Freyr - 01.06.1936, Síða 19

P R E Y R
121
unina). Verður því sú ráðstöfun sjálf-
sögð, að þurrka fræið þetur eftir þresk-
ingu, en slíkt hefir ekki verið hægt hér
á Sámsstöðum, nema í smáum stíl, en
það verður eftir tilraununum að dæma
nauðsynlegt við frærækt í framtíðinni.
Þó að ekki hafi verið hægt að fram-
kvæma þessa ráðstöfun, enn sem komið
er, með það fræ, sem hér er fram-
leitt, þá hefir reynslan s>\ t að það hefir
víðasthvar reynzt vel til ræktunar, og
þau rúm 600 kg. sem framleidd hafa
verið árlega 2 síðustu árin, svo eftirsókt
af þeim, er reynt hafa áður, að nú um
áramótin var öll framleiðslan frá í sumar
upppöntuð.
Það eru því meiri sannanir og fleiri
en tilraunirnar einar, að ísl. fræ geti
verið gott til ræktunar, en það verður
að athuga það, að enn er grasfrærækt-
in á frumstigi.
Mikið má bæta hana í framtíðinni
með kynbótum þeirra grasfrætegunda,
sem hægt er að rækta fræ af hér á
landi, og að öðru hafa reynst góðar til
túnræktar. Hitt má og líka vera öllum
þeim ljóst, er hlut eiga að máli, að það
verður ekki nóg túnrækt, byggðri á inn-
lendri frærækt, að ekki starfi nema ein
tilraunastöð að framleiðslu grasfræs. —
Verkefni mitt tel eg aðallega það, að
finna góð kyn innan grastegundanna,
og afla þekkingar á framkvæmd gras-
fræræktarinnar. Þar er nú þegar nokk-
uð áunnið, þó skammt sé farið af þeirri
leið, er fara þarf í þessu máli. Fræræktin
þarf að verða framleiðslugrein þeirra
bænda, sem hafa áunnið sér þekkingu og
leikni í ræktunarstörfum.
Það er að vísu ekki ennþá búið að
afla allrar þeirrar þekkingar, er þarf
við ræktun allra þeirra grasfrætegunda,
sem ná hér lífeðlislegum þroska, enda
þess tæpast von, þar eð frærækt af þeim
er aðeins í byrjun. Skal nú minnst á
þær tegundir sem lengst hefir verið
unnið með.
Háliðagras hefir verið ræktað hér á
landi til fræöflunar síðan 1923. Það
þroskast nokkuð misjafnt og er því fræ-
rækt af því fremur erfið í framkvæmd.
Það er venjulegast fullþroskað 1.—8.
ágúst. Fræuppskera hefir verið venju-
lega um 300 kg. af hreinsuðu fræi af
ha. í tilraunum hefir þó frærækt af því
getað gefið 650 kg. af ha.
ísl. ræktað háliðagrasfræ er eins stórt
og stundum stærra en erlent, venjulega
hefir það gróið með 80—90%. Raðsán-
ing reynist bezt. Fræ hefir verið tekið
af sömu rót í 5 sumur.
Háliðagrasið skilar ágætu fræi af
mýrarjörð og er í því frábrugðið vallar-
sveifgrasi og túnvingul.
Túnvingullínn hefir verið reyndur til
fræræktar jafnlengi og háliðagrasið.
Hann ber þroskað fræ venjul. ca. 2 vik-
um seinna en háliðagrasið. Bezt reynizt
að rækta hann í röðum og hafa minnsta
kosti 50 cm. milli raða. Hann gefur fræ
aðallega annað hvort ár. Ef honum er
dreifsáð, verður frætekjan mun minni og
fræið ekki eins hreint. Frætekjan hefir
orðið mezt 500 kg. af ha. í tilraunum
en venjulega ekki meiri en um 300 kg.
annað árið, hitt árið hefir frætekjan
orðið um og undir 100 kg. af ha. Fræ-
akrar af túnvingul endast venjulega
ekki lengur en 4—5 ár, eftir þann tíma
eru komnar aðrar grastegundir með tún-
vinglinum, er draga úr frætekjunni.
Grómagn venjulega 65—95%.
Vallarsveifgras hefir meira og minna
verið ræktað til frætekju síðan 1924.
Raðaræktun af því reynizt torveld, því
að næstum er ókleift að halda röðunum