Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1951, Page 12

58
TlMARIT V.F.I. 1951
Mynd 13. Þyngdarkort yfir Hengilsvæðið. 1 mgal milli jafnþyngdarlína.
umreikningur niður að sjávarmáli æði óviss. En jafn-
framt kæmi til greina, að hið þétta berg, sem valda á
misþyngd, liggi svo djúpt, að misgengisins gæti af
þeim sökum lltið I þyngdinni. 1 þessu sambandi er það
athyglisvert, að misgengis verður ekki vart milli Ham-
arsins við Hveragerði og Foraspildunnar, þar sem óvissu
í kortinu verður varla um kent.
Nú er á það að líta, að mjög greinilegt þyngdar-
maximum er um Flóann. Frá því fellur þyngdin mjög
bratt um 10 mgal upp til Grímsness. Með eðlisþunga-
mun 0,6 mundi þessi þyngdarbreyting jafngilda 400 m
misgengi. En slíks gætir ekki hið minnsta á yfirborði
og má telja víst, að slíkt misgengi hefur ekki orðið
þarna á kvarterum tíma. Þetta sýnir, að misþyngdin
hér stafar af misþéttleika í tertíera undirgrunninum,
sem aftur kann að stafa af fornu misgengi, sem jafnað
er út við tertíera rofflötinn.
En þá vaknar aftur sú spurning, hvort misþyngdin
í Ölfusi stafi að öllu leyti eða fyrst og fremst af hinu
kvartera misgengi við Kotströnd—Arnarbælislínuna. Það
kemur oft fyrir, að misgengi taki sig upp á eldri mis-
gengislínum. Með þetta í huga, verður óvissan um
kvartert sig enn meiri en áður. En til hins bendir þyngd-
arkortið ákveðið, að á Foraspildunni sé basaltgrunnur-
inn sokkinn eitthvað um 300 m miðað við austursvæðið,
en dældin sé fyllt upp af léttu móbergi, þótt ekkert
verði sagt um aldur þessa misgengis.
Geology of the Hengill area.
Abstract in English.
This area is considered as a part of a larger geo-
logical unit, that of the whole Reykjanes peninsula be-
tween the Esja mountains in NW and the Southern Low-
lands in the east.
The larger area has been studied extensively by the
author, and the first part of this paper constitutes a
preliminary account of the main results. The author
claims to have discovered a precise boundary between
the Tertiary and the Quaternary rocks and has traced
it over large parts of the area. The boundary is marked
by a late-Tertiary peneplane that cuts unconformably
the Tertiary rocks, basalt lavas, dykes and thoroughly
altered tuffs. The peneplane is directly overlain by the
first Quaternary moraine, on which ,are deposited the
Quaternary volcanic rocks: Dolerite lavas and unalter-
ed basic tuffs.