Akranes - 01.10.1947, Síða 13

Blaðasalínn
í Bankasirætí
Eyjólfur gamli að verzla.
Þeir, sem við og við hafa gengið
um Bankastæti í Reykjavík síðustu
árin, hafa hlotið að verða varir við
gamlan mann við blaðasölu. Hann
situr ekki ósjaldan á „kjaftastólT
fyrir utan dyr Litlu blómabúðar-
innar í Bankastræti 14. Hann mæl-
ir fátt, enda er ösin oft mikil. Við
viðskiptamennina er hann mildur
og mjúkmáll en þó ákveðinn eins
og góðum „kaupmanni1!1 sæmir.
Ég gat ekki lengi komizt hjá því
að hugsa um hvers vegna þessi
gamli maður sæti þarna seint og
snemma við að selja blöð. Hvers
vegna sat hann við þetta? Hvers
vegna notaði hann vinstri hendina?
Var þetta nokkur atvinna? Var
nauðsynlegt fyrir gamla manninn
að vera þarna í öllum veðrum til
þess að hafa ofan af fyrir sér? Gat
liann ekki „setzt i helgan stein,“ í
skjóli Almanna tryggingarlag-
anna? Svona rak hver hugsunin
aðra, og ég ásetti mér því að reyna
að fá þeim svarað.
Fór ég þess vegna á fund Eyjólfs Páls-
sonar — en svo heitir maðurinn — sem
býr á Baldursgötu 16 í Reykjavík.
Ævisaga hans er þessi í stórum drátt-
um: Eyjólfur er fæddur á Bjalla á Landi,
7. febrúar 1862. Sonur Páls Þorsteinssonar
og konu hans, Sigríðar Eyjólfsdóttur. Móð-
urætt hans er frá Minni-Völlum, en föður-
ætt frá Vindási á Landi. Skamma stund
var hann hjá foreldrum símnn, en ólst
upp hjá móðursystur sinni, Elínu, og
manni hennar, sem Þórður hét, en þau
bjuggu á Hjallanesi í sömu sveit. Þar mun
Eyjólfur hafa verið til 18 ára aldurs eða
svo. Þá fór hann sem vinnumaður að Þjóð-
ólfshaga í Holtum, til Þorsteins bónda
Gunnarssonar og Elísabetar Guðmunds-
dóttur, konu hans. Þar var hann í 4 ár, en
iluttist þaðan suður í Garð, og var þar
lausamaður í 5 ár. Þar giftist hann Guð-
rúnu Einarsdóttur, sem alist hafði upp i
Þjóðólfshaga. Þá var allt í uppgangi á
Bíldudal, og fluttu því hin ungu hjón
þangað. Þar voru þau í g ár, en fluttust
þaðan til Reykjavíkur 1902, þar sem þau
bjuggu síðan. Lengi stundaði Eyjólfur sjó,
á opnum skipum, og skútum. Eftir að
byrjað var að starfrækja Eimskipafélag ís-
lands var hann þar daglaunamaður meðan
heilsan leyfði.
Þau hjónin eignuðust 4 börn. Eitt þeirra
misstu þau ungt, annað upp komið, en
tvær dætur þeirra eru á lífi, báðar bú-
settar í Reykjavík. önnur þeirra er gift,
AKRANES
og býr Eyjólfur hjá þeim hjónum á Bald-
ursgötu 16 eins og áður segir.
Fyrir um það bil 15 árum missti Eyj-
ólfur konu sína. Nokkru síðar fékk hann
slag. Það var þungbært fyrir ötulan og
áhugasaman mann, því nú gat hann ekk-
ert unnið í g ár.
Eyjólfur mun hafa verið mikill táp- og
kappsmaður og aldrei haft löngun til að
liggja á liði sínu, eða vera ,,handbendi“
annara. Það sem eftir er af þessu forna
fjöri hans, hefur því hert hann, og haldið
honum uppi, við hina kaldsömu blaða-
sölu.
Mér dettur í hug samanburður á tveim
ólíkum mönnum. Annars vegar, landeyðu
og letingja allt frá æsku en fullhraustan,
sem vart nennir að hugsa, og varla að
klæða sig eða draga sig í mat. Hins vegar
þennan mann, nær 86 ára gamlan, búinn
að vinna kappsamlega frá blautu barns-
beini, og nú um hálfan annan tug ára,
máttlítill. Hann er „jafnaðarmaður“ en
brýtur allar bolsivikareglur að því er
vinnudag snertir. Hann fer á fætur kl.
g.30, og er kominn „á hornið“ um kl. 6.
Hann fer í mat um hádegið, og er kominn
aftur á stólinn kl. 2 og er þar til kl. 7. Mig
undraði alveg dugnaður þessa farlama
manns, sem vart getur gengið og með aðra
hendi dofna. Ég fylltist gremju til þess
bæjar- og þjóðfélags, sem gerði þessum
blessaða gamla manni það óumflýjanlegt
að „bjarga" sér þarna á þennan hátt. 1 byl
og beljandi rigningu eða hörku frosti. Gátu
ekki þessir „verndarvættir" hins gamla
manns, — ríki og bær — hjálpað honum
um eitthvert annað starf sem honum hent-
aði betur? Það er eiginlega skömm að þvi.
Þar sem flestum mun fara eins og mér,
að ásaka ríkis- og bæjaryfirvöld fyrir að
viðhalda þvi skipulagi sem gerir það nauð-
synlegt að farlama gamalmenni þurfi að
hafa svo mikið fyrir að lifa eftir langan
vinnudag. Þar sem alltaf var unnið af
kappi. Hér er ljóst dæmi þess hve litil tak-
mörk eru fyrir því hvað hægt sé að gera
ef dugnaður og stálvilji þessarar miklu
vitveru — mannsins — er fyrir hendi í
nógu ríkum mæli. Fyrir því „ógnarafli“
verður flest undan að láta. Ég spurði
gamla manninn í einfeldni minni: Þarftu
að hafa svona mikið fyrir lífinu? Hvernig
getur þér dottið í hug, fjörgamall maður
og lamaður að vinna þér svona erfitt?
Ástæður eru til alls, segir gamli maðurinn.
Næstu g árin eftir að ég fékk slagið voru
mér löng. Ég fór heldur að rétta við smátt
og smátt. Ég fór að dragast út í góða veðr-
ið, og mér fannst það eiga betur við mig
að vera úti en inni. Ég var farinn að fá
hálfgerð aðsvif af aðgerðarleysinu og dag-
arnir urðu langir og leiðinlegir. Mér
fannst það vera óhugsandi að lifa lengi
svona, og þráði að leysast sem fyrst. Ég
var stundum hirtur af lögreglunni þar
sem ég lá í yfirliði. Ég ásetti mér því að
fá mér „atvinnu.“ Tók að mér að bera út
121