eign en hin
bónda eign. Á báðum jörðunum eru túnin
girt samkvæmt gaddavírslögunum. Til
girðingarinnar á opinberu eigninni leggur
landssjóður til 348 kr. (sjá síðar) sem afborg-
ast á 41 ári með 17,40 kr. árlega. Á bænda
eigninni nemur landssjóðslánið 261,00 kr., er af-
borgast á sania tima með 13,05 kr. á ári.
Báðir bændurnir flytja af jörðunum eftir 12 ár
Þeir hafa verið hirðumenn og haldið girðing-
unum vel við, svo að þær fljótt á að líta virð-
ast nokkurnvegin stæðilegar. í ofanálag borga
þeir 30 kr. hvor, og mun það full hátt sett,
því að allir sem kunnugir eru úttektum til
sveita, vita, að álag til t. d. á fallin hús, er
sjaldau nema lítill hluti af því, sem þau kosta