Freyr - 01.03.1907, Blaðsíða 11

FÉEYR
35
Hugleiöingar um sauðfé vort.
Þó ýmsir ai atvinnuvegum vorum hafi breyzt
nokkuð til batnaðar nú á síðustu árum, þá eru
þær breytingar svo hægfara, að sumir þeirra
standa nær því í stað frá elstu tímum. — Það
er ekki ætlun mín með línum þessum, að fara
að rita um atvinnuvegi vora yfirleitt beldur að-
eins einn þátt þeirra, sauðfjárræktina.
Því verður ekki neitað, að meðferð sauð-
fjárins befir tekið dálitlum framförum á siðari
árum og liggur það aðallega í því, að fénu er
ætlað meira og betra fóður, en áður var, og
vantar þó mikið til þess að fóður þess sé full-
nægjandi.
Skoðanir manna eru að breytast á því, að
það sé ekki aðalatriðið, að bafa féð svo margt,
að það rétt aðeins dragi fram lífið, heldur að
það gefi þann arð nokkurnveginn, sem því er
ætlað að veita. — Sú skoðun á erfiðara upp-
dráttar, að ekki sé hægt að láta sömu sauð-
kindina veita afurðir í margar stefnur og það
í ríkulegum mæli t. d. að ær geti auk afkvæm-
is framleitt mikla mjólk, ull og kjöt.
Einstöku bændur bafa sýnt lofsverðan á-
buga á því að bæta sauðfé sitt, en þær tilraun-
ir bafa verið á reiki og svo óákveðnar, að lítill
árangur sést af þeim. — Þó margt megi finna
að fé voru sem bverju öðru óbættu fjárkyni, þá
er það þó tilfinnanlegast af öllu hvað það er
kynfestulaust, t. d. bjá sama fjáreigandanum er
sumt féð hyrnt, annað kollótt, sumt snögt í
framan annað með brúska; undan góðri mjólkurá
kemur ef til vill ær, sem ekki mjólkar afkvæmi
sínu nóg, en safnar miklu kjöti; algengt
er að dökk og mislit lömb fæðast af hvítum
foreldrum, og svona mætti lengi telja. Allir
sjá að þetta má ekki svo til ganga, það verð-
ur að laga þá ágalla, sem nú eru á sauðfé voru
svo það verði meira arðberandi, en nú er.
Bændurnir gengju þýðingarmikið framfaraspor
ef þeir reyndu hver um sig að koma á sam-
eiginlegum einkennum í sinni björð, það hlyti
að létta svo mikið undir með starfsemi kynbóta-
búa tyrir sauðfé sem þegar eru farin að ryðja
sér til rúms á stöku stöðum, og í fram-
tíðinni bljóta að verða ein af aðallyftistöngum
til umbóta sauðfé voru. Þó kynbótabúastofn-
anir þessar séu ungar og ekki ennþá komnar
til fullkominnar starfsemi, eru þær þegar búnar
að sýna að stórkostlegar umbætar má gjöra á
sauðfé voru, séu þær stundaðar af þekkingu
með þeim áhuga og nákvæmni, sem það starf
krefur. Til þess að koma kynbótabúum á
fót, liggur beinast fyrir að gefa út hlutabréf til
stofnunarfyrirtækjanna fyrir ákveðinni fjárbæð.
Líklegt er að ýms félög sem stofnuð eru og
stofnuð kunna að verða til eflingar landbúnað-
inum, mundu styrkja þau að nokkru, svo og
sýslusjóðir. Kynbótabú þurfa mikið fé, einkum
i fyrstu, til þess að geta leyst úr þeim spurn-
ingum, sem fyrir þau eru lagðar, en þegar fram
líða stundir og álit fer að koma á þau, eiga
þau að geta borið sig fjárhagslega, þá er hægt
að selja og lána dýr til undaneldis. — Búin
þurfa að vera vel sett í sveit, svo fjáreigendum
gefist sem beztur kostur á að kynna sér fyrir-
komulag þeirra og þær tilraunir, sem þar eru
framkvæmdar. — Ekki má hafa kynbótabúin
í beztu landkostasveitunum, því ef flytja á fó
frá þeim til lakari staða, er bætt við að til-
raunirnar mishepnist.
Vér hötum ekki enn þá nema óljósa bug-
mynd um bvað sauðfé vort getur gefið mikið
af sér, ef það er bætt og liggur það nær að mínu
áliti, að rannsaka það og vinna að þvi, en fara
að kaupa útlent fé til kynbóta bér á landi, og
það fjárkyn, sem reynist ekki vel á erlendu
kynbótabúi. Vér þurfum ekki að vera neitt
hrifnir af árangri þeim sem komið befir í 1 jós
á Sauðfjárbúinu á Hodne með Cbeviotféð1),
þar sem öll möguleg nákvæmni er viðböfð og
ekkert til sparað. — Búið befir starfað síðan
1890 og árangurinn er þessi: Haustið 1903 vega
fullorðnar ær, þyngst 114 pd., léttast 86 pd.
meðalþungi 106 pd., veturgamlar ær þyngst
94 pd., léttast 82 pd., meðalþungi 88 pd.
Lömb 7 mánaða gömul frá 84 niður í 60
pd. Hver skyldi þyngdin verða í þessu fé, þeg-
ar það væri búið, vera hér nokkur ár að og hvað
skyldu íslenzkir bændur segja um fé, semþeir
!) Sbr. Sauðfjárbúið á Hodne. Búnaðarrit 18.
ár 4. hefti.