Ljósmæðrablaðið - 01.04.1965, Blaðsíða 9

LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
33
fávitaháttar. Hafi fóstur fengið í arf frá föður blóðflokk,
sem er ólíkur blóðflokki móður, myndar móðirin í sumum
tilfellum mótefni gegn blóðflokkum fóstursins. Þessi mót-
efni síast í gegnum fylgjuna inn í blóðrás fóstursins með
þeim afleiðingum, að blóðkorn þess springa. Blóðrauðinn
og efni úr honum, sem þar fara út í blóðvatnið, setjast í
ýmis líffæri fóstursins, þar á meðal heilann og valda tjóni
á þeim. Algengast er þetta milli móður og fósturs við svo-
nefndan Rhesusþátt rauðra blóðkorna. Um það bil 85%
Evrópubúa hafa þennan arfgenga ríkjandi þátt í blóðkorn-
um sínum og eru sagðir jákvæðir Rhesus +. Þeir, sem hafa
erft víkjandi hliðstæðu hans frá báðum foreldrum, eru
sagðir Rhesus neikvæðir. Oft kom ólíkir blóðflokkar ekki
að sök, en komi fram einkenni er nú farið að skifta um
blóð í þessum börnum nýfæddum.
Innkirtlar eru þeir kirtlar nefndir, sem skilja efni sín
beint út í blóðrásina, en ekki út á yfirborðsþekju. Hormón-
ar eða vakar nefnast efni þau, sem innkirtlar framleiða.
Störf þeirra eru nátengd starfi taugakerfis. Þau stjónia
viðbrögðum líkamans út á við. Þau ráða meðal annars
vaxtartíma barna, ákveða ytri kyneinkenni karla og
kvenna, stjórna hraða ýmissa efnabreytinga líkamans o. fl.
Einn þessara innkirtla er skjaldkirtillinn, sem liggur
framan á og til hliðar við barkakýlið. Hann er joðgeymsla
bkamans, en joðið notar hann jafnframt í framleiðslu
hormóns, sem hann geymir í sér og selur líkamanum eftir
þörfum. Hraða hormónútskilnaðar skjaldkirtilsins er
stjórnað af heiladingulshormóni. Þannið er skjaldkirtill-
inn, eins og flestir aðrir innkirtlar, undir stjórn heilading-
ulsins. Skjaldkirtilhormón er m. a. nauðsynlegur líkamleg-
um og andlegum vexti barna. Gæti skorts á því hjá fóstr-
mu, verður afleiðingin kretindvergur. Ekki þurfa einkenni
þessi að vera ljós við fæðingu. Áður en fyrsta aldursárið
er liðið, fer þó að bera á þeim. Barnið er sljótt, lystarlítið,
húð þess er föl og þurr, hárið gisið og strýkennt. Tungan