Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.2004, Blaðsíða 31

DV Síðast en ekki síst
FIMMTUDAGUR 15. JÚLÍ2004 31
*
Árni Bergmann segir í pistli sínum aö mikill meirihluti Rússa telji að menn safni ekki auði þar í landi
nema með þjófnaði og klíkuskap og eru ósáttir við bilið milli ríkra og fátækra. Meirihluti telur sömu-
leiðis að ríkið eigi að hafa virk afskipti af efnahagslífinu til að takmarka umsvif einstaklinga. Ótti við
ólýðræðislega stjórnarhætti valdamikils forseta er ekki útbreiddur.
Kommúnistar halda þing
Kommúnistaflokkurinn hélt þing
á dögunum og gekk þar allt á aftur-
fótunum; meira að segja rafmagnið
fór af. Þingsalur var hálfauður því
andstæðingar formannsins, Genna-
dis Zjúganovs, í flokknum héldu
annað þing á sama tíma og kusu sér
formann og báðir vilja þeir nú heita
leiðtogar kommúnista.
Kommúnistaflokkurinnn hefur
verið mjög öflugur í rússneskum
stjórnmálum og ber margt til þess.
Flokkakerfí í Rússlandi hefur verið
mjög á hverfanda hveli eftir að
Sovétríkin hrundu. Flokkar hafa ris-
ið og hnigið í kringum öfluga ein-
staklinga, en kommúnistar gátu þó
treyst á mikinn fjölda liðsmanna og
skipulag sem náði um allt land. Þeir
nutu og góðs af því að vera sam-
nefnari fyrir þá sem óánægðir voru
með þann þjófnað á auðlindum
landsins sem fylgdi vafasömum að-
ferðum við einkavæðingu, með
hrun stórra framleiðslugreina og
stundum að „rétta af' vilja forsetans
og hans manna.
Hvert skal halda?
En við síðustu kosningar tapaði
flokkurinn allmiklu fylgi og hefur nú
aðeins 51 þingsæti. Pútínblokkin,
Sameinað Rússland, getur ráðið
hverju sem hún vill í Dúmunni - og
óspart á strengi þjóðemishyggju og
særðs metnaðar Rússa. Þekktur
rússneskur stjórnmálafræðingur
vinstrisinnaður, Kaglaritskij, segir
að fyrr eða síðar hljóti það að verða
flokknum erfitt, að honum hafl ekki
tekist að móta stefnu sem almenn-
ingur gæti litið á sem raunverulegan
valkost við valdablökkina, svo aug-
Vladimír Pútfn Hefur tryggt pólitíska stöðu
sína undanfarið.
auðjöfrinum Khodorkovskij, sem
situr í tugthúsi ákærður fyrir skatt-
svik, og lýsa þessu sem vanvirðingu
við eignarréttinn sem geri fjárfest-
um ómögulegt að starfa í Rússlandi.
En rússneskum almenningi finnst
rétt mátulegt, að þeir menn fái á
baukinn sem komust yfir olíu
Pútín Rússlandsforseti hefur brotið bæði auðjöfra landsins og stjórnarand- landsins og annan auð með
stöðuna á bak aftur, nú síðast Kommúnistaflokkinn. Þetta hefur veist hon- Jeltsins. Og auðjöffarnir em,
um tiltölulega auðvelt bæði vegna pólitískra hefða íRússlandi og vonbrigðaKgenduf'risa^-htSf hafa
sætt sig við, að þeir geti ekki
haft þau áhrif sér í hag á efna-
hagspólitík og skattamál og fjölmi-
ðla sem þeir áður höfðu. Hver sem
afdrif Khodorkovskijs og olíurisans
Júkos verða þá munu þeir forðast að
koma nálægt stjórnmálum
og kaupa sér svo frið.
almennings með einkavæðingu og þingræðistilburði.
mikla fátækt stórs hluta þjóðarinnar
sem fylgdu umskiptunum í landinu
og svo með lágt gengi þessa fyrrum
risaveldis á alþjóðlegum vettvangi.
Kommúnistaflokkurinn var svo öfl-
ugur, að við hann hafa meira að
segja bandarískir stjórnmálafræði-
prófessorar helst tengt vonir um að
þingræði gæti verið virkt í Rússlandi.
Flokkurinn hafði 113 þingsæti í
Dúmunni af 450 og átti að
auki bandamenn all-
marga á þingi og
, tókst því að hafa
veruleg áhrif á
ýmsa löggjöf, m.ö.o.
gegna því hlutverki á
Árni Bergmann
skrifar um stjórnarhætti
Pútíns Rússlandsforseta.
Heimsmálapistill
m
sjálfur var forsetinn endurkjörinn
með um 70 prósentum atkvæða fyr-
ir skemmstu.
Kommúnistar halda því sjálfir
fram, að Pútín hafi með ýmsum
brellum grafið undan þeim, t.d. með
því að ýta undir klofning í þeirra
röðum með mútugreiðslum. Þeir
geta og með réttu, eins og aðrir
flokkar, kvartað yfir því að Pútín-
menn hafi með yfirráðum yfir sjón-
varpsstöðvum, sem áður voru í eigu
einkavæðingarbaróna, mjög mis-
munað þeim í aðdraganda kosn-
inga. En hér við bætist, að kommún-
istar hafa átt erfitt með að gera það
upp við sig hvers konar flokkur þeir
vflja vera. Stundum láta þeir eins og
þeir séu beinir arftakar Lenínism-
ans, um leið kveðast þeir vera jafn-
aðarmenn og viðurkenna bæði
einkaeignarrétt á framleiðslutækj-
um og jákvæðan Jilut kirkjunnar í
samfélaginu. Þeir hafa lika leikið
ljósir mishljómar hafi verið í því á
hve marga strengi hann reyndi að
leika í einu.
Stríð við auðjöfra
En svo hefur Pútín einnig tryggt
pólitíska stöðu sína með því að taka
ýmisleg tromp af bæði kommúnist-
um og öðrum stjórnarandstæðing-
um. Stjórnarhættir þykja skilvirkari
og ekki eins mengaðir meiriháttar
spillingu og á dögum Jeltsins. At-
vinnulíf hefur rétt úr kútnum, nú
stefnir í um það bil 7% hagvöxt og
ríkissjóður á nokkurn afgang, þökk
sé virkari skattheimtu af auknum
olíutekjum. Bæði heima í Rússlandi
og erlendis geta menn auðvitað
fundið Pútín forseta og hans aðferð-
um margt til foráttu - en stjórnarfar
hans á sér mikinn hljómgrunn í
rússnesku samfélagi. Á Vesturlönd-
um lýsa menn t.d. miklum áhyggj-
um af því, hve hart Pútín tekur á
Öryggi fremur
en frelsi
Sem fýrr var
nefnt hafa menn
lýst áhyggjum af
því, að með bágri
stöðu Kommúni-
staflokksins sé
staðfest viss lýð-
ræðiskreppa: stjórn-
arandstaða megi sín
ekki lengur neins,
þingræðið sé ómark.
En þá er að muna, að
rússneskur almenn-
ingur varð fyrir
svo mikl-
um vonbrigðum - bæði með einka-
væðinguna sem fyrr var nefnd og
svo fjölflokkalýðræðið, að hvoru-
tveggja er mjög lágt skrifað. Skoð-
anakannanir segja frá því, að 84%
Rússa telji að auði safni menn ekki í
landi þeirra nema með þjófiiaði og
klíkuskap og jafnmargir telja að hið
mikla bU sem staðfest er milli ríkra
og fátækra í landinu nái eldd nokk-
urri átt. 72% landsmanna telja að
ríkið eigi að hafa virk afskipti af
efnahagslíflnu til að takmarka um-
svif einstaklinga. Rúmur helmingur
kjósenda telur að ijölflokkalýðræði
sé mestan part innantómur frasi og
geri jafiivel meiri skaða en gagn.
Þessum viðhorfum fylgir svo veru-
legur söknuður eftir ýmsu sem teng-
ist Sovéttímanum, ekki síst stórveld-
isstöðu Rússlands.
Af þessum sökum virðist ótti við
ólýðræðislega stjórnarhætti valda-
mikils forseta ekki sérlega útbreidd-
ur. Pólitískar hefðir landsins eru
tengdar miklum keisurum og leið-
togum sem gerðu ríkið öflugt, oftast
með harkalegum aðferðum. Drjúgur
meirihluti kýs heldur „röð og reglu"
(porjadok) en „frelsi" ef spurt er,
hvort menn vilji setja ofar á sitt sál-
arblað. Og eins og fyrrum andófs-
maður og um tíma umboðsmaður
stjórnvalda í mannréttindamálum,
Kovaljov, hefur sagt; Hvort sem
Rússi telur sig til hægri eða vinstri,
þá telur hann víst að leiðtoginn (for-
setinn) geti og eigi að leysa úr
stærsm vandamálum -
hann gerir varla ráð
fyrir að aðrir komi
að þeim málum
svo um muni.
Svo ekki er að
furða þótt það
sé Pútín sem
ræður.
Gennadi Zjúga-
nov Leiðtogi
kommúnista.
Andstæðingar hans i
flokknum kusu sér
annan formann á
dögunum.
Vladimir Pútín hefur komið sér í
stöðu sem margir valdsmenn
mættu öfunda hann af. Hann hefur
lagt undir sig áhrifamestu fjölmiðla
Rússlands og svínbeygt þá auðjöfra
sem áður gerðu sig líldega til að
eignast allt sem arðvænlegt var í
landinu og pólitíkusana með. Við
síðustu kosningar duttu út af þingi
borgaralegir flokkar sem vilja sem
mest sækja til vestrænna fyrir-
mynda og nú síðast er helsti stjórn-
arandstöðuflokkurinn, Kommún-
istaflokkurinn, í sárum eftir lélega
útkomu í kosningum og innbyrðis
klofning.
Kreml Baráttan um völdin i Rússlandi er
forvitnileg en staða Pútíns er tatin sterk.
Stokkaðu upp fjármálin
- með hagstæðu fasteignaláni
Þú getur auðveldlega samið um hagstaett lán hjá Frjálsa fjárfestingar-
bankanum, sem er kjöriö til að skutdbreyta óhagstæðum lánum á borð við
skammtímabankalán. Þannig lækkarðu greiðslubyrðina hjá þér og eykur
fjárhagslegt svigrúm. Lánið er veitt til allt að 40 ára gegn veði í fasteign.
Ráðgjafar okkar veita allar nánari upplýsingar. Þú getur litið inn í Ármúla
13a, hringt í síma 540 5000 eða sent tölvupóst á frjalsi@frjalsi.is

Dæmi um mánaðarlega greiðslubyrði
af 1.000.000 kr,*
Vextir % 5,40% 5,95% 6,50% 7,50%
30 ár 5.610 5.960 6.320 6.990
40 ár 5.090 5.470 5.850 6.580
Afborgunar- laust • 4.500 4.960 5.420 6.250
‘Lán með jafngreiðsluaðferð án verðbóta