Freyr - 01.06.2001, Page 15

ástand ræktunarlands er alls ekki
sem skyldi. 13. töflu kemur fram að
rúmlega 40 þúsund hektarar eða
62% þess lands er of gamalt tún.
Þekkt er að nautgripir greiða vel
fyrir gott fóður. Þama má því sjá
ónýtta möguleika til að auka arð af
nautgriparæktinni.
Breyttir tímar
Við munum hér á eftir gera til-
lögur að mismunandi ræktunar-
skipulagi. Sameiginlegt einkenni á
tillögunum öllum er að meginþorri
fóðurs mun koma af túni og að því
leyti eru þær ekki byltingarkennd-
ar. Tún skal hins vegar aldrei verða
gamalