Freyr - 01.11.1926, Blaðsíða 10

94
FREYR
Síðan hefir sú verksmiðja verið aukin, svo
nú hefir hún yfir 70,000 hestöflum að
ráða.
Þegar í byrjun var myndað öflugt félag
— Norsk Hydro- Elektrisk Kvælstofaktie-
selskab — til að reka þessa iðn. Norð-
menn höfðu eigi sjálfir yfir miklu fé að
ráða, en tugir miljóna króna var útvegað
erlendis. Stofnféð hefir síðan verið aukið,
svo nú er það um 200 miljónir króna.
Við verksmiðjuna á Notodden var eigi
látið staðar nema. Félagið keypti stærsta
fossinn sem til er í Noregi — Rjúkan. —
Hann er á Þelamörku, í dalbotni, og heitir
dalurinn Vesturfjarðardalur. Liggur hann
upp frá vatni er heitir Tinnvatn. Áin sem
fossinn er í kemur úr öðru vatni er heitir
Mösvatn. Það er uppi á fjalli. Þar sem
áin fellur úr því hefir verið hlaðinn öfl-
ugur stíflugarður, svo að í leysingum og
úrkomu safnast vatn fyrir í Mösvatni, sem
síðar er hægt að nota eftir vild. Rjúkan
foss er 104 metra hár, en minni fossar
eru fyrir ofan og neðan, en hæðarmunur
á Mösvatni og dalbotninum er um 550
metrar.
Félagið tók til starfa við Rjúkan árið
1909. Nú er búið að beisla þar um 300
þús. hestöfl.
Aflstöðvarnar og saltpétursverksmiðj-
urnar hafa verið bygðar í Vesturfjarðar-
dalnum. Hann er þröngur með litlu und-
iriendi og bröttum fjallshliðum, þar sem
víðast skín á bert bergið. Skógarkjarr er
þar nokkurt, jarðvegur
alstaðar mjög grýttur.
Dalurinn liggur upp til
fjalia, afsiðis, og voru litl-
ar samgöngur við hann
áður en verksmiðjurnar
komu til sögunnar. Þar
voru þá 12 kotbæir. Nú
er breyting orðin á þessu.
Þarna er risinn upp verk-
smiðjubær með 10 þús.
ibúum. t
Bærinn er að mestu
bygður af félaginu Norsk
Hydro, eigi að eins verk-
smiðjurnar heldur einnig
ibúðarhús verkstjóra og
verkamanna.
Þar er meðal annars
pósthús, simastöð, veit-
ingahús, skólar (barnaskóli og gagnfræða-
skóli), kvikmyndahús, bankar o. fl. Bær-
inn er reglulega bygður og híbýli ágæt,
bæði fyrir verkstjóra og verkamenn. Garð-
ar eru víðast i kringum húsin. Rafmagn
er óspart notað til ýmsra þæginda (ljósa,
hitunar, suðu o. fl.).
Bærinn Rjúkan liggur 140 km. upp í
landi. Það varð því að fá góð flutninga-
sambönd til sjávar. F*að hefir verið gert
þannig, að frá Rjúkan niður að Tinnvatn-
inu liggur rafmagnsjárnbraut , yfir vatnið
(31 km.) flytja stórar gufuferjur járnbraut-
arvagnana, þar tekur aftur járnbraut við,
7
Veslurfjarðcirdalur 1906, áður en verksmiðfurnar komu pangað.