Freyr - 01.11.1968, Blaðsíða 13

frá verksmiðjunum eða allt að 50 km frá
þeirri stærstu. Ræktunarkostnaður er ekki
reiknaður með, heldur aðeins sláttur, flutn-
ingur og vinnsla fóðursins. Miðað er við
kögglun.
Af þessum áætlunum reynist nr. 2. hag-
kvæmust, en það er verksmiðja með einum
þurrkara með 8,5 smálesta eimingargetu,
Þar er vinnslukostnaður áætlaður 2,53 ísl.
kr á hvert kg af kögglum, en í áætlun 3. er
hann 2,59 kr/kg og í áætlun nr. 1. 2,93 kr/kg.
Það er ljóst af framansögðu, að íslenzku
verksmiðjurnar eru mjög smáar borið sam-
an við það, sem nú er talið hagkvæmt er-
lendis, og að það hlýtur að hafa sín áhrif á
framleiðslukostnaðinn.
F ramleiðslutími.
Þar sem stofnkostnaður er mikill við
kögglaverksmiðjur, skiptir miklu hve lengi
er hægt að starfrækja þær á hverju ári, og
hve mikil framleiðslan verður, þannig, að
hinn fasti kostnaður af fjármagninu, sem
bundið er í verksmiðjunum og tækjum
dreifist á sem mest framleiðslumagn. í Dan-
mörku hafa slíkar verksmiðjur til jafnaðar
verið starfræktar í 3000 tíma á ári. Norð-
menn telja sig ekki geta reiknað með nema
2000 vinnslustundum og í sumum lands-
hlutum aðeins 1500. Reynslan í Gunnars-
holti og á Stórólfsvelli bendir hins vegar
til þess, að þar (sunnanlands) geti starfs-
tíminn a. m. k. orðið 100 dagar og nokkru
lengri þó, ef unnið er úr grænfóðri á haust-
in. Vinnslustundir ættu því að geta orðið
um 2000 á ári sunnanlands. í veðursælum
sveitum á Norður- og Austurlandi eru líkur
til, að starfsdagar yrðu nokkru færri, en
þar sem meðal úrkoma er þar nær helmingi
minni en á Suðurlandi, má vera, að það
mundi vega nokkuð þar á móti, hvað hrá-
efnið kann af þeim sökum að þurfa þar
minni þurrk. En mjög miklu munar um
það hvað afköst þurrkaranna aukast, ef
rakamagn hráefnisins minnkar.
Landstærð og flutningskostnaður.
Ekki er að fullu reynt hve stórt land þarf
að ætla á hverja afkastaeiningu í verk-
smiðju hér, en ætla má eftir þeirri reynslu,
sem hér er fengin, að stórri verksmiðju,
eins og þeim, sem nú eru taldar hagkvæm-
astar (þ. er. 8,5 smálesta eimingargeta á
klst.), þurfti að ætla 800—1000 ha ræktað
land til að tryggja nægt hráefni. (Norð-
menn telja sér nægja 600 ha en þar er upp-
skera meiri og árvissari).
Flutningskostnaður á hráefninu af teign-
um og að þurrkara er mikill, ef um teljandi
fjarlægðir er að ræða. Þetta hefur reynzt
all hár liður í Danmörku og er það einnig í
norsku áætlununum. (í norsku áætlunun-
um er flutningskostnaður frá 48—64 aurar
á kg af kögglum, en í Danmörku er þetta
nokkru minni liður). Það skiptir því miklu,
að landið sé samfellt og liggi sem næst
verksmiðjunni. Þetta ber að hafa mjög í
huga við staðarval fyrir verksmiðjur hér á
landi.
Ræktunarkostnaður og uppskerumagn.
Það gerir allan samanburð á íslenzkum að-
stæðum við erlenda reynslu og áætlanir
erfiðan, að þar eru einungis tekin vinnslu-
stigin frá því að grasið er slegið og þar til
það er orðið að kögglum eða mjöli.
í Gunnarsholti og á Stórólfsvelli er hrá-
efniskostnaður, svo sem landleiga, ræktun-
arkostnaður, girðingar og svo áburður og
áburðardreifing, reiknað með og blandast
það síðastnefnda nokkuð saman við kostnað
við slátt og flutninga, þar sem að til þess
eru m. a. notuð sömu tæki. Er því erfitt að
skilja á milli á sama stigi framleiðslunnar
hér og þar.
Ræktunarkostnaður og áburðarkostnað-
ur á hvert kg framleiðslunnar skiptir raun-
ar ekki máli, ef aðeins er haft í huga, að
bera hraðþurrkun og kögglun saman við
aðrar aðferðir við fóðurverkun. En eigi
hins vegar að meta möguleika til útflutn-
ings á vörunni eða samkeppnisaðstöðu
F R E Y R
435