Akranes - 01.10.1954, Blaðsíða 5

Hann litur á lifið sem tilgangslausan hlut
og ófrjóan ef það sé ekki borið uppi af
Kristi sjálfum og fái ljóma, ávöxt og eilift
gildi fyrir trúna á hann. Þetta má ekki
aðeins sjá í ritum Einars, heldur einnig í
liffi hans, list og starfi öllu.
Um þetta atriði segir Einar m. a. svo:
5rÉ.g hafði á náms- og þroskaárunum oft
hugsað um það, hvaða fyrirbrigði „listin"
eiginlega væri, til hvers hún væri og
hvemig og hvers vegna ég hefði tekið
svona miklu ástfóstri við hana. Hún virt-
ist liggja svo djúpt og ríkt í sál minni. En
var þá listin ekki nokkurs konar aumingja-
háttur, eins og ég hafði fyrrum heyrt
suma segja? Efvað var hún út frá andlegu
sjónarmiði? Var hún guðdómlegt fyrir-
brigði eða ef til vill hið gagnstæða? Var
hún i ætt við vængi eða viðjar? Var hún
nokkurs konar segull, er með línum sin-
um — formi og fegurð — dró sálir til
jarðar? Eða var hún lyftir til andlegs lifs
og ljóasins heima? Var hún einhvers
töfra- og tröllkyns, eða var hún aðeins
einfaldur slæpingsháttur? Gat hún máske
átt það til að vera hvort tveggja — eða
margt saman í senn, eða var hún veikindi,
líkt og perlan í skelfisknum, eða var hún
sjaldgæft skyndiblóm, er aðeins óx á úr-
kynja kynstofni, helfró deyjandi ættar og
ýmislegt annað? .... Listin var ein af
gjöfum lifsins, sem unnt var að öðlast sér
og öðrum til blessunar, en þó liiklegast
fremur til bölvunar, vegna þess hve oft
hún var misbrúkun á helgum gáfum. Þrátt
fyrir það, að mér hafði að vissu leyti
heppnast að fá útrás þessari þrá minni
til listarinnar, gekk ég þess þó ekki dul-
inn, að ég hafði undirgengist áhættusamt
vandaverk. Virtist þó, að ekkert myndi
sælla hér á jörð en sköpunargleðin, en
heldur ekkert ábyrgðarmeira....
Allt, er ég sá og heyrði, fann og skynj-
að af undrum tilverunnar, óskaði ég að
geta á einn eða annan hátt endurskapað
í list upp á mína eigin visu og helzt sem
mest án allra utanaðkomandi banda. Allt
minnti mig á listir og á einhvem undra-
verðan og lifandi skyldleik með þeim. Alls
staðar í náttúrunni, hvar sem var, sá ég
list. En að öll þessi dýrð, er ég gat og
mátti dá svo mikið, skyldi vera einmitt
þar, sem hinn virkilega uppruna listar-
innar var að finna, var mér þó ekki bók-
staflega ljóst, fyrr en vinur minn einn
varð til þess að benda mér á það með at-
hugasemdum sínum........
Á meðan skaparinn sjálfur skrýðir bam
náttúrunnar og bindur því klæði þess,
fær það ekki það klæði af sér tekið, fyrr
en kvöld þess er komið og sól hnigin. En
þegar við emm svo máttug orðin, að hann
sjálfur gefur okkur klæðið í hendumar,
að við sjálf megum eftir vild skrýða okk-
ur og prýða, þá býður sakleysið okkur
að gjöra það svo smekklega sem hugboð
okkar nær og koma síðan fram fyrir hann
í þeirri öruggu von, að klæði þau, er hann
gaf okkur í hendurnar, verði honum þókn-
anlegur skrúði- En er tímar liðu, gleymd-
um við honum, er skrúðann gaf, og mun-
um nú vart lengur, hvers hann ætlaðist til
með klaÁaburði okkar, gleymum yfir-
leitt, hvort klæðin eigi að vera sniðin
fyrir okkur, eða klæðin séu eingöngu klæð>
anna vegna eða jafnvel Hka, að við séum
fyrir þau gjörð.....
