Freyr - 01.06.1936, Síða 10

112
F R E Y R
„búhaga“. Var nemendum kennt að smíða
annboð, skeifur, aktýgi o. fl., einnig að
sóla skó og í seinni tíð bókband. Nú er og
komin sundlaug á Hvanneyri, þar sem
nemendur læra sund. Svo mikla áherzlu
lagði Halldór á leikfimikennsluna, að hann
byggði leikfimishúsið í fyrstu (1911) fyr-
ir eigið fé, en fékk það þó fljótt endur-
greitt úr landssjóði.
Skólahús, ætlað 40 nemendum, var byggt
1910 og rafstöð (olíumótor) var komið
upp 1922, er nægir til lýsingar í íbúðar-
húsum og fjósi, fyrir mjaltavélar og inn-
töku heys o. s. frv. Skólahúsið er myndar-
legt, en viðhaldi þess hefir verið ábóta-
vant, og þyrfti það nú mikillar aðgerðar
við. Bókasafn hefir skólinn eignazt allgott
og töluvert safn kennsluáhalda.
Eiús og fyr er getið, var bændaskólun-
um (skv. lögunum frá 1905) ætlað að
hafa 40 nemendur, og þá nemendatölu
hafði Hvanneyrarskóli að jafnaði alla
skólastjóratíð Halldórs. Stundum voru
nemendur ríflega 50 og oft var aðsóknin
— úr öllum byggðum landsins — miklu
meiri en hægt var að sinna, ein'kum þau
árin, sem íbúðarhúsið var í rústum, eftir
brunann 1917. En þegar héraðsskólarnir
risu upp, dróg úr aðsókn að bændaskólun-
um. Þótti Halldóri það ískyggilegt tákn
tímanna, ef þeir skólar yrðu til þess að
draga varanlega úr aðsókn að bændaskól-
unum, enda lagði hann ætíð sterka áherzlu
á sérmenntunina, svo fyrir bændur sem
aðra, og hann vildi að sveitapiltarnir not-
uðu héraðsskólana til undirbúnings undir
bændaskólana, því að hann fann oft sárt
til þess, að margir komu alltof illa undir-
búnir í bændaskólana, enda eru þeir nokk-
uð þungir, og Halldór dróg ekki fjöður yf-
ir það, þótt tvísýnt væri um þá aðsókn,
sem hann vildi hafa: „Hér er enginn
barnaskóli. Komið sem bezt þroskaðir á
sál og líkama, komið með einlægan fram-
faravilja, og sem bezt búnir undir starf
ykkar hér, námið“. 1 sambandi við þessa
áminningu og hvöt lætur hann í ljósi, að
hér ætti að vera aðeins einn búnaðarskóli
— „virkileg menntastofnun, fær um að
gera íslenzkar búvísindalegar tilraunir og
þannig úr garði gerður, sem vit og pen-
ingar leyfa“. Hann áleit það þjóðinni of
dýrt, að halda uppi tveimur slíkum „virki-
legum menntastofnunum“ fyrir bændur.
Þau 29 ár, sem Halldór var skólastjóri
á Hvanneyri, telst mér til að nemendatala
skólans hafi verið þannig:
í yngri deild alls 620 eða árl. 21.
1 eldri deild — 528 — — 18.
Útskrifaðir — 490 — — 17.
í verkl. námi — 320 — — 11.
Þessar tölur eru ekki nákvæmar, en eru
áreiðanlega nærri því rétta.
Til stuðnings við bóklegu kennsluna
gerði Halldór ýmsar tilraunir og athug-
anir bæði í jarðrækt og búfjárrækt og
skýrði nokkuð frá þeim í skólaskýrslum.
Um skipulagsbundnar tilraunir í jarðrækt
er þó ekki að ræða, en fóðurtilraunir hafa
nú verið gerðar á Hvanneyri í mörg ár
að tilhlutun og á kostnað Búnaðarfélags
íslands, undir stjórn Þóris Guðmundsson-
ar kennara og í samráði við skólastjór-
ann.
.. r Fóðurfræðin var uppáhalds-
Ritstorf o. fl. .
fræðigrem Halldórs. Þar var
hann hverjum hérlendum manni fróðari
og skrifaði í þeirri grein stóra bók, „Fóð-
urfræði“, sem Búnaðarfélag íslands gaf
út 1929. Er þar í mikill fróðleikur um
þessa þýðingarmiklu grein búfræðinnar,
en bókin ber þess of mikil merki, að hún
er samin sem fyrirlestrar fyrir nemend-
ur. Margt fleira hefir Halldór ritað um
búfræðileg efni — einkum votheysverk-