Freyr - 01.12.1983, Qupperneq 32

Óttar Geirsson
jarðræktarráðunautur
Áburðarkalk og skeljakalk
íslenskir bændur eiga nokkurra kosta völ, þegar þeir þurfa að bera kalk á tún eða í
annað rœktunarland. Ég vil nú geta þeirra helstu.
I. Áburðarkalk frá Áburðarverk-
smiðju ríkisins í Gufunesi.
Þetta er skeljasandur af botni
Faxaflóa, hreinsaður og kornaður
með Kjarna svo að dreifing er
auðveld. Kornunin með Kjarna
veldur því að í kalkinu er köfunar-
efni. í áburðarkalki eru 4% köfn-
unarefni og 32% kalsíum.
Af tilraunum með áburðarkalk-
ið að dæma nýtist köfnunarefnið
jafn vel og köfnunarefni í öðrum
áburði, ef það er borið á á sama
tíma. Áburðarkalkið er því öðrum
þræði köfunarefnisáburður. í einu
tonni af áburðarkalki eru 40 kg af
hreinu köfnunarefni. Vegna köfn-
unarefnisins er óráðlegt að bera
meira en 2Vi—3 tonn af kalki á ha í
einu.
Bændur fá áburðarkalk á nokk-
urn veginn sama verði, hvar sem
er á landinu. Árið 1983 kostaði
tonnið 1 400 kr. komið á bíl í
Gufunesi, en reikna má nteð
nokkru hærra verði eða 1 500 til
1 700 kr. á útsölustöðum úti um
land. Kílóið af köfnunarefni kost-
aði á sama tíma kr. 18,22. Verð-
mæti 40 kg af N í einu tonni kalks
er því 728 kr. Samkvæmt jarð-
ræktarlögum fæst ríkisframlag
vegna kölkunar túna. Ríkisfram-
lagið nemur 50% af kaupverði
kalksins.
Eins og að framan getur er
óráðlegt að bera meira af áburðar-
kalkinu en 2Vi—3 tonn á ha í einu,
en í því magi eru 100—120 kg af
hreinu köfnunarefni. Ef þörf er á
stærri kalkskömmtum til að koma
sýrufari túnsins í viðunandi horf,
verður að vinna verkið í áföngum
og bera 2!4—3 tonn af kalkinu á í
tvö eða fleiri ár eftir þörfum,
e. t. v. með nokkurra ára milli-
bili.
Þegar kalk er borið ofan á
grasrót í túni, situr kalkið í efstu
tveimur cm jarðvegsins. Smám
saman leysist það upp og berst
með jarðvatni neðar í jarðveginn.
Öðru máli gegnir þegar kalki er
blandað saman við efsta jarðvegs-
lagið með herfi eða jarðvegstæt-
ara. Þá dreifist kalkið strax meira.
Þegar kalk er borið ofan á grasrót-
ina er óráðlegt að bera á mjög
stóra skammta í einu. og þá er
áburðarkalkið hentugasta kalk-
tegundin.
II. Skeljasandur.
Hjá Áburðarverksmiðju ríkisins í
Gufunesi og Sementsverksmiðju
ríkisins á Akranesi er hægt að fá
keyptan skeljasand eins og hann
kemur af botni Faxaflóa, þ. e.
ókornaðan og óhreinsaðan. Kalk-
magnið í sandinum er dálítið mis-
munandi.
Ókornaður og óhúðaður skelja-
sandur er mun ódýrari en áburð-
arkalkið og kostaði í Gufunesi á
sl. vori 100 kr./m’ og má gera ráð
fyrir 1,5—1,7 tonnum í m\ Frá
Gufunesi eða Akranesi verða
bændur hins vegar að kosta flutn-
ing kalksins og sá kostnaður er að
sjálfsögðu mismikill eftir því hvert
er flutt. Ríkisframlag nemur 50%
af kaupverði kalksins og flutnings-
kostnaði umfam 50 km. Stundum
er spurt hvers vegna skeljasandur-
inn fáist ekki sekkjaður í Áburð-
arverksmiðjunni. Svarið er ein-
falt: Það rnyndi margfalda verðið.
Á sama tíma og innihald pokans,
50 kg, kostar 3—4 kr. kostar pok-
inn sjálfur 6 kr. og þar við bætist
síðan kostnaður við sekkjunina.
Búnaðarfélag Kjósarhrepps los-
aði sig við Áburðarverksmiðjuna
og Sementsverksmðjuna sem
millilið og fékk haustið 1982 skip
það er dælir sandinum á land fyrir
verksmiðjurnar til að dæla einum
skipsfarmi, sem er um 550 m', á
land á hentugum stað í Kjósinni.
Búnaðarfélagið tók síðan á leigu
bíl og ámoksturtæki til að koma
kalkinu til bænda í sveitinni. Á
þennan hátt fengu bændur kalkið
eins ódýrt og kostur var á.
Sums staðar hagar svo til að
skeljasandur er á fjörum, þar sem
auðvelt er að komast að honum.
Fjörusandur getur verið ágætur
kalkgjafi, en hann er misgóður
eftir því hversu hreinn hann er og
hve grófur hann er.
Skeljasandur hefur þann kost
fram yfir áburðarkalkið að ekki er
960 — FREYR