Freyr - 01.06.2001, Side 12

RÁÐUNAUTAFUNDUR 2001
Fóðuröflun
af sjónarhóli ráðunauta
Heimaöflun fóðurs er
undirstaða mjólkurfram-
leiðslu á íslandi. Til að
framleiða hágæða gróf-
fóður þarf að rækta grös sem er
uppskerumikil, auðmelt, lystug og
með heppilegt efnainnihald. Bent
hefur verið á að með skipulegum
sáðskiptum og ræktunaráætlunum
má ná meiru og betra gróffóðri
(Aslaug Helgadóttir og Jónatan
Hermannsson 2001). Við harðn-
andi rekstrarskilyrði kúabúa þarf
framleiðsla gróffóðurs einnig að
vera eins hagkvæm og hægt er. Inn-
lend fóðurframleiðsla stendur í
samkeppni við innflutt komfóður,
sem notað er í kjamfóðurblöndur,
en verð á því er mjög lágt um þess-
ar mundir.
Umræður
Fóðuröflun á kúabúum hefur tek-
ið miklum breytingum síðari ár.
Verkun í rúllum er orðin ráðandi
aðferð við heyskap og einnig að tún
séu tvíslegin. Niðurstöður heysýna
gefa þá mynd að meltanleiki gróf-
fóðurs hafi aukist talsvert síðustu
ár. Bætt fóðmn mjólkurkúa hefur
ásamt fleiru skilað stöðugt aukinni
meðalnyt ár frá ári. Kúabændur
gera sér grein fyrir því að gott gróf-
fóður er undirstaða góðrar afkomu.
Hlutverk rannsóknarfólks og ráðu-
nauta er að sjá til þess að þeir hafi í
höndunum aðferðir og efnivið sem
henta hverjum og einum til fram-
leiðslu hágæða fóðurs. Ræktun ein-
stakra nytjaplantna ber misjafnan
árangur frá einum stað til annars,
vegna ólíkra ræktunarskilyrða.
Hagstæðasta lausnin er því ekki sú
sama alls staðar en hennar leitar að
sjálfsögðu hver bóndi.
Tegundir sem ræktaðar eru til
fóðuröflunar þurfa að gefa mikla
Eiríkur
Loftsson,
Búnaðar-
sambandi
Skagfirðinga
og
Kristján
Jónsson,
Búnaðar-
sambandi
Suðurlands
uppskeru, hafa heppilega samsetn-
ingu næringarefna og vera lystugar.
Einnig skiptir máli hvaða kröfur
þær gera til jarðvegs og næringar-
efna og hvaða kostnaður fylgir því
að uppfylla þær kröfur. Þá er æski-
legt að fóðurgildi falli hægt með
auknum þroska.
Ræktun og nýtingu á grasi til
beitar þarf að gefa meiri gaum sem
og skipulagi á sumarbeit mjólkur-
kúa. Of lítil áhersla hefur verið
lögð á þann þátt og má nefna fyrir
því að tvær ástæður. Framleiðslu-
takmarkanir hafa dregið úr fram-
leiðslu mjólkur yfír sumarið því
margir bændur fylla kvótann tím-
anlega áður en kvótaárinu lýkur í
ágústlok. Greiðsla álags á mjólk,
sem framleidd er fjóra vetrarmán-
uði, hefur leitt til þess að margir
bændur gera kýrnar haustbærar.
Ingvar Bjömsson (2000) telur að
jafn burðartími skili að jafnaði
hærra fóðurframlagi en haustburð-
ur. Það bendi til þess að fram-
leiðslukostnaður á vetrarmjólk sé
svo miklu hærri en framleiðslu-
kostnaður á sumarmjólk að viðbót-
argreiðslan dugi ekki til að greiða
þann mun. Þetta er athyglisvert í
ljósi þess hve haustbærum kúm
hefur fjölgað mikið. Skipuleggja
þarf beitarræktunina með það í
huga að kúnum standi til boða lyst-
ugt og orkuríkt fóður allan beitar-
tímann. Háliðagras hefur verið
ræktað til beitar snemma sumars,
oft með góðum árangri. Komi
ræktun á fjölæru rýgresi til með að
reynast vel verður það kærkomið til
beitar, m.a. snemma sumars. Of lítil
reynsla er þó enn komin á endingu
þess hér á landi.
Kanna þarf hvort fyrir hendi séu
hentugar aðferðir við endurnýjun
og viðhald sáðgresis í túnum aðrar
en þær sem beitt hefur verið hér-
lendis. Má þar nefna ísáningu í
svörð til að viðhalda hlutdeild sáð-
gresis. Arangur ísáningar í mis-
gömul tún hjá bændum hérlendis
hefur verið lítill eða enginn, nema
helst í ungum túnum (Bjami Guð-
leifsson 1999). Erlendis er tækni
komin fram þar sem hægt er að
setja áburðinn niður fyrir fræið við
ísáningu og lofar það góðu. Með
tíðari endurræktun túna og skipu-
lögðum sáðskiptum má vænta lægri
kostnaðar við jarðvinnslu hverju
sinni, vegna þess að jarðvegurinn
verður auðveldari í vinnslu. Hver
eining verður líka ódýrari við
aukna ræktun.
Hin síðari ár hefur verið bent á
nýjar og áhugaverðar tegundir
grasa og belgjurta til túnræktar á Is-
landi. Má þar nefna fjölært rýgresi
og rauðsmára. Uppskera af rýgres-
inu er mjög mikil (Hólmgeir
Björnsson 2000), en stofnarnir
virðast þó tæpast nógu þolnir enn-
þá. Þar sem vel hefur til tekist við
ræktun rauðsmára hefur hann bæði
aukið og bætt uppskeru og sparað
áburð verulega. Enn er kannski of
lítil reynsla komin á ræktun þessara
tegunda og ekki er hægt að búast
12 - FR6VR 8/2001