Dagblaðið Vísir - DV - 12.07.2004, Blaðsíða 25

DV Fókus
MÁNUDAGUR 12. JÚLÍ2004 25
Páll Baldvin Baldvinsson fór
í gamlar útsniðnar og skellti
sér á Hárið. Hann ætti að
fíla það - er hann ekki af 68-
kynslóðinni?
' Hárið Leikararnir Guðjón
Davíð, Björn Thors, llmur
Kristjánsdóttir, Hilmir
Snær Guðnason og Unn-
ur Ösp Stefánsdóttir I
hlutverkum sínum.
Hárið ehfsýnir Hárið eftir
Ragni, Rado og MacDermot.
Þýðandi: Davið ÞórJónsson.
Leikgerð: Baltasar Kormákur
Það reynir í raun mest á Rúnar í
leikstjórn á sjö manna hópi: hann
verður með þeirra liðsinni að gera
persónur úr skissum og glæða samtöl
lífl sem eru ósköp flöt og uppfull af
innantómum stælum. Það var mesta
furða hvað tókst víða að ná hlátrum
úr salnum á frumsýningunni.
Ilmur og Unnur hafa báðar snjalla
replikku, geta skotið inn meinlegum
tilsvörum. Hilmir og Guðjón eru báð-
ir trúðar, en reynast furðu jafnfætis í
sporunum. Björn leikur hér mótþróa-
manninn Berger og gengur bara
þokkalega að koma honum í land -
það er sá leikari sem lengst leiðir per-
sónu sína. Þá verður að segja að Jó-
hannes Haukur sem streitarinn
Claude gerir fi'na litla hluti og er vel
sannfærandi sem er meira en segja
má um hina krakkana.
Er fólk bert að dansa?
Þá eru hér dansar: Sýningin leggur
mikið upp úr kóreógrafíu og byrjar á
langri tUvitnun í Twylu Tharp sem
samdi dansana í mynd Formans. En
þetta þróaðist og varð h'flegt en á
sama dampi: það er jú músíkin sem
ræður: Af dönsumm bar Hannes Þór
af.
Hér em hópatriði, sem Lára Stef-
ánsdóttir, dansstjóri og höfundur,
hefur lagt fram, sem vekja athygli fyr-
ir agaðri formskynjun en er almennt í
sýningunni: þar á meðal er
berrassaatriðið sem verður lfldega
notað til að trekkja fólk á sýninguna
en er ekkert spes - sem slíkt. Nekt var
„Er ekki komið alveg nóg afþessu gamla
glundri? Höfum við ekkert nýrra að segja?
Ekkert sem stendur okkur nær. Gæti allt þetta
talent ekki skapað eitthvað sem er okkar. Það
gerði fólk 1971, setti upp sitt eigið Hár og kall-
aði poppleikinn Óla."
Frumsýningin byrjaði tuttugu
mínútum of seint. Það varð því
snemma fuilheitt í salnum enda flest-
ir sestír nema einhverjar eftirlegur
sem vom á bamum að birgja sig upp
með bjór og bám hann í sahnn, enda
handhægt að hafa bjór við höndina í
bíósætunum hans Áma Sam, tíu
sentímetra rim við hvert sætí með
bikarhólfi: yfir miðjum salnum
manngenga ljósabrúin sem hann lét
byggja á kolvitlausum stað. Ókei
þetta er svona bjórsýning. Æ Austur-
bæjarbíó - hvenær verða örlög þín
ráðin? Enginn salur á landinu státar
af öðrrnn eins hstamannahóp í nær
50 ára sögu.
Aldrei segja aldrei
Ég var eiginlega búinn að einsetja
mér að sjá aldrei Hárið. Þegar víniíl-
inn með London-castinu fór að fást
hér - ameríska-castið heyrði maður
ekki fyrr en löngu seinna, þá var það
eiginlega hálfhahærislegt: tónlistin
eftir MacDermot fór síðan að ganga í
cover-versjónum ma. 5th Dimension,
Julie DriscoU meðal armarra og fékk
þá þann slagkraft sem tryggði söng-
leiknum á Broadway frægð.
Ég sá því ekki sviðsetningu Brynju
fyrir Leikfélag Kópavogs 1971 og enn
síður fannst mér uppsetning Lofts
áhugaverð 1994. Sú fýrri er lfldega sú
sem hefur staðið næst upphaflegu
hugmyndinni: Hárið var bland af
spuna og happeningi, atriðum var
suUað kringum fantagóða músflc og
texta sem voru á frummáhnu ágætís
popp.
En þetta lyktaði aUt snemma af
peningum og heldur útvötnuðum
frösum úr frelsishreyfingu á Vestur-
löndum sem var í flestu tilhti merki-
leg: nýjar stórar kynslóðir gusuðust
áffarn með graut af aUs kyns póhtík og
kröfum í hausnum, hugmyndum sem
bjuggu nútímánn til. Á þeim grautar-
slettum stöndum við.
Var leikhús í Kópavogi?
Það var einstakt að verkið skyldi
rata hingað 1970 - svona snemma! Er
trúlega bara þáverandi formanni
LeUcfélags Kópavogs að kenna. Löngu
síðar, 1993, þegar leikhússtjóri Leik-
félags Reykjavflcur festi réttinn á verk-
inu og vUdi setja það upp undir leik-
stjórn Kolbrúnar FlaUdórsdóttur
heyktist stjórn félagsins á því: það
kaUaði á svo marga ómenntaða
krakka í kórinn fyrir utan örfáa unga
menntaða leikara. Nokkrum vflcum
síðar komu Baltasar og Steinunn
Ólína og báðu um réttinn og fengu
hann. Von Sigurðar Hróarssonar,
leikhússtjóra LR, var að græða á því
peninga og standa fyrir sumarrekstri í
Borgarleikhúsinu. Sú hugmynd gekk
upp íyrir Balta og kó.
Hann settí Hárið upp í leikgerð
þeirra Davíðs Þórs og margir
skemmtu sér vel það sumar. En er
það ekki svolítið eins og að endurtaka
jarðarför að sýna það aftur tí'u árum
síðar? Endurteknir gamlir söxxessar
eru aUtaf upphitun og þessi réttur
hefur verið tí'u ár í kistunni og bragð-
ast eftir því.
Dulur og dóp
Dóprómantúcin er kjánaleg eins
og hún var aUtaf. Dulumar og bún-
ingamir em gervUegir. Hemaðar-
andróðurinn var fuUgUdur meðan al-
menn herskylda tíðkaðist og hver 18
ára pUtur í Ameríku hafði góðan sjens
á að drepast á Víetnam-skaganum, en
þeirri baráttu lauk með fuUum sigri
þeirra sem vom á mótí stríðinu.
í dag er sprenghlægUegt að sjá
Moggann keyra upp leiksýningu sem
í raun andmælir öUu sem Mogginn
stóð fyrir 1967 - og stendur samvisku-
lega fyrir - með staðföstum frétta-
flutningi af stríðsþátttöku Kanans og
aftaníossa hans í írak. Og ekki trúi ég
að þetta sé svona svakalega hárfín
gagnrýni á stríðsþátttöku rfldsstjóm-
ar lýðveldisins hjá þeim Rúnari Frey
og félögum að setja Hárið á svið
núna.
Hva, er þetta ekki skemmti-
legt?
En heyrðu karl minn - þetta er
bara sjó! Svona til skemmtunar.
Hárið þótti aUtaf vera annað og
meira. Og í síðari versjónum sem
sumpart er byggt á hér var það skrifað
upp af alvöru mönnum: Ég man ekki
betur en Michael WeUer skrifaði
handritið fyrir bíómynd Formans og
styrktí þá andróðurinn gegn stríðinu
mikið: kvikmynd Formans er í raun
elegía - saknaðarljóð. Þar var músíkin
loksins almennUega útsett og frábær-
lega spiluð.
Það er hún sem heldur sýningunni
uppi. Það er ekki sagt í prógramminu
og Davíð Þór Jónsson. Leik-
stjóri: Rúnar Freyr Gíslason.
Tónlistarstjóri: Þorvaldur S,
Þorvaldsson. Danshöfundur:
Lára Stefánsdóttir, Leikmynd
og búningar: Axel Hallkell.
Ljósahönnun: Björn Berg-
steinn. Búningahönnun: Hildur
Hafstein. Leikgervi: Ásta Haf-
þórs og Magni Þorsteins. Leik-
endur: Björn Thors, Guðjón
Davíð, Regína Ósk, Hannes
Þór, Jóhannes Haukur, Sverrir
Bergmann, Benedikt Einars-
son, Þórey Ploder, Hilmir Snær,
Alma Rut, Helgi Rafn, Selma
Björns, Tinna Ágústsdóttir,
Ingibjörg Stefánsdóttir, Unnur
Ösp, Ágústa Eva, Davið Guð-
brandssson, llmur Kristjáns-
dóttir, Lovísa Ósk og Þorvaldur
Davíð. Frumsýning 9.júlí2004
í gamla Austurbæjarbíói
hver spUar á bassann í Austurbæjar-
bíói - eins og húsið heitir - en þeir
gleyma nú lflca tónskáldinu Mac-
Dermot og leikgerðarmanninum
Davíð Þór í prógramminu. En bassa-
leikurinn er frábær í sýningunni og
reyndar aUt spUerí. Grúppan fín.
Söngurinn misjafh: það eru þama
nokkrir fínir söngvarar: Regína og
Alma, Sverrir Bergmann og Jóhannes
Haukur, en hljóðstjórinn er skertur á
heyrn og veit ekki að maður borgar
sig inn tfl að heyra textann: raddirnar
eru mixaðar of lágt og ekki nógu
framarlega. Kórarnir renna í óskUjan-
legan flaum og reyndar er skýrleika
verulega ábótavant í söng yfirleitt.
Það heyrir maður þegar skýrar raddir
koma í gegn: Þorvaldur Davíð opnar
ekki munn öðruvísi en hvert atkvæði
heyrist. Af hverju var hann ekki not-
aður meira?
Er leikmynd í sýningunni?
LeUcmyndin er byggð á klassískri
fyrirmynd, svoköUuðum Jessner-
tröppum og má aka henni tU og frá
sem skapar nokkra möguleUca á
sviðsbreytíngum. Rampar eru sitt
hvoru megin við tröppurnar og gera
leikmyndina víðari og þénanlegri í
myndbyggingu. Minna reyndar
stundum á gógó-staUa. í bak eru riml-
ar sem er ekkert óvitlaust konsept en
kaUa á hryUUega ldisjukennda notk-
un. Aftast á sviðinu er hljómsveitin
bak við vegg og glugga. Aðkomur inn
í myndina eru fáar og verða innkom-
ur áreynslukenndar.
Þetta er sýning fyrir ljósahönnuð
með opinn reikning, enda er lýsingin
yfirkeyrð og stfllaus, róbotljós kastast
fram og tUbaka án sýnUegs tUgangs,
það er aUt á fuUu en einhvem veginn
stefnulítið eins og fátækleg bönd nota
tíl að búa tU gimmikk. Maður gleðst
bara fyrir hönd tækjaleigunnar. Fer
ekki að verða tími á að Bjöm Berg-
steinn fái bara örfáa kastara og sýni
hvað hann geti í raun og veru? Þetta
óhóf er óhoUt og skuggalega dýrt.
Hver leikstýrir?
Það er Rúnar Freyr sem setur sýn-
inguna á svið og framleiðir hana lflca.
Ætla má að hann hafi sett býsna
margt á samstarfsmenn sína en ætlað
sér yfirsýn. Svona sýning er enginn
barnaleikur og það er mjög margt í
frágangi hennar sem er afar fag-
mannlega unnið af ungu starfsliði.
Sem ffamleiðsla er sýningin afrek.
próvókerandi á sviði fyrir þrjátíu og
fimm ámm og notuð tU að brjóta nið-
ur ritskoðun, t.d. í Bretlandi en hér er
hún alveg tílgangslaus. En aðdrag-
andinn og uppstUlingin var fín.
En sýningin er klámfengin, leik-
stjórinn leiðir hópinn hvað eftir ann-
að í óþarfa eftirlfldngu af samförum
sem vottar heldur skort á hugmynd-
um í dramatískri uppbyggingu.
Hvaða hvaða...
En má nú ekki hafa gaman af
þessu?
Jú jú, það deyr enginn úr leiðind-
um, en við höfum séð þetta aUt áður
og okkur er ekkert sagt nýtt. Og það er
sannast sagna farið að verða ansi
þreytandi í íslenskum leikhúsum að
horfa á sýningu eftir sýningu sem
varðar mann ekki rassgat, bæði á veg-
um rfkis, styrktra félaga og jafnvel
einkaaðUa, sem spara ekkert tU að
gera aUt sem best úr garði, en hafa
ekki rúcari metnað en það að grípa
gamla plötu úr búnkanum og henda
henni á svið £ nýjum umbúðum.
Vonandi tapa ffamleiðendur
Hársins ekki íbúðunum sínum á
dæminu - en ef svo fer: er þá bara að
auglýsa sig aðeins betur í Innlit útlit
og safhasér í nýja.
En í alvöru talað: er ekki komið al-
veg nóg af þessu gamla glundri? Höf-
um við ekkert nýrra að segja? Ekkert
sem stendur okkur nær. Gæti aUt
þetta talent ekki skapað eitthvað sem
er okkar. Það gerði fólk 1971, setti upp
sitt eigið Hár og kaUaði poppleikinn
Óla.
Hárið er kröftug en ansi misleit
sýning: styrkur hennar er tónlistar-
flutningur á gömlu rokki með ágæt-
um sólóistum í bland og stórum kór.
Hún er tímanna tákn, endurtekið efni
sem á að vera sterkur fjárplógur þeim
sem að baki standa.
Páll Baldvin Baldvinsson