Akranes - 01.10.1951, Blaðsíða 12

á Norðurlandi, og hinum sunnar. Margir
eru þeir að minnsta kosti ekki.
Ég man engar fréttir að segja yður
nema þær sem sagðar eru héðan um
bindindið. Matarbindindi er almenningur
hér líka að hugsa um og vill enginn í Jjað
fara, en margir eru svo að segja komnir
í það. Þannig dansar margur þó hann sé
nauðugur. En á því furðar mig hvað menn
hafa hér þolað langan sult og seyru og lifa
þó. Drottinn virðist hafa lagt óskiljanlega
blessun enn sem fyrri í hina fáu fiska og
hið litla brauð sem aumingjarnir hér hafa
átt að búa að. Einungis að J)ær sæi það
og gætu viðurkennt það í orði og verki,
auðgast hið innra að því skapi sem þeir
verða snauðari hið ytra. En ég veit ekki
hvernig })ví öllu er varið, bæði hér og
víðar J)ar sem þessi' neyð gengur yfir,
nota sumir hana sér til góða. Þetta spillir
hinum góðu áhrifum sem refsingin á að
hafa, það vekur „Misanthropi“ (mann-
hatur) og „pessimisme“ (bölsýni) hjá
þeim og hvort tveggja er eitur og ólifjan.
Gaman þætti mér nú að sjá línu frá
yður einhvern timan í vetur þó ég sé seinn
til svars — fá að vita hvernig yður liður,
hvað })ér hafið fyrir stafni o .s. frv. Að
endingu óskum við hjón yður einlæglega
gleðilegs nýárs.
Ég er yðar einl. vin og heiðrari
St. Thorajenseii.
Um krítík séra Matth. hefði ég skrifað
yður álit mitt hefði ég mimað nógu vel
innihald „Skuggsjár og ráðg.“, sem ég las
einungis í flýti í handriti.
. Yðar.
St. Th.
Svo er eftirfarandi skrifað á spássíuna á
fremstu síðu:
Ég hefi þess vegna aldrei fengið nema
fyrstu útgáfu yðar af ljóðmælum yðar
eftir bróður minn sál. og gat ekki látið
prenta þau eftir öðru.
Ritlingurinn sem séra Stefán talar um
í bréfinu, er eftirfarandi kver sem Brynj-
ólfur gaf út 1875:
SKUGGS.JÁ OG RÁÐGÁTA
éSa
Hugmynd um GuÖ og verk hans, dregin
af tilsvörum hins einstaka til hans
G j ö r v a 1 1 a.
Heirnspekilegt kvυi eptir
BRYNJÓLF JÓNSSON
frá Minna-Núpi
tJ tgefendur
Nokkrir menn í Reykfavík
ikys
Þetta kvæði er 315 erindi, átthend.
Næst kemur svo skýringar á óbundnu
máli, sem eru 10 })éttprentaðar síður, með
smáu letri. Síðan koma nokkur smærri
kvæði ýmislegs efnis.
Presturinn.
1 fyrri greininni var aðeins minnst á
prestinn séra Stefán Thorarensen, og þar
sérstaklega vitnað til Kristleifs Þorsteins-
sonar, sem þar var þá ungur sjóróðra-
maður. Það er svo langt frá dauða séra
Stefáns (1892), að lengur verður ekki
náð til margra manna er muna hann eða
kynntust honum ,og það er harla lítið
sem uin hann hefur verið skrifað eins og
áður er sagt. Hér verður þvá að bjargast
við það litla sem maður hefur áður heyrt
af honum, og þær fáu sagnir um hann og
af honum sem enn lifa í sóknum hans, en
um það leitaði ég til vinar máns Erlendar
Magnússonar, bónda á Kálfatjörn. Einnig
verður getið hér nánar þeirra ágætu upp-
lýsinga og ágætu myndar er Ágúst Guð-
mundsson í Halakoti gefur af honum í
þáttum sínum af Suðurnesjum.
1 bréfi til mín segir Erlendur Magnús-
son m. a. þetta um séra Stefán: „Ég hef
alla heyrt minnast hans sem hins merk-
asta prests og kirkjuhöfðingja, ræðumann
ágætan, virðulegan í allri framgöngu í
kirkju og utan. Tónprestur mun hann
hafa verið einn bezti, eða bezti hér á landi
á sinni tíð og því samhliða framúrskar-
andi söngmaður. Hann leitaði í annað
byggðarlag eftir forsöngvara, Guðmundi
Guðmundssyni, er þá átti heima í Grinda-
vík, en séra Stefán byggði Guðmundi
Bakka i Kálfatjarnarhverfi vegna þessá,
og búa ættingjar Guðmundar þar enn. Þá
mun séra Stefán hafa átt sinn þátt í að
orgel kom í kirkjuna og varð Guðmundur
Guðmundsson, hreppstjóri í Landakoti,
(Brandssonar alþingismanns) organisti
kirkjunnar. Er sagt, að þá hafi söngur i
Kálfatjarnarkirkju verið betri en víðast
hvar annars staðar. Guðmundur var á-
gætur söngmaður og æfði söngflokk um
lengri tíma----------“
„Stólræður séra Stefáns munu hafa
verið allkraftmiklar með köflum, og sum-
um þótt nærri gengið. Heyrði ég í æsku
talað um ræðu er kom við hjúskapar- og
heimilislíf. Á þeim árum voru hér mann-
mörg heimili og margt hjúa. Þótt hjú
felldu hugi saman, þótti þeim ekki fært
vegna fátæktar að gifta sig og hefja bú-
skap, en átlu þó börn saman. Séra Stefán
vildi láta þetta fólk giftast, þótt í vinnu-
mennsku væri, en skyldi þó að í ýmsum
tilfellum gat það verið annmörkum bund-
ið. Þá kom það og fyrir að bændur áttu
börn í lausaleik. Sagt var að eitt árið hefðu
í sókninni fæðst fleiri börn óskilgetin en
skilgetin. Hafi þá presti ofboðið, og þá
byrjað ræðu sína á þessum orðum:
„Smekkurinn sá sem kemst i ker, keim-
inn lengi eftir ber.“ Þótti ræða þessi all-
tilþrifamikil, en þó full skilnings og sam-
úðar. Talaði sérstaklega til hinna eldri
sem leiðtoga æskunnar, enda sjálfur hin
mesta fyrimiynd i allri siðprýði og hinn
bezti barnafræðari. Hann lét sér annt um
að börn lærðu lestur og skrift, og að hús-
lestrar væru iðkaðir, kirkja og kristni í
heiðri liöfð, enda mun kirkjusókn þá hafa
verið góð. Húsvitjanir mun hann hafa
rækt árlega og þá jafnan hafa flutt þessi
mál með hægð, en festu, sem einkenndi
allt dagfar séra Stefáns.
Vegna áhuga á uppeldis- og fræðslu-
málum varð séra Stefán til þess —- með
aðstoð góðra manna — að hrinda hér i
framkvæmd barnaskóla með styrk af Thor-
killisjóði. Var þetta fyrsti barnaskóli á
Vatnsleysuströnd ,og einn hinn fyrsti á
landinu og tók til starfa 1872. Hafði séra
Stefán alla umsjón og framkvæmd skóla-
málanna meðan hans naut við og valdi
jafnaií góða kennara til skólans.“
Þetta var kafli úr bréfi Erlendar Magn-
ússonar um prestinn og skólamanninn
Stefán Thorarensen. Um þetta sama efni
segir svo Ágúst Guðmundsson í Halakoti
i þáttum sínum af Suðurnesjum: „Séra
Stefán var merkur maður og góður prest-
ur, ágætur söngmaður og tónaði öllum
betur, sem ég hef heyrt. Hann var vel
látinn. — Ekki hef ég séð tígulegri prest
i messuskrúða en hann, og ekki heyrt
ræður fluttar með meiri viðkvæmni og
tilfinningu en af honum við ýms tækifæri.
Hann var rétt nefndur höfðingi í sjón og
framkomu. — Ég hlýt að minnast séra
Stefáns með tilfinningu ásamt öllum
börnum, sem með mér gengu til hans til
fermingar.----------
Mikið steinshljóð varð hér í Kálfatjarn-
arsókn, er söfnuður séra Stefáns heyrði,
að hann ætlaði að flytja héðan og hætta
prestsstörfum, sem liann gerði vegna van-
heilsu. Hans var mjög saknað af öllum
hans sóknarbörnum að verðleikum, því að
tæplega hefur verið hér á Kálfatjörn jafn
mikilhæfur prestur, fyrr né síðar, jafnt
í kirkju og utan, og mátti með sanni segja,
að hann væri réttnefndur prestahöfðingi
i sjón og reynd.
Hann var flestum mönnum fyrirrnann-
legri í sjón, málrómurinn mildur og þýð-
ur, skær og snjall, hreyfingar hans róleg-
ar og öll framkoma hans prúðmannleg.
Bar allt látbragð hans vitni um siðprýði
og hógværð.----------- I sálminum „Vertu
hjá mér, halla tekur degi“, kemur fram
hans innilega tilfinning, sem svo oft birt-
ist við ýms tækifæri i prestsstörfum hans,
sérstaklega við fermingu og við jarðar-
farir, enda hélt hann þá oft hrífandi ræð-
ur, svo að allir, sem hlustuðu á, urðu
120
AKRANES