Freyr - 01.09.1951, Blaðsíða 16

284
PRE YR
ur til austurs, inn í fjallgarðinn, sem skil-
ur nyrzta hluta Húnaþings og Skagafjarð-
ar, en dalurinn greinist þegar skammt er
komið inn í fjallgarðinn. Liggur Laxárdal-
urinn til suðurs, en Norðurárdalur til aust-
urs.
í mynni dalsins eru 3 býli, sem eigi bera
þess nein merki að þar horfi til auðnar eða
úr byggð falli. Sunnan við Laxá eru Efri-
og Neðri-Mýrar. Þar eru víðiend tún og
miklar nýræktir, en byggingar veglegar og
snyrtilegar til að sjá, og tjáð að svo sé einn-
ig þegar skoðaðar eru. Að norðan við ána
eru Njálsstaðir. Förinni er heitið þangað og
þar nem ég staðar. Bóndinn er heima, er
mig ber að garði. Hann heitir Hcifsteinn
Jónasson, ættaður frá Hnausum í Þingi, hóf
fyrst búskap inn í Vatnsdal, en flutti bú
sitt árið 1934 að Njálsstöðum. Hefir hann
því stundað búskap þar í 17 ár.
Þegar Hafsteinn kom að Njálsstöðum
stóð bærinn hátt uppi í brekku norðan ár-
innar. Forn var hann og fánýtur, og var
það meðal fyrstu verka Hafsteins bónda að
lagfæra bæinn, svo að lekinn eyðilegði ekki
öll verðmæti og fólkinu væri vært í rúm-
unum og annars staðar undir þaki, þó
nokkrir dropar féllu úr lofti, eða döggvar
drypu til frjóvgunar gróandi jörð.
Þá sirax eygði Hafsteinn ekki möguleika
til þess að flytja bæ og peningshús úr
brekkunni niður að ánni, þangað, sem veg-
ur mundi síðar koma rétt við bæjarvegg.
Hann lagfærði bæinn í brekkunni og hann
hóf strax framkvæmdir við sléttun hins
stórþýfða túns og leitaðist við að beina
burt vatninu, sem allsstaðar kom fram við
fjallsrætur.
— En ekki hefir þú nú búið í mörg ár
í gamla bænum, því tíma hefir þurft til
þess að reisa allar þessar byggingar, sem
hér eru, segi ég, þegar við höfum gengið
umhverfis hinar myndarlegu steinbygging-
ar og valið okkur blett á gróandi velli sunn-
an undir húsvegg, þar sem við lágum og
röbbuðum um daginn og veginn.
— Jú, svarar Hafsteinn. Til allrar ólukku
var ég of lengi að hressa upp á gömlu torf-
kofana — alltof lengi. Það var ekki fyrr en
árið 1946 að ég byggði ibúðarhúsið, ásamt
fjósinu og hlöðunni, en fjárhúsin, og hlöð-
una við þau, hafði ég þá lokið við, því ég
reisti þau 1944. Þau rúma um 200 fjár.
íbúðarhúsið, ásamt fjósi og fóðurgeymslu
er sambyggt, reisulegar byggingar og
snyrtilegar. Ég skoða fjósið, lít inn í hlöð-
una, kem í íbúðarhúsið og spyr hikandi:
Ertu smiður sjálfur?
— Nei, það er ég nú ekki, en við þessar
framkvæmdir vann ég mest sjálfur og við
það fær maður talsverða leikni í að negla
nagla, hræra steypu og laga hana svo að
vel fari í mótum og veggir verði vel útlít-
andi, þegar mótunum er slegið frá. Þetta
er nú kannske ekki allt eins vel gert og ef
fagmaður hefði unnið eða stjórnað. En af
skiljanlegum ástæðum verður maður að
hjálpa sér sem mest sjálfur. Ég hefi líka
innréttað húsið sjálfur, að mestu. Ég sá
fram á að ég hefði ekki efni á að kaupa
fagmann til þess, svo ég prófaði og hefir
tekizt eins og sjá má af fráganginum.
— Ég hlýt að játa þessi sannindi, sem
Hafsteinn bóndi hefir fram að færa.
Gjaldþol bænda er ekki það mikið, að þeir
geti greitt að minnsta kosti þriðjungi
hærra kaup en bóndinn fær, já, eiginlega
um það bil tvöfalt þegar tekið er tiliit til
þeirra fríðinda, sem handverksmenn
bæjanna áskilja sér ef þeir fara til starfa
úti í sveit.
Húsakosturinn hér er mikill og virðist
ramlega gerður, og ekki verður sagt að stór-
lýti mæti auganu þó að fagmenn hafi eigi
að verki verið.
— Já, þetta eru miklar framkvæmdir á
svo fáum árum. En hvað með ræktunina?
— Þegar ég kom hingað, árið 1934, var
svo að segja allt túnið þýft og lá uppi í
brekkunum að mestu. Það ár fékk ég 160
hestburði af töðu. Þá varð auðvitað að slá
allt með orfi og ljá og þurrka á þúfnakoll-
um, eins og gerðist í þá daga.
— En nú?
— Nú er túniö allt slétt og nú notar mað-
ur vélar. Ég hefi þó bara hestavélar, en það
gengur. í fyrra fékk ég 650 hesta af töðu,
en í ár held ég að það verði ekki nema
helmings töðufall á við það, því að kölin
eru skelfileg eins og þú sérð.