Freyr - 01.04.1904, Qupperneq 8

32
FREYR
það kemst. JPegar svo stendur á, sem oft
kemur fyrir — gæti íjöldi af fé hjá sama
bóndanum á einum degi stórskaðað sig, og það
svo að fleira eða færra yrði að drepa.
Og ekki eru gaddavírsgirðingarnar betri
fyrir hrossin. f>au sækja jafnan þegar fer að
líða á daginn heim að húsunum og heim á
túnið, og þegar girðingin væri að meira eða
minna leyti í kafi, mundu þau ekki vera að
krækja í hliðin Mér kemur þá ekki á óvart,
ef gaddavírslögin komast alment í framkvæmd,
þótt stundum verði fljótt um þau, því eins og
kunnugt er, þarf ekki nema eina rispu á fót-
inn, ef hún kemur á óheppilegan stað, til þess
að hrossið verði aldrei framar jafn gott.
Mér finst því fylsta ástfæða til, bæði frá
hagfræðislegu og maunúðarlegu sjónarmiði
skoðað, að vara bændur, sem búa í héruðum
þar, sem fannkomur eru miklar, við því að
girða með gaddavír, sérstaklega þar, sem pen-
ingshúsin standa á túnunum.
Að því er vírgirðingarnar sjálfar snertir,
þá hættir þeim mjög við að slitna eða sligast
undau snjónum, einkum ef þær standa í halla.
Þar, sem snjókoma er lítil álít eg aftur
gaddavírsgirðingar víða heppilegar, og þær
hafa þanu stórkost að svo fljótlegt er að girða
með þeim.
Mér 'er kunnugt um að sumir halda því
fram, að gaddavírsgirðingar megi taka upp að
haustinu í bygðarlögum, þar sem er snjóasamt,
svo að þær verði ekki skepnum að meini.
Þetta hlýtur þó að orsakast af of lítilli þekk-
ingu á málefninu eða af ónógri yfirvegun.
]Það er svo mikið og ilt verk að rífa niður
vel gjörðar gaddavírsgirðingar, og reisa þær
aftur á vorin, að eg þykist þess fullviss. að
ekki einn einasti bóndi á landinu hafi það fyr-
ir reglu.
Þegar verið er að bera saman gaddavírs-
girðingarnar og girðingar úr innlendu efni,
verða menn, auk hættunnar sem gaddavírnum
fylgir, að muna eftir því, að t. d. varuarskurð-
ir þux'ka landið um leið og þeir verja, og að
grjót- og torfgarðar veita skjól. Þetta skjól
er að minsta kosti mikils virði á Vestur- og Norð-
urlandi, þar sem norðannæðingarnir eru svo
algengir. Eg man eftir að eg hef oft séð
grasið liggja í legu á 10—20 faðma breiðu
belti fyrir innan girðingarnar, þótt það sem
hærra hefur legið af túninu, og ekki hefir not-
ið neins skjóls, hafi verið snögt og visið af.
norðannæðingum. I sumar sem leið sá eg
glögg merki hins sama hér á Suðurlandi í
norðan kuldunum, sem gengu allan fyrri hluta
ágústmánaðar.
Einnig ber að minnast þess, að viðhald
girðinga úr innlendu efni kostar aðeins vinnu,
sem bóndinn getur oft látið í té sér að skað-
litlu, ef hann er hirðumaður. En viðhald
gaddavírsgirðinganna kostar peninga og kaup-
staðarferðir, og af peningum er of lítið hjá
bændum, en of mikið af kaupstaðarferðunum.
Margt fleira en það sem nefnt hefir ver-
ið, er athugavert við túngirðingalögin, en rúms-
ins vegna verð eg að sleppa því að mestu.
Þannig fæ eg ekki skilið hversvegna þingið
hefir bundið lánveitinguna við næstu 5 ár.
Það er fyrir mér eins og „Bónda“ í 79. nr.
„Isafoldar11, að eg get naumast varist þeirri
hugsun, að þingið hafi með þessu ákvæði vilj-
að „hræða landsmenn (bændur) til að flana á-
líka hugsunarlitið að lántökunui, eins og þing-
ið sjálft að lánveitingunni“. Mér finst að 4—5
ár hefðu alls ekki verið oflangur undirbúnings-
tími undir svo stórkostlegt nýmæli, sem hér
er um að ræða.
Hreppstjóraeftirlitið, sem lögin byggja svo
mjög á, finst mér nærri því broslegt. Eg efast
ekki eitt augnablik um að það verður víðast
hvar að eins á pappirnum. Um sum sektará-
kvæðiu er hið sama að segja.
VI.
I fyrsta kafla ritgjörðar þessarar mintist
eg á, að túngirðingalögin hefðu átt að stuðla
að því að auka atvinnuna í sveitunum. En
það gjöra þau als ekki eins og áður hefir ver-
ið tekið fram.
Allir, sem kunnugir eru til sveita, vita,
að það sem staðið hefir búskap vorum mest
fyrir þrifum á seinustu árum er fólkseklan.
Það lá því beint við, fyrst þingið á annað
borð vildi réttalandbúnaðinum verulega hjálpar-
hönd, að það reyndi að bæta úr þessu aðal-
meini, ekki sízt þegar þess er gætt að vistar-