Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.08.1981, Blaðsíða 13

möguleika, ef heppilegar lausnir koma
fram. Myndi slíkt án efa stórauka nota-
gildi jarðhitans.
4.0 ÚTLIT UM ÞRÓUN
NOTKUNARSVIÐA
4.1 Eins og fram kemur af fyrrgreind-
um upplýsingum um notkun jarðhita
hér á landi er yfirgnæfandi þátturinn
hitun húsa og í lok ársins 1979 bjuggu
69.7% þjóðarinnar við slíkt. Undan-
farin ár höfum við búið við mjög öra
þróun á þessu sviði, en áframhaldandi
aukningu eru settar þær skorður að slík
hitun er varla hagkvæm nema fyrir ríf-
lega 80% þjóðarinnar (3). Aukning á
þessu sviði mun því fjótlega vera háð
fjölgun þjóðarinnar einungis.
4.2 Notkun jarðhita í gróðurhúsum
hefir nærri staðið í stað um langan tíma,
mun það stafa af því að markaður fyrir
gróðurhúsaafurðir hefir verið í góðu
jafnvægi innanlands. Gróðurhús námu
145.000 m2 árið 1980 (3). En uppi hefir
verið áhugi um stórfelldan gróðurhúsa-
iðnað byggðan á útflutningi. Slíkt
myndi valda umtalsverðri aukningu í
jarðhitanotkun.
4.3 Notkun i sundlaugar, böð og slíka
starfsemi er nú þegar verulegur þáttur í
notkun, en varla er mikillar aukningar
að vænta nema með verulegri aðhlynn-
ingu þessara mála, t.d. í sambandi við
ferðamenn og sérstaka jarðhita-
afþreyingarstaði. Þess má geta að slík
not eru langveigamestu þættir notkunar
lághita varma bæði í Ungverjalandi og
Japan (1).
4.4 Fiskirækt er mikið á dagskrá nú.
Þegar er mikið um gönguseiðaeldi, en
slíkt krefst ekki mikils jarðhita. Öðru
máli myndi skipta um ræktun fisks upp
í fulla stærð og kann það að reynast
einn sá þáttur, sem nýtir mikinn jarð-
hita i framtíðinni.
4.5 Ýmis smærri iðnaðarnot eru sam-
fara húshitunarþættinum í sambandi
við hitaveiturnar víða um land. En ekki
er hægt að henda reiður á neinni stökk-
breytingu á því sviði.
4.6 Notkun jarðhita kæmi til greina
víðar i fiskiðnaði en nú er. Skal þá sér-
staklega bent á fiskimjölsverksmiðjur,
en í þeim þarf gufu við suðu, fiskimjöls-
þurrkun og soðkjarnavinnslu.
4.7 Notkun jarðhita við störf tengd
landbúnaði mætti vafalítið auka og skal
þá sérstaklega bent á hraðþurrkun á
heyi og graskögglagerð. Ennfremur má
þar nefna möguleika á metan-gas
vinnslu úr mykju.
4.8 Jarðgufu má hæglega nota til
rekstrar frystivéla 1 frystihúsum. Eru þá
notuð ammoniak-ísogsfrystikerfi.
4.9 Iðnaður sem styðst við jarðhita og
byggist bæði á ólífrænum og lífrænum
efnum er þegar fyrir hendi hér í nokkr-
um mæli. Má þar bæði minna á Kísil-
iðjuna við Mývatn sem hefir verið einn
stærsti jarðhitanotandi heims í iðnaði
síðan hún var stofnsett. Einnig má
minna á Þörungaiðjuna á Reykhólum,
sem hefir verið mjög stór notandi.
Álitið er, að á þessu sviði bíði ennþá
stórfelldir möguleikar sem fjallað
verður um sérstaklega hér á eftir.
4.10 Raforkuvinnsla er einn sá þáttur
sem vafalítið verður lögð áhersla á að
efla. Þó virðist mér sennilegra að stór-
felldar framkvæmdir á því sviði eigi sér
ekki stað fyrr en möguleikum á stórum
vatnsaflsvirkjunum fer að fækka. En
svo mun fara, að jarðhitinn mun taka
meira og meira við nývirkjunarþung-
anum hér á landi, þótt nokkur bið
kunni að verða þar á.
í töflu 14-2 eru hinir ýmsu nýtingar-
möguleikar, sem hér eru ræddir til-
greindir nánar. Iðnaðarþættirnir eru
síðan ræddir út af fyrir sig hér á eftir.
5.0 NÝIÐNAÐARMÖGULEIKAR
5.1 í töflu 14-3 eru teknar saman upp-
lýsingar um orkuþörf 12 nýiðnaðar-
möguleika. Sum þessara atriða hafa ver-
ið hér til umræðu í fjölda ára en önnur
eru ný af nálinni. Tilgreint er fram-
leiðslumagn hæfilegs framleiðslufyrir-
tækis, orkuþörf bæði að því er varðar
gufu og rafmagn, framleiðsluverðmæti
vörunnar og hlutdeild bæði gufukostn-
aðar og raforkukostnaðar miðað við
svæði sem nú bjóða ódýra olíu og raf-
orku til stóriðju.
í töflu 14-3 er reiknað með gufuverði
sem samsvarar $ 140/tonn af olíu, eða $
3,33/GJ, sem samsvarar um 60% af
hráolíuverði í byrjun árs 1981. Gufu-
verð, sem þannig fæst, er $ 12,63 per
tonn. Raforkuverð er reiknað sem 15
US mill/kWh.
Þær ályktanir sem draga má af töflu
14-3 eru þessar helstar:
1. Mjög mörg áhugaverð iðnaðarsvið
koma til álita, í sambandi við jarð-
hita, umfram það sem nú er not-
fært.
2. Gufuþörf er oft það mikil að
aðstaða til öflunar hennar getur
skipt sköpum um fjárhagslega
þætti.
3. Sum þau fyrirtæki, sem hér eru
nefnd, eru beinlínis miðuð við notk-
un jarðgufu, með því að olíunotkun
í þeim tilvikum væri ekki tiltækileg
sökum kostnaðar. í þessum flokki
má nefna t.d. þungt vatn, salt-
vinnslu, etanól úr trjákenndum
efnum og brennisteinssýruhreinsun.
í þessum flokki er einnig kísilgúr-
þurrkun, þurrkun á þangi og heyi og
margt það sem nú er stundað hér.
Útreiknaður '/.ostnaður ef um olíu
væri að ræða yrði bersýnilega alltof
hár, eða frá 44% og yfir 100%, eins
og sýnt er í töflunni. Hins vegar er
sami þáttur við góðar jarðgufu-
TAFLA 14-2
Dœmi um hugmyndir varðandi einstakar nýtingar jarðhita á ýmsum sviðum
Varmaafl1) MW Varmi GWh/ár
Gróðurhúsasvið Gróðurhús vegna útflutnings, 335.000 m2 (í mörgum einingum) 163 650
Baða- og sundlaugasvið Skemmtigarðar með böðum og sundlaugum Mikið Mikill
Fiskrœktarsvið Laxeldi í upphituðum sjó, 1500 t/ár (eða minni einingar) 250 1250
Vinnsla úr sjávarafurðum Fiskimjölsverksmiðja, 500 t/dag 11 33
Landbúnaðarsvið Graskögglaverksmiðja, 3000 t/ár 9 21
Metangasframleiðsla töluvert töluverður
Frystisvið Ammoníakísogsfrystikerfi, 1.000.000 kcal/h 4 29
i) Miðað við > 5°C fráfallshita.
TÍMARIT VFÍ 1981 — 57