Akranes - 01.10.1953, Blaðsíða 16

til greiðslu forgangshluta allt að nafnverði.
Eeain fleiri ákvæði voru sett í lög félags-
ins, er rýrði rétt almennra hluthafa. Þetta
voru helztu skilyrði, er hafnarstjórn
Reykjavikur setti fyrir þvlí að lána félag-
inu kr. 110.00,00. Ennfremur setti hún
það skilyrði fyrir lánveitingunni, að drátt-
arbraut, er gæti tekið a. m. k. togara á
land, yrði fullgerð fyrir áramót 1932, en
til þess var tími orðinn mjög naumur og
vetur framundan. Skilyrði þessi samþykkti
fundurinn, þótt hörð væru, og sýnir það
greinilega á hvaða heljarþröm félagið var
komið. Þvi raunverulega var gamla hluta-
féð strikað út og auk þess réttmæt og full-
gild krafa, að upphæð 80.000,00. Hefði
hennar verið krafizt, hefðu eignir félags-
ins ekki hrokkið til að greiða hana. Hve
fjárhagurinn var bágborinn um þetta leyti
sést a-f því, að félagið skuldaði flestu eða
öllu starfsfólki laun fyrir styttri eða lengri
tima. Skattar höfðu ekki verið greiddir í
fleiri ár. Það má þvi segja, að mikil bjart-
sýni hafi rikt hjá þeim mönnum, sem nú
lögðu fé og krafta til að endurreisa félag-
ið. Má þar sérstaklega geta Hjalta Jóns-
sonar, sem hafði forgöngu í þessum mál-
um.
Um allt þetta höfðu farið fram miklar
umræður, bollaleggingar og samningar. I
bönkunum var enga peninga að fá. Hafn-
arstjóm Reykjavikur hefur auðvitað ver-
ið ljós hin ríka þörf fyrir stórfelldar mn-
bætur á hinni miklu braut, í samræmi
við þörf hins nýja tíma. Það er hins vegar
auðséð, að hafnar- og bæjarstjórn hafa
verið varar um sig. Þá hafa 110 þúsund
kr. enn þótt mikið fé, þar sem hið gamla
merkilega félag er vegna þessa láús, bein-
línis látið ganga undir „jarðarmén,“ gágn-
vart hluthöfum sínum og tveim skuld-
heimtumönnum, sem í þrengingum félags-
ins höfðu um mörg ár beinlínis gert því
fært að starfa. Allar þessar ráðstáfanir
voru samþykktar einróma. Á aðalfundí 14.
október 1932, er Hjalti Jónsson kosinn
varamaður í stjóm og á þeim sama fimdí
varaformaður Slippfélagsins.
Hinn 22. september 1932 hóf Sigurðúr
Jónsson byggingu minni dráttarbraútar-
innar og hafði eftirlit með öllum frám-
kvæmdum, en byggingu hennar var lokið
á ótrúlega skömmum tima, eða hinn 19.
desember það sama ár, og þann dag var
fyrsti togarinn tekinn á brautina. Þesái
braut var gerð fyrir a-llt að 600 smálösta
þung skip, svo að hægt væri að taka á
hana stærstu islenzku fiskiskipin. 1
Hið næsta ár 1933, var svo seinni braut-
in byggð. Fékk félagið þá nikisábyrgð með
bakábyrgð bæjarsjóðs Reykjavíkur á láni,
að upphæð kr. 125.000,00, og tókst að fá
það hjá Statsanstalten for Livsforsikring í
Kaupmannahöfn, fyrir góðviljaða milli-
görigu Thorvalds Krabbe, vitamálastjóra,
sem þá var formaður félagsins, og Jóns
Krabbe, bróður hans, sem um tugi ára var
starfsmaður hins íslenzka ríkis í Dan-
mörku, og reyndi að leysa vanda íslend-
inga, svo sem ihann frekast mátti. Enn-
fremur voru smærri lán fengin hjá Skipa-
útgerð rikisins og Vitamálasjóði.
Braut þessi var gerð fyrir allt að 1000
smálesta þung skip. Áður en þessar brautir
voru byggðar, var ek-ki hægt að taka hér
togara á land. Ef togarar eða stærri skip
þurftu viðgerðar við, var ekki annað úr-
ræði, en að leggja þeim í fjöru og láta falla
undan þeim. Hér í höfninni var þeim tiíð-
ast lagt í fjöruna við gömlu steinbryggj-
una, eða við Grandagarð, eins og minnzt
hefur verið á áður. Það kom fljótt í ljós,
hve mikil þörf var fyrir þessar brautir.
enda jukust verkefnin ár frá ári.
Þegar á árunum 1936—37 fór stjórn
félagsins þvi að hugsa um auknar fram-
kvæmdir, rneðal a-nnars með byggingu
fleiri og stærri dráttarbrauta, en til þess
þurfti að breyta skipulagi og næsta um-
hverfi slippsins verulega.
Samkvæmt skipulagsuppdrætti Reykja-
víkur, lá fyrirhuguð Mýrargata þvert i
gegnum lóð Slippfélagsins. Var ljóst að
þessu þurfti að breyta, ef nokkuð verulega
stærri mannvirkjum ætti að korna fyrir á
þessum stdð.
1 október 1938 ritaði Slippfélagið ásamt
Stálsmiðjunrii, bæjarráði Reykjavíkur bréf,
þar sem farið var fram á, að legu Mýrar-
götu yrði breytt, svo að sæmileg aðstaða
skapaðist fyrir skipaviðgerða- og skipa-
smíðastöð, sem að þeirra áliti fullnægði
íslenzkum þörfum í nánustu framtið.
Bréfi þessu fylgdu, ákveðnar tillögur um
breytingu. skipulagsins ■á þessu svæði og
frumuppdrættir að byggingu dráttarbrauta
ofl. Þar var gert ráð fyrir dráttarbraut
fyrir allt ^að 1500 smálesta þung skip og
þurrkví fyrir um 4000 smálesta þung
skip. Jafnframt fór Slippfélagið þess á leit,
að fá framlengdari samning um starf-
rækslu dráttarbrauta til ársins 1976.
1 júlí 1939 samþykkti bæjarráð Reykja-
víkur, að breyta skipulaginu, að mestu í
samræmi við þessar tillögur, þó með því
skilyrði, að Slippfélagið og Stálsmiðjan
bæru allan . kostnað af skipulagsbreyting-
unni. Þar sem hér var um verulegar fjár-
hagslegar skuldbindingár að raeða fyrir fé-
lögin, varð um þetta töÍuvert þref. (Eftir
lauslegri áaétlun 1946, kostar skipulags-
breyting þeási félögin allt að 800.000,00
Jtr.). FélÖgin féllust þó á að taka á sig þess-
dr kvaðir, og var sanmirigur úndirritaðrir
um.þetta efrii.
örðugra reyndist að fá framlengingu á
samriingi SHppfélagsiris um starfrækslu
dráttarbrauta (samningurinri gilti til
1951), hefði þó verið eðlilegast, að sú fram-
leriging hefði verið staðfest samhliða þvi
sem samkomulag náðist um skipulags-
breytinguna. Það var þó ekki fyrr en í
apríl 1946, sem bæjarstjórn Reykjavíkur
samþykkti samningsuppkast, er heimilaði
Slippfélaginu starfrækslu dráttarbrauta til
ársins 1968.
Á árunum 1937—39, sótti Slippfélagið
hvað eftir annað um innflutningsleyfi á
efni í nýjar dráttarbrautir, en var synj-
að, þar til striðið var skollið á, og þar með
lokuðust möguleikar á að fá efni frá Ev-
rópu í bráð.
Reyndi félagið þá að fá tilboð í dráttar-
braut frá Ameríku, en ekki tókst að fá
nema eitt tilboð, en gerðin þótti ekki hent-
ug, svo að ákveðið var að bíða átekta, þótt
þörfin væri orðin mjög brýn að endurnýja
dráttarbrautirnar, sem nú voru mjög farn-
ar að ganga úr sér.
Strax eftir stríðslokin leitaði félagið til-
boða í Englandi, og á miðju ári 1945 tókst
að fá tilboð frá enskri verksmiðju i mjög
hentuga gerð dráttarbrauta. Jafnframt leit-
aði félagið aðstoðar Nýbyggingarráðs. Ætl-
unin var að byggja 2 dráttarbrautir, aðra
með hliðarfærslu fyrir 3 togara eða brautir
fyrir 5 skip samtímis. I ág. 1945 varð kunn-
ugt, að ríkisstjórnin hafði samið um bygg-
ingu allmargra togara í Englandi, en þeir
voru verulega stærri en gömlu togararnir.
Vegna þessa varð Slippfélagið þvi að gera
nokkrar breytingar á áætlunum sínum,
m. a. að gera hliðarfærslurnar fyrir stærri
•skip. Á miðju ári 1946 veitti Nýbygging-
arráð félaginu nauðsynleg gjaldeyris- og
innflutningsleyfi til byggingar 1500 smá-
lesta dráttarbrautar með hliðarfærslu fyr-
ir 3 skip 900 smálesta þunga, en það voru
nýsköpunartogaramir taldir tómir. Hins
vegar fékkst ekki leyfi fyrir stærri braut-
inni. Jafnframt gaf Nýbyggingarráð fé-
laginu meðmæli sin til að fá lán úr stofn-
lánadeildinni, en það lán fékkst ekki. Loks
tókst að fá ríkisábyrgð fyrir 2,7 milljón
kr. láni. Félagið gaf út sér-skuldabréf,
sem því tókst að selja, en samhliða var
hlutaféð aukið um 600 þúsund kr. Þótt
lán þetta væri ófullnægjandi, — þvi að
byggingarkostnaður brautanna var áætl-
aður 4—5 milljónir kr., — réðst félagið
í bygginguna. Var henni lokið í júlí 1948,
en þá var fyrsti nýsköpunartogarinn tek-
inn upp. Byggingarkostnaðurinn varð um
5 millj., (en myndi nú vera 15—20 millj-
ónir).
Síðan 1932 hafa nærri 3000 skip eða
um 1.500,000 smálestir brúttó verið tekn-
ar á brautir félagsins. Langflest skipin eru
togarar. Engin teljandi óhöpp hafa viljað
til við setningu þessara skipa, og eriginn
maður meiðst svo að nokkru nemi, þrátt
fyrir að setningur skipa er talin áhættu-
söm vinna.
Qkðilcg iól!
124
AKRANES