Freyr - 15.02.1964, Qupperneq 11

FRE YR
65
fjárræktarlaganna mælir fyrir um og heimtar.
Málið var afgreitt með svofelldri ályktun:
„Búnaðarþing ályktar að lýsa yfir því, að
það getur ekki fallist á, að staðfest verði
samþykkt sú, sem hér liggur fyrir á þing-
skjali 8: „Um lausgöngu stóðhesta að sum-
arlagi á heiðunum milli Blöndu og Mið-
fjarðarvarnargirðingar, meðan ekki er um
fullkomna einangrun að ræða.“
Ályktuninni fylgdi greinargerð og hljóðar 1.
liður hennar svo: „Áin Blanda getur engan-
veginn talist fullnægjandi vörn gegn sam-
gangi hrossa, hvorki á heiðum eða í byggð, enda
kemur það glöggt fram í bréfum þeim og vott-
orðum, sem Búnaðarfélagi íslands hefur bor-
izt frá þeim mönnum er æskja staðfestingar
á umræddri samþykkt.“ Ályktunin var samþ.
með 18 gegn 4 atkvæðum að viðhöfðu nafna-
kalli.
HESTFÆRAR HINDRANIR
Það er rétt hjá höfundi greinargerðarinnar,
að Blanda er hestfær, og eru það engin ný
sannindi. ísland var byggilegt af þvi að árnar
voru hestunum ekki ofraun. En Búnaðarþing
virðist ekki hafa vitað, að fullorðnir stóðhest-
ar yfirgefa aldrei hryssur sínar, til að sækja
yfir slíkar hindranir, nema svo hagi til, að
allur hópurinn fari þar yfir. Mun slíkt dæma
fátt nema hindrunin liggi þvert á leið flokks-
ins til afréttar. Það er og þekkt um allt land,
að árnar eru notaðar sem varnir gegn sam-
gangi búfjár — löngum með ágætum árangri
og undantekningalaust alltaf hinar stærri ár,
þegar stóðhestar eiga í hlut. Má í því sambandi
spyrja: Er girt fyrir stóðhesta meðfram Horna-
fjarðarfljóti, Kúðafljóti, Þjórsá, Hvítánum,
Tungufljóti, Héraðsvötnum, Eyjafjarðará eða
Skjálfandafljóti? Eg þori að svara þessu hik-
laust neitandi, enda trúlegt að enginn bóndi
sitji nú — né hafi setið — á Búnaðarþingi, sem
léti sér til hugar koma að halda þessi ákvæði
laganna við slíkar aðstæður. Skal því bent á
eftirfarandi sem dæmi:
Tveir bændur í Árnessýslu, — þeir Björn Er-
lendsson í Skálholti og Sveinn Skúlason í
Bræðratungu, — eiga báðir allstóra stóðhópa,
hinar fegurstu hjarðir. Heimalönd beggja
liggja í tungusporðum, sem takmarkast af ám
á tvær hliðar. Gaddavírsgirðingar munu vera
á norðurmerkjum beggja jarðanna. Að öðru
leyti geta landamerki þessara býla „enganveg-
inn talizt fullnægjandi vörn gegn samgangi
hrossa", því trauðla munu Brúará eða Tungu-
fljót taldar öruggari vörn en Blanda. Ef stjórn
hestamannafélagsins Fákur liti lausgöngu
stóðhesta jafn óhýru auga og stjórn Hrossa-
ræktarsambands Norðurlands sumarið 1962, er
trúlegast að Fákur smalaði saman veglegum
flokki manna, sem svo væri sendur austur síðla
dags, svo þeir gætu innt af höndum skyldur
sínar að nóttu til. Þessar athafnir munu heyra
næturverkum til. — Sendimennirnir gætu svo
skilaö hestunum til Árna í Galtafelli, — hann
er hreppstjóri þeirra Hrunamanna —, sem
samkvæmt 36. gr. búfjárræktarlaganna „skal
taka þá í gæzlu, og standa skil á sanngjarnri
greiðslu vegna fyrirhafnar við handsömunina."
Það kemur þessu máli ekkert við þótt enginn
kvörtun hafi borizt um óskunda af völdum
stóðhestanna á þessum býlum, og engin dæmi
séu til þess, að stóðhestur, sem þar hefur dval-
ið, hafi yfirgefið hryssur sínar, til þess að fara
yfir þessar ár, hafi hann verið frjáls athafna
sinna. En þessum athöfnum Fáks mundi óhætt
að vísa til Hæstaréttar. Hann hefur ótvíræðan
rétt, ef ekki beina skyldu, til að fella dóm
sinn eftir beinum ákvæðum laganna. Og á-
lyktun Búnaðarþings, sem áður er vitnað til,
sker úr um það, hversu skilja beri þann þátt
laganna, sem hún fjallar um. Þyrftu bændur
að velta því fyrir sér, hvort margt af þeim
lagaákvæðum, sem fjalla um hag þeirra og
háttu, hvíli á slíkri glöggskyggni.
Þetta verður að nægja um lögin. En freistað
skal að gera heimanbúnaði málsins úr héraði
nokkur skil.
MÁLSSKJÖL TIL HÆSTARÉTTAR
Haraldur í Gautsdal hefur góðfúslega lánað
mér til yfirlestrar þau skjöl, sem sækjendur
málsins lögðu fram í Hæstarétti. Vekja nokk-
ur vottorð, sem þar eru, mesta athygli. Hið
fyrsta, sem ég nefni, hljóðar svo:
„Eg undirritaður votta hér með, að venju-
legast kemur eitthvað af hrossum úr Austur-
Húnavatnssýslu til stóðréttar í Staðarrétt.
Á sl. hausti komu t. d. milli 30 og 40 hross
úr Austur-Húnavatnssýslu til Staðaréttar í
þriðju göngum.
Hross þessi voru flest fullorðin og megin-
þorri þeirra frá Gautsdal.“
27,—1.—1963.
Þess verður að vænta, að þeir, er gáfu þau
vottorð, sem hér verða birt, virði til nokkurrar
vorkunnar, þó nöfn þeirra verði ekki birt að
sinni. Því mætti bjarga við síðar, ef þeir teldu
sæmd sinni að mun borgnara með því.