Akranes - 01.10.1951, Side 13

Þættir um lífsferil 09 lífsskoðanir
Gandhis
Árið 1888 kom lítill. grannur og óásjá-
legur stúdent frá Indlandi til Londonar.
Aldrei hvorki fyrr né síðar hefur Breta
veldi verið eins mikið og voldugt og ein-
mitt þá, og frá Indlandi séð gnæfði Viktoría
drottning eins og fjarlæg, háreist tign,
tákn heimsveldisins, drottning Bretlands,
keisari Indlands.
Lengi er mannshöfuðið að skapast segir
gamalt orðtæki. Hverjum myndi hafa
dottið í hug þetta ár, að þessi stúdent.
Gandhi hét hann, skyldi eiga eftir að rífa
dýrmætasta dýrgripinn úr ensku kórón-
unni.
Hann var 17 ára gamall. Samkvæmt
gömlum sið hafði hann kvongast 13 ára
gámall og átti einn son þegar hann kom
til Englands. Foreldrum hans var um og ó
að sleppa honum til Londonar, þau höfðu
heyrt svo margt um þær hættur, sem lægju
í leyni i stórborgunum og allt það illa, sem
þar væri samankomið. Til þess að fá
fararleyfi varð hann að vinna þrjú heit:
1. Ekki bragða kjöt.
2. Ekki neyta áfengis.
3. Ekki snerta á kvenfólki.
Honum féll illa í London og hafði mikla
heimþrá, lélegur var hann í ensku talmáli
og allt var svo allt öði’uvísi en heima í
Indlandi. Landslag og fólk, tunga og trú,
hættir og venjur, hugarfar og lyndisein-
kenni. Hann ætlaði fyrst að lesa læknis-
fræði, en þegar honum var sagt, að þá
yrði hann að skera lifandi dýr hætti hann
við það nám. Samkvæmt trú hans er allt
liif heilagt, frá því æðsta til þess lægsta.
þessvegna er engin synd meiri en að
valda kvölum eða drepa. Þetta varð siðar
hrifnir af. Mátti þá með sanni segja, að
heilagur friður væri yfir öllu og öllum,
sem voru í nálægð hans — langt fram
yfir það, sem almennt gerðist, fyrr og
síðar, við þau tækifæri. Tign og ljúf-
mennska skein tit úr honum, samfara
þeim góðu ræðum, sem liann flutti fram
með mikilli andagift.
Þessu láni áttu sóknarbörnin hér á
Kálfatjörn og Njarðvíkum þá að fagna,
að eignast þennan ágætismann fyrir prest
og njóta hans og konu hans, frú Steinunnar
Sívertsen. Var hún fyrirmynd í sjón og
allri framkomu á marga vegu.“
Þetta var umsögn Ágústs Guðmunds- ■
sonar um fermingarföður sinn, en Ágúst
var alla ævi í sókninni og mátti gjörla
vita um álit annarra sóknarmanna fyrr
og síðar á þessum mæta manni.
einn af hyrningarsteinunum í lifsskoðun
hans.
Hann hóf svo laganám, en auk lögfræð-
iunar virðist hann hafa lagt mesta áher/.lu
á að kynna sér gildi fæðutegunda. Sam-
kvæmt gömlum sið heiman að var hann
grænmetisæta, nú þóttist hann einnig
geta sannað, að slík fæða væri heilsunni
fyrir beztu. Hann gerði margar tilraunir
með sjálfan sig og komst að þeirri niður-
stöðu að matur hefði mikil sálræn áhrif
á fólk, vilji fólk halda fýsnum sínum í
skefjum má það aðeins borða grænmeti
og ávexti. Þetta varð annar hyrningar-
steinn i lifsskoðun hans.
Nú fyrst sá hann bibliuna og varð hann
strax mjög hrifinn af fjallræðu Jesú eink-
um þeirri kenningu, að menn eigi aldrei
að setja sig upp á móti því illa, aldrei að
hefna sín en fyrirgefa og yfirvinna hið
illa með góðu, og ennfremur launa illt
með góðu. Einkum fannst honum mikið
til um kenninguna að iauna illt með góðu,
og upp frá þvá varð biblían ein af hans
uppáhaldsbókum, en sérstaklega hugleikin
var honum bókin Bagavad-Gita, sem hefur
að geyma einhverja dýrmætustu speki
heimsins. Sjálfur segir hann: „þegar ég
hef kvalist af sorg og hugarangri eða ótta
og allt hefur verið hulið vonleysismyrkri
bæði hið ytra og innra, hef ég alltaf fundið
huggun i Bagavad-Gita.“
Meðan Gandhi var við nám í London
skall á mikið verkfall og djúpið milli verka-
manna og vinnuveitenda varð svo mikið,
að herinn varð að fara á stúfana til þess
að halda uppi lögum og reglu. Þegar allar
samkomulagsumleitanir höfðu reynzt
árangurslausar og þegar allt viðskiptalíf í
London var að stöðvast boðaði hinn nafn-
togaði erkibiskup Manning kardínáli til
fundar. Kardínálinn var orðinn gamall
og grettur kominn um áttrætt, en andlegur
þróttur hans var óbilaður. Ræða gamla
mannsins hafði svo mikil áhrif að verk-
fallið endaði daginn eftir að hann hélt
hana. Gandhi var á þessum fundi og i
fyrsta skipti á ævinni sá hann hvernig
sálarþrek ásamt vísdómi og kærleika geta
sigrað og tamið hið hrjúfa í fólki bæði
öfundsýki og óréttlæti. Daginn eftir fór
hann að heilsa upp á kardínálann, sem
gaf honum blessun sina. Þessu gleynidi
Gandhi aldrei.
Englandsdvölin hafði mikla þýðingu
fyrir Gandhi, hann saug í sig allt það
bezta, sem til er í evrópiskri menningu
auðgaði þannig anda sinn og þroskaði
greindina. Eigi að siðm' fór Gandhi til
Höfundur þessarar greinar er fær-
eyingurinn Edvard Haraldsen, sem
Eœrcyingar sjálfir kalla menningar-
sendiherrann sinn í Danmörku. —
Edvard Haraldsen er óvenjulega vel
mcnnta&ur og gáfáöur ma&ur. Hann
hefur stundaÖ nám vi& háskóla í
Kaupmannahöfn, Exeter í Englandi
og Freiburg í Þýzkalandi. Helztu
hug&arefni hans eru saga, heimsspeki,
bókmenntir og truarbrag&aheims-
speki. 1 bókmenntum er hann flest-
um Nor&urlandabúum fró&ari.
Edvard Haraldsen fœddist þann /7.
september 1893, tók fyrst kennara-
próf i Fœreyjum og sí&an í Dan-
mörku, gerSist aS því loknu kennari
í Lyngby, skammt frá Kaupmanna-
höfn. Hann er ókvœntur og býr einn
í stórri og fallegri íbú&. Ef fólk á-
fellir hann fyrir a& hafa ekki kvœnzt
svarar hann venjulega því einu, aS
hann telji sig ekki verri mann en
gerist og gengur, en hann vilji ekki
fórna frelsi sinu vegna kvenmanns.
Edvard er snillingur í að búa til
gó&an mat og allt er hreint og fágaS
heima hjá honum. Hann heldur oft
fyrirlestra um heimsspeki og bók-
menntir, en ef hann þreytist á að
grúska i bókunum tekur hann rokk-
inn sinn e&a prjánana og spinnur
e&a prjónar litla stund. Grein sú, er
hér birtist ér aS nokkru leyti samin
upp úr erindi, sem Edvard hélt í
Fœreyingafélaginu i Kaupmannahöfn.
Ólafur Gunnarsson.
Indlands að loknu námi og gerði sér full-
komlega grein fyrir því, að hann var og
mundi verða Indverji, hann hafði séð
margt í enskum iðnaði og þjóðfélagshátt-
um, sem hann vildi með engu móti að
bærist til Indlands.
Árið 1891 rekmnst við á Gandhi i
Suður-Afriku, en þar átti hann að reka
erindi fyrirtækis i Bombay. Hann ætlaði
aðeins að dvelja í Afríku þangað til þessu
erindi væri lokið en það fór á allt annan
veg, hann dvaldi þar til 1914. I Suður-
Afríku var mikill fjöldi Indverja, sem
höfðu flutt úr þéttbýlinu á Indlandi til
AKRANES
121