Freyr - 01.02.1984, Page 13

Holmgeir Björnsson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Er unnt að jafna árferðismun
með breytilegri áburðargjöf?
Pað er kunnara enfrá þurfi að segja, að mjöggetur brugðið til beggja vona með heyskap
hér á landi, ýmist í einstökum landshlutum eða á landinu öllu. Veldur þessi
árferðismunur auknum kostnaði við búskap, ekki aðeins vegna mikilla fóðurkaupa
þegar illa árar, heldur er einnig kostnaðarsamt að safna fyrningum til að miðla fóðri
milli ára, ogþví eru takmörk sett, hve mikið er unnt að jafna fóðurbirgðir með því móti.
Samband heyfengs og hitastigs.
Þeir Páll Bergþórsson og Sturla
Friðriksson hafa leitt í ljós sam-
band hitastigs og töðufalls eða
heyfengs af túnum eins og hann er
skráður í skýrslum. Páll hefur
ítrekað kynnt niðurstöður sínar í
Frey. Leggur hann einkum
áherslu á samband töðufalls við
vetrarhita og notar það sem
grundvöll að sprettuspá.
Niðurstöður Sturlu komu fram
á hafísráðstefnu 1969 og í bókinni
Hafísinn, sem kom út eftir ráð-
stefnuna. Hann tók saman skýrsl-
ur um töðufall í tveimur hreppum
sunnanlands og öðrum tveimur
norðanlands árin 1951—1968.
Komst hann að þeirri athyglis-
verðu niðurstöðu, að samband
töðufalls við hitastig var því sem
næst hið sama í sunnlensku og
norðlensku hreppunum. Þegar
munaði 1° C á ársmeðalhita
tveggja ára (líklega október til
september) reyndist mismunur á
töðufalli nema um 10 hestburðum
á hektara. Hins vegar var töðufall
meira norðanlands en sunnan við
sama ársmeðalhita. Samkvæmt
fyrstu niðurstöðum Páls, sem birt-
ust í Veðrinu 1966, er breyting
töðufalls með meðalhita mánað-
anna desember til september í
Stykkishólmi 4,7 hkg á hektara
eða aðeins um helmingur þess,
sem Sturla fann. Gögnin sem þeir
notuðu við útreikningana eru ekki
að öllu leyti sambærileg, og heldur
ekki aðferðirnar, svo að ekki er
tilefni til að ræða þennan mismun
á talnagildum, enda er aðalniður-
staðan samhijóða. Líklegt má þó
telja, að í gögnum þeim, sem
Sturla notaði, hafi breytingar á
árshita fallið saman við aðrar
breytingar, sem hafa áhrif á
heyfeng en ekki voru tök á að
leiðrétta fyrir.
Vetrarhiti og grasspretta.
Áhrif árferðis á heyfeng eru marg-
þætt. Fyrst og fremst er nauðsyn-
legt að greina á milli grassprettu
annars vegar og nýtingar heyja
hins vegar. Nokkur bjartsýni ríkir
um, að unnt verði að gera sjálfa
heyverkunina lítið háða veðurfari,
en öðru máli gegnir um gras-
sprettuna, nema beita megi
breytilegri áburðargjöf til þess.
Ætlun manna hefur verið, að
samband vetrarhita við heyfeng
væri einkum vegna mismunandi
grassprettu. I jarðræktartilraun-
um hefur fundist samband milli
vetrarhita og grassprettu. I grein
17. tbl. Freys 1975, skýrði ég frá
18 ára niðurstöðum á Skriðu-
klaustri, þar sem grasspretta
minnkaði um 6—7 hkg heys (85%
þe.) á hektara fyrir hverja gráðu,
sem meðalhitinn í desember til
apríl lækkaði. Annað dæmi um
niðurstöður úr tilraunum er á 1.
mynd. Línuritið birtist áður í Árs-
skýrslu Rannsóknastofnunar land-
búnaðarins 1978 með svohljóð-
andi umsögn:
„Á línuriti (1. mynd) er sýnt
sambandið milli grassprettu og
vetrarhita í 40 ár í tilraun á Akur-
eyri. Grassprettan fylgir greini-
lega vetrarhitanum, sem skýrir þó
aðeins 27% breytileikans. Einstök
ár víkja allmikið frá línunni, t. d.
1964, þegar meðalhitinn í des.-
aprfl var +2,2° C, en uppskeran
aðeins 65,3 hkg hey/ha, og 1968,
þegar meðalhitinn var —2,8° C og
uppskeran 88,6 hkg/ha. Þegar
grasspretta er skoðuð á einstökum
túnspildum, koma til greina ýmis
truflandi og tilviljunarkennd
áhrif, sem ekki gætir á sama hátt
annars staðar. Því má vænta þess,
að betra samband finnist milli
FREYR — 93