Akranes - 01.04.1954, Síða 4

þá Pétur Guðmundsson bónda og formann
í Engey, Ölaf M. Stephensen sekretera í
Viðey og Jón Snorrason hreppstjóra í
Reykjavik.
m.'
Fleiri taka undir.
Á 19. öldinni sáust ýmis vormerki með
þjóðinni, þótt þeirra gætti lítt í slysa-
vamamálum. Árið 1874 var merkisár í
sögu þjóðarinnar, og til þess árs og síð-
asta aldarfjórðungsins má margt þarf-
legt rekja. Þetta merkisár 1874, hóf blaðið
Isafold göngu sina með hinn merkilega
mann Bjöm Jónsson, sem eiganda og rit-
stjóra. Isafold tekur slysavamamálin fyrst
allra blaða föstum tökum, skrifar um mál-
ið og ber fram ákveðnar tillögur um björg-
unartæki. Þar kemur t. d. fram á ritvöll-
inn hinn þjóðkunni merkismaður Tryggvi
Gunnarsson, sem ritaði þar m. a. langa
grein, er hann nefndi: „Lýsi sem björg-
unarmeðal í hafróti“. Segir hann þar og
í fleiri greinum frá reynslu erlendra
manna.
Snemma í janúar 1884 dmkknuðu i
einu og sama veðri 31 maður hér í Faxa-
flóa. Eftir þennan átakanlega mannskaða
ritaði Bjöm Jónsson langa og merkilega
grein um þetta mikla vandamál, þann
blóðskatt, er Islendingar væru alltaf að
gjalda Ægi. Hér gerir Bjöm glöggan sam-
anburð á okkur og öðrum þjóðum í þessu
efni. En þvi næst ræðir hann um helztu
leiðir til að minnka þessa ægilegu slysa-
hættu.
Fleiri menn vakna smátt og smátt til
vitundar um þennan voða, og rita öðm
hvoru um slysavamir í ísafold. Meðal
þeirra má néfna: Árna Thorsteinsson
landfógeta, Schierbeck landlækni, Áma
Pálsson í Narfakoti og Hafliða Eyjólfsson
í Svefneyjum.
IV.
Oddviti íslenzkra slysavarna.
Nú kemur fram á sjónarsviðið sá mað-
ur, sem fyrst og fremst má kalla föður
og fyrsta forvigismann íslenzkra slysa-
vama. Hugsjónamaðurinn, sem fylgdi fast
eftir og barðist af mikilli elju fyrir virk-
um slysavömum um land allt. Þessi mað-
ur var síra Oddur V. Gíslason, fyrst prest-
ur að Lundi í Lundareykjadal, en lengst
af í Grindavík.
Það liðu 15 ár frá því síra Oddur út-
skrifaðist, þar til hann tók prestsvígslu.
Þau ár átti hann heima í Reykjavík og
stundaði mikið sjómennsku, og af kappi.
Hann var þá, og einnig, er hann var prest-
ur í Grindavík, formaður á skipi og tal-
inn ágætis stjómari.
Síra Oddur hefur um margt verið merki-
legur og mikilhæfur maður. Hjá honum
Oddur V. Gíslason, hinn mikilhœfi
brautrySjandi í slysavarnamálunum.
brennur eldur hugsjónanna, en lætur ekki
sitja við orðin tóm, eða ásakanir í garð
annarra. Nei, hann hefst sjálfur handa
af eldmóði og áhuga, í ræðu og riti, en
eigi aðeins huga, heldur og einnig hönd.
Því hann ferðast um landið, til þess að
kenna mönnum
nýjungar, bæði
um bætta nýtingu
aflans, en einnig
og ekki siður marg
vislegar varanleg-
ar slysavamir, er
gerðu ótrúlega mik
ið beint gagn, auk
þess, sem það varð
smátt og srnátt til
þess að opna augu
almennings fyrir
þessari miklu nauð
syn. Hann kenndi
mönnum að gufu-
bræða þorskalýsi,
hann var milíill
sundmaður og
hvatti menn til að
læra sund, og
svona mætti lengi
telja. Hann stofn-
aði bjargráða-
nefndir í mörgum
sjávarþorpum og
benti þeim m. a. á
10 mikilvæg ráð til
þess að forðast slys
í sambandi við sjó-
sókn.
Sira Oddur var
einlægur trúmað-
ur. Hann fór oft
til Englands og
sótti þangað ýmis
góð ráð og fyrir-
myndir i andlegum og verklegum efn-
um, sem hann sparaði ekkert til að kynna
löndum sínum. Síra Oddur ritaði um þetta
í blöð, gaf út sérstaka bæklinga, auk þess
sem hann ferðaðist um landið og talaði
um fyrir mönnum. Með þessum marg-
víslegu aðferðum hvatti hann fólkið til
Guðstrúar, bættra verkunaraðferða og
slysavarna. I einni grein kemst hann m.
a. svo að orði: „Til tryggingar lífinu er,
góð formennska, góð skip og útbúnaður,
bindindið, lýsið, kjalfestupokar, sundið
m. fl. Til tryggingar afla og efna er, sjó-
sóknin, dugnaðurinn, lifsábyrgðin, hirð-
ingin, nýtnin m. fl.“ En undirstöðuatrið-
in frá hans sjónarmiði eru þó hin and-
legu bjargráð: „Að ýta, sigla og lenda í
Jesú nafni“.
Ekki komst þessi merkilegi brautryðj-
andi hjá aðkasti og beinu skítkasti og
brigslyrðum ýmissa manna fyrir þessi störf
sín, sem þeir töldu eiga rót sína að rekja
til framhleypni hans og að láta bera á
sér. Hann fór auðvitað að bera hönd fyr-
ir höfuð sér, enda komu rá líka fram á
ritvöllinn ýmsir stuðningsmenn hans, sem
sáu hve þetta var lúalegt og langt frá réttu
lagi. Menn, sem auðvitað sáu, og viður-
kenndu þetta mikla og árangursrríka starf
Afánaðarblad. Verð: .
kr. IfiO drgangurinn.
Borgist fyrir i. júli.
Vpjntgn ógild nema
kntnÍH pkrifltg til rií-
stj. fyrir í. tejftember.
1.
doyl,
ar.
Júni 1892.
N’r. Ö.
Drottimi tulaöi tll mín svo lútandi oröum: Eg hefl enga vttd í nokkur muöur
i, hœtiö )»ví rúð yövart og liflö. Esek. XVllL,. I. ©g 3t.
a 4
"4
6 *
FS
Il
r. b>
B P
5> “»
3?
r r*
r tr
< 1
n
í5
<9
B >*
? e
gr
%
M £
.M
Bnú þjer til vor, Drottinn. Súlm. XC., 13.
ÍICMkiiranna CíuOJ Ut o»e rjetta viö aptur,ogþltt audlit iysa,,aö v^er^orðumhOlpnÍr,
TitilsiSa „Sœbjargar", blaSs séra Odds V. Gíslasonar. BláS þetta, sem fyrst og
fremst var helgaS slysavarnarmálum, kom út einu sinni í mánuSi frá ársbyrjun
til ársloka 1892, 12 tölublöS alls. BláSiS var vel úr garSi gert, en mun þó ekki
hafa fengiS þá útbreySslu sem skyldi, enda varS Oddur aS hœtta útgáfunni.