Freyr - 01.01.1950, Side 16

10
FREYR
RUNÓLFUR SVEINSSON:
Gunnlaugur Kristmundsson
sandgræðslustjóri
Hinn 19. nóvember 1949 lézt Gunnlaugur
Kristmundsson, fyrrv. sandgræðslustjóri, eftir
stutta legu á Landsspítalanum í Reykjavík.
Gunnlaugur fæddist að Þverá í Núpsdal
hinn 26. júní 1880. Hann lauk prófi við Gagn-
fræðaskólann í Flensborg 1904 og kennara-
prófi árið 1905. Fór hann síðan til Danmerkur
og kynnti sér landgræðslu og gerðist starfs-
maður á þeim vettvangi strax eftir heimkomu,
árið 1907. Því starfi hélt hann til ársins 1947.
Á vetrum var hann barnakennari.
Gunnlaugur Kristmundsson var heiðursfé-
lagi Búnaðarfélags íslands.
I.
Búnaðarsaga íslands greinir frá, að á
ýmsu hafi gengið um veðráttu landsins
þær aldir, sem landið hefir verið í byggð.
Landsmenn vita líka gerla, að veðráttan
hér er mislynd, óstöðug og óútreiknanleg,
ekki aðeins frá árstíð til árstíðar, heldur
einnig oftast frá degi til dags.
Þegar betur er að gáð í sögunni, má
greina góðæri og harðæri til skiptis,
stundum einstök ár en oft ár í röð og jafn-
vel áratugi. Harðindin birtast okkur í frost-
um, stórhríðum, snjóalögum og hafís, að
ógleymdum eldsumbrotum, stundum stór-
kostlegum, í vissum hlutum landsins. Af-
leiðing slíkra harðæra hefir, allt fram á
þessa öld, verið meiri eða minni fellir á
búpeningi bænda og ekki ósjaldan á fólk-
inu líka.
Menn deila ekki svo mjög um það, að
afkoma og tilvera íslenzku þjóðarinnar
hafi verið háð landbúnaðinum fram að
síðustu aldamótum.. Þá koma aðrir at-
vinnuvegir til og þó einkum sjávarútvegur,
sem sumir íslendingar telja nú okkar eina
bjargvætt. Mörg rök, svo mörg, að hér
yrði það oflangt mál upp að telja, hníga
að því, að enn í dag sé afkoma og tilvera
íslenzku þjóðarinnar fyrst og fremst
undir landbúskap okkar komin.
Landbúnaður okkar er nær eingöngu bú-
fjárræktarbúskapur. Hann er háður gróðri
landsins fremur öllu öðru. Búsmalinn hefir
átt tilveru sína undir hinum náttúrlega
eða villta gróðri. Enda þó að ræktun síð-
ustu áratuga komi til, er svo enn, að bú-
peningur sækir mikinn hluta fóðursins út
í náttúruna og mikilla heyja er enn aflað
af óræktuðu landi.
Um gróður lands okkar hefir oltið á
ýmsu. í góðærunum hefir hann vaxið, en
í harðærunum þorrið að meira og minna
leyti.
Þá er og víst að í eldsumbrotum og af
völdum vatnsfalla landsins hafa víðar