Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.02.1925, Blaðsíða 11

T í M A R 1 T V. F. í. 1925.
7
aukið starfið við eftirlitið að miklum mun, og þar
af leiðandi verið mikill kostnaðarauki.
Hjer verða því eigi tekin dæmi upp á vond mæli-
tæki, en þess skal aðeins getið. að venjulegasti gall-
inn á vogum var það að þær voru svo slitnar og
ryðgaðar, að þær voru mjög ónákvæmar vegna stirð-
leika. pað mátti heita, að á sumar af þessum vogum
væri eigi hægt að vigta, því að jafnvægisstaða
þeirra breyttist eigi nema við mikinn þyngdarmun,
enda vissu eigendurmr jafnaðarlega, að þær voru
vondar, en samt voru þetta eigi verstu vogirnar.
Sumar vökru vogirnar voru miklu varasamari, því
að þær vógu rangt eigi síður en hinar, en menn
höfðu yfirleitt á þeim hina mestu tröllatrú, af því
að þær voru vakrar. Sú skoðun var ótrúlega almenn,
að vog hlyti að vega rjett, ef hún væri vökur, en jeg
býst við að starf löggildingarstofunnar hafi borið
þann árangur, að margir geri nú mun á vakurri vog
og rjettri vog. Vogirnar vógu oft 1% til 3% rangt
og þá ávalt á sama veg hver vog, en nokkrar vogir
höfðu þó ennþá meiri skekkju, jafnvel 9% og þar
yfir. Sjerstök tegund af borðvigtum (Roberval),
sem var talsvert mikið notuð hjer, hafði þann galla,
að þegar vogin fór að slitna, vóg hún mjög rangt,
jafnvel upp í 20%, og gat sá, sem vóg, jafnan ráðið
því, á hvorn veginn hún vóg rangt. Fyrir þann, sem
vildi svíkja á vog, var þessi tegund voga einkar
hentug, því að það mátti jafnt svíkja á henni við
útvigt sem innvigt. Engin dæmi vissi jeg þess að
eigendur þessara voga þektu þessa eiginleika þeirra,
en þeir munu hafa keypt þær, af því að þær voru
ódýrari en aðrar vogir. Löggildingarstofan bannaði
notkun þessara voga.
Skekkjan á metunum var einnig töluverð, og svo
að segja ávalt á þann veginn, að metin voru of ljett.
Sjerstaklega voru hin gömlu pundalóð og kvintalóð
skökk, stundum svo að munaði nokkrum prósentum.
Eftir því sem metin verða eldri, er meiri hætta á
því, að þau verðii of ljett vegna slits. Jeg hefi af
þeirri reynslu, sem fjekkst þrjú fyrstu árin, reiknað
út hve mörg af 100 metum mætti búast við að væru
nothæf eftir 1 til 11 ár og sýnir eftirfarandi tafla
niðurstöðuna.
Nothæf eftir ] ár 2 ár 3 ár 4 ár 5 ár (i ár 7 ár S ár 9 ár 10 ár 1) ár
Af 100 járnm. 96 92 87 83 78 74 70 65 60 55 51
Af 100 kopa-r. 100 98 95 92 89 8f> 83 79 75 71 66
Koparmet endast því eins vel í 7 ár og járnmet
í 4 ár.
Yfirleitt var skekkjan minst á kvörðum og mæli-
keröldum, nema þegar sjerstaklega stóð á. það kom
fyrir, að pott-mál voru notuð í stað lítra-mála, og
er á þeim rúmmálum meira en 3% munur. það er
orðið alkunnugt, að síldarmál voru sumstaðar langt
um of stór, mesta skekkja þar tæp 20%.
Útgjöld ríkissjóðs vegna löggildingarstofunnar
þessi ár, sem hún starfaði, hafa orðið:
Árið 1918............ kr. 1868,95
— 1919 ............... —18684,67
— 1920 ............ — 7443,30
— 1921............. — 8191,73
— 1922 ............ — 6840,80
— 1923 ............ — 5440,00
— 1924 ........... — 5244,00
Samtals öll árin kr.53713,45
Árið 1922 endurgreiddi löggildingarstofan í ríkis-
sjóð kr. 2000.00 og við nýár 1925 mátti meta eignir
stofunnar kr. 25000.00. Hin raunverulegu útgjöld
ríkissjóðs hafa því verið um 27 þúsund krónur á
þeim 6 árum, sem hún starfaði, eða 4(4 þúsund að
jafnaði á ári.
Löggildingarstofan hafði auk þess, sem ríkissjóð-
ur lagði til, tekjur af 1) löggildingu, 2) eftirliti og
3) sölu mælitækja og vogaráhalda. Hjer fer á eftir
yfirlit yfir þessar tekjur um þessi 6 ár. Allar þess-
ar tekjur eru taldar brúttó, það er að segja, skrit-
stofukostnaður, mannahald, ferðakostnaður o. fl.
er eigi frá dregið tekjunum.
Tekjur af löggildingu eftirliti sölu alls
Árið 1919 kr. 2889,35 299,60 2836,45 6025,40
— 1920 9951,20 6854,10 11646,11 28451,41
— 1921 9281,95 5376,80 9291,11 23949,86
— 1922 6784,15 6954,30 6405,55 20144,00
— 1923 — 3354,75 1909,50 5154,36 10418,61
— 1924 2330,50 2268,05 3825,51 8424,06
Alls á 6 árum 34591,90 23662,35 39159,09 97413,34
1. júní 1920 voru gjöld fyrir löggildingu og eftir-
lit hækkuð, en voru aftur lækkuð 1. júní 1923. Með
fram þess vegna eru tekjur bæði af löggildingu og
eftirliti hærri á árunum 1920—1922 en hin árin.
Ef við aðalupphæðina er bætt því, sem ríkissjóð-
ur hefir lagt til löggildingarstofunnar, en eignir
hennar aftur dregnar frá, hefir löggildingarstofan
kostað landsmenn í 6 ár um 124 þúsund krónur,
eða rúmar 20 þúsund krónur á ári. Samt þyrfti, ef
rjett skyldi vera, að draga frá þessari upphæð nokk-
ur þúsund krónur. í fyrsta lagi vegna þess, að lög-
gildingarstofan, af því að hún hafði einkasölu á ís-
landi, naut sjerstakra kjara við innkaup á mæli-
tækjum og vogaráhöldum, og nokkuð af tekjum á
sölu mælitækja og vogaráhalda stafa frá þessum af-
slætti, og í öðru lagi af því að landsmenn greiddu
nú engin löggildingargjöld til erlendra stofnana.
þetta tvent met jeg, lágt reiknað, 16 þús. kr. á 6
árum.