Ef hugsanlegt væri, að hægt yrði að
skapa eitthvað aðeins fyrir sjálft sig, og
án alls sambands við tilveruna, myndi
það aðeins bíða eftir að verða máð út, svo
að engin merki yrðu eftir. Annað mál er,
að það er gott og styrkir hvern þann hlut,
sem til er búinn, að dreifa ekki á meðan
huganum um of til annarra hluta, búa
hann til eingöngu „sins eigin vegna“, á
meðan á sköpun hans stendur, til þess, að
hann skipi því betur þann sess, sem hon-
um er ætlað að skipa í tilverunni“.
í gegn um allt líf Einars, alla list hans
og hugsun gengur takmarkið sem rauður
þráður, þ. e. skýring hans og skilningur á
fyrirætlunum Guðs með manninn ií til-
verunni, og þá fyrst og fremst með hann
sjálfan. Hann gengur þess ekki nokkra
stund dulinn, að hann á að vera þjónn
Guðs í list og lífi vegna mannanna, vegna
tilveruxmar í heild. Hann telur, að menn-
imir verði að aðlaga sig þessum vilja,
þessum óendanlega æðri krafti, stjóm-
anda og höfundi tilverunnar. Einari er
alveg Ijóst, að fram hjá þessu verður ekki
komizt og megi enginn komast, þvi að þá
sé hann í samræmi við tilgang lífsins með
fæðingu mannsins á þessari jörð. Hvar,
sem gripið er niður hjá Einari, snýst þvi
allt tnn viðhorf hans og ábyrgð gagnvart
lífinu, og hvernig með það sé farið. Hon-
um er ekkert vel við „múgdóminn“, um
hann segir hann svo m. a.: .... „Hefur
það ekki einnig alltaf veiið múgdómur-
inn, sem komið hefur þeim til hjálpar,
sem vildu misbeita valdi sinu til að kúga
hina máttarminni? Eru það ekki ineðlim-
ir hans, þeir samvizkusljóu, sem ræna
rétti annarra? Er það ekki hann, sem í
veldi s'nu kemur af stað milljóna bylt-
ingu og gengur svo þar um garðinn, sem
aðeins honum er lagið, i meðvitund um
það, að hinn undirokaði múgur, þótt ann-
ars öreigar séu, á heimsins stærsta hnefa?
Og er það enn ekki hann, sem á svo sterkt
ítak í einstaklingnum, að hann notar hann
með likri samvizku og önnur dýr nota
sér vopn sín, er þau hafa öðlast af hendi
náttúrunnar sér til sóknar og varnar?
Múgdómurinn skipar síðan einstaklingun-
um í tvo flokka, sem svo er hægt að siga
hvorum upp á móti öðrum, svo þeir geti
múgmyrt hvorn annan með allri þeirri
óendanlegu eymd og þjáningu, sem slíkt
leiðir af sér, — samtímis eyðileggingu á
mestum eða öllum hingað til fengnum
menningarverðmætum“.........
Ennfremur segir liann: ,.í trú, listiun
og allri tilveru vorri væri gott að keppa
að því takmarki, að ávaxta í oss ljós vorr-
ar andlegu sólar umfram þann geisla, er
oss veitist frá henni ií gegnum efnislífið“.
Einn kaflimi í bók Einars er um „Tákn-
mál tilverunnar“. Þar segir hann m. a.
svo: „Þetta æðra mál geymist með ónumdu
æðra lífi af mörgum enn óskilið, í tilver-
unnar auðugu myndabók- Skilningartak-
mörk fyrir hinu mikla táknmáli tilver-
unnar eru þau aðeins, er gilda frá einu
lífsformi til annars, því hið mikla sköpun-
ar „orð“ ómar á hverrí stundu óheyran-
lega út yfir allt lif, lýsir án þess að sjást,
Framhald á síftu 137.
113
A K R A N E S