Freyr - 01.09.1971, Side 31

Húsmœðraþáttur
RAUÐIR HUNDAR
Eftirfarandi grein birtist hér í þýðingu
Bjarna Bjarnasonar, læknis, en hún hafði áð-
ur birtzt í tímaritinu Todays Health. Mikil-
vægi efnisins varðar alþjóð en þó fyrst og
fremst verðandi mæður. — Ritstj.
Við bjart ljósið í fæðingarstofunni sáust
greinilega stórir, purpurarauðir flekkir á
andliti og kropp hins nýfædda stúlkubarns.
Þetta voru rauðir hundar, um það var ekki
að villast. Þá þegar var hins vegar ekki
hægt að gera sér grein fyrir, hvort barnið
væri með heilaskemmdir, en það var smá-
vaxið og veiklulegt. Um leið og læknirinn
leit í augu barnsins, var honum ljóst að það
var með græna starblindu. Að nokkrum
dögum liðnum kom í ljós einkenni blóð-
rásartruflanar. Læknarnir fundu galla á
æð við hjartað, sem voru lagaðir. Þá hófst
langur biðtími. Barnið varð að vera vikum
saman á spítalanum til eftirlits.
En hver var orsök sjúkdómsins? Veira,
eða hvað? Já, veira, sem því miður er alltof
oft á ferðinni. Á fyrsta mánuði meðgöngu-
tímans fékk móðir barnsins rauða hunda
(Rubeola). Það var ekki mikill útsláttur
með sjúkdómnum, aðeins nokkrir bólgnir
eitlar aftan til á hálsinum og nokkrir Ijós-
rauðir flekkir. En eins og læknirinn óttað-
ist, hafði veiran komizt inn í fylgjuna,
smitað barnið og valdið alvarlegum
skemmdum á æðum þess og augum. En það
þótti ekki minnsta ástæða til neins ótta af
þessu tagi útaf litlum dreng, sem var ný-
fæddur í sjúkrahúsi skammt frá þessu.
Fyrstu dagan eftir fæðinguna virtist allt
vera með eðlilegum hætti hjá drengnum,
en svo myndaðist hjá honum grá star-
blinda og hann veiktist af alvarlegri lifra-
bólgu. Læknarnir tóku þá sýni og fundu
rauðhundaveirur í hálsi drengsins. Móðir
þessa barns hafði hvorki fengið útslátt né
önnur sjúkdómseinkenni um meðgöngu-
tímann, en samt sem áður hafði hún fengið
rauða hunda í byrjun hans. Sjúkdómurinn
var svo vægur, að hvorki hún né læknirinn
höfðu haft minnsta grun um hann. Þrátt
fyrir það höfðu veirur flutzt yfir á barnið
og valdið hörmulegum afleiðingum. Því
miður var ekkert óvenjulegt við þessi til-
felli, þau voru rétt eins og gekk og gerðist
þegar mikli rauðhundafaraldurinn gekk
yfir Bandaríkin 1963—1965, sem var einn
hinn versti sinnar tegundar um langt ára-
bil. Á meðan faraldurinn breiddist frá
austurströndinni og alla leið til vestur-
strandarinnar, fæddust a. m. k. 3 þús. börn
með hörmulegar skemmdir, eins og hjarta-
sjúkdóma, andlegan vanþroska, blindu og
heyrnarleysi. Auk þess glötuðust næstum
jafn mörg mannslíf vegna fósturláta og
fæðingar fyrir tímann. Allt fram að þessu
hefur verið búizt við nýjum faraldri í byrj-
un næsta árs (1971).
Harmleikurinn getur endurtekið sig ef
ekkert verður gert til að stöðva hann. Ör-
uggt og áhrifaríkt bóluefni gegn rauðum
hundum hefur verið búið til af vísinda-
mönnum í hópstarfi. Ónæmisaðgerðir á
miklum fjölda drengja og stúlkna mun
stöðva faraldurinn áður en hann brýzt út
og bjarga þúsundum barna frá örkumlum
og dauða af völdum rauðra hunda. Bólu-
efnið verður senn fáanlegt og allir starf-
andi læknar geta pantað það. Bráðabirgða-
takmark Bandaríkjanna er að stöðva far-
aldurinn, sem nú er gert ráð fyrir, en fram-
tíðaráform eru að bólusetja 50—70 milljón-
ir barna á 5 árum. Heilbrigðisyfirvöldin
telja, að með þessu verði rauðum hundum
að mestu útrýmt árið 1975. Konur, sem eru
F R E Y R
379