Freyr - 01.11.1926, Blaðsíða 5

Búnaðarmálablað. Utgef. og ritstj.: Jón H. Þovbergsson bóndi Bessastöðum °g Sigurðuv Sigurðsson búnaðarmálastjóri. cTreyr Afgreiðslumaður og gjaldkeri: Sveinbj. Benediktsson ritari Búnaðarfél. ísl. Pósthólf 131. Árg. blaðsins kostar 5 kr. Gjalddagi 1. júlí.
XXIII. ár. Reykjavík, nóvember — desember 1926. Nr. 11 — 12.
Fólksstraumurinn
úr sveituuum.
Framh.
Horfur.
Landshagsskýrslur 1703—1903 bera það
með sér að býlum hefir mjög fækkað í
sveitum landsins. Síðan 1903 hafaogmörg
býli lagst í eyði, en mér vitanlega, eru
engar skýrslur til um hvað mörg hafa
eyðst síðan. Mörg þessara býla hafa að
sjálfsögðu verið ýmsum annmörkum bund-
in. Sumt verið grasbýli, önnur legið illa,
verið inn til heiða og afdala, harðinda-
söm og ill til samgangna og aðdrátta.
Nokkur hafa eyðst af völdum náttúrunn-
ar. Margir einstakir menn hafa lagt undir
sig jarðir, auk ábýlisjarðar, og gert að
eyðibýlum, að því er virðist, oft mjög að
óþörfu. Höfuðástæðan fyrir því að jarðir
hafa lagst í eyði er hve mjög fólkið hefir
flutst burt úr sveitunum. Nú er ekki nóg
með það að jarðir hafa farið í eyði, held-
ur bætist þar við að á fjölda jarða, sem
að áður fleyttu um 20 manns og þar yfir
er nú einyrkjabúskapur eða því sem næst.
Mannmörgu heimilin áður reyndust oft að
vera aðalmáttarstoð sveitanna, bæði til úr-
ræða í daglegum viðfangsefnum og sem
stöðvar fyrir íslenska sveitamenningu. Á
þessum heimilum voru oft sömu hjúin ár
eftir ár og á meðan gátu haidist við rót-
grónar venjur og dygðir, svo sem iðni,
reglusemi, hófsemi, gott siðferði og höfð-
ingslund. Mannmörgu heimilin í sveitun-
um, sem nú mega heita horfin, voru oft
hinn notadrýgsti skóli bæði fyrir heima-
menn og nágranna. Með hvafi þeirra hefir
því sveitamenningin tapað mjög miklu.
Nú er það svo á mannmörgum heimil-
um, þar sem margt fólk er utan skyldu-
liðs, að glundroðinn er þar mestur og þau
ekki framar neinar menningarstöðvar, nú
er þar aðallega unnið með kaupafólki er
dvelur 10—26 vikur á sama stað, með
mörgu slíku fólki verður skiljanlega mjög
erfitt að halda föstum heimilisvenjum, t.
d. reynist það nú nær ómögulegt að halda
þeirri gömlu góðu sveitavenju að einn lesi
upphátt fyrir alla á kveldavökum. Fetta
er breyting sem er mjög áberandi, en telja
má víst að hennar gæti minna á smærri
heimilunum þar sem fátt er um kaupa-
fólk.
Undirstaðan fyrir góðum búskap og
heimilisskipulagi er fyrst og fremst að all-
ir láti sér ant um þá hluti, sem tilheyra
búinu, hvort þeir eru dauðir eða lifandi
og þyki vænl um bújörðina. Sé þetta feng-
ið þarf ekki að efa áhugann fyrir dagleg-
um störfum. Ef samhliða þessu ríkir á
heimilinu fullkomin sanngirni og fróðleiks-
leit er öllu vel stefnt. Hér er raunar sú
kjölfesta, sem okkar sveitamenning bygg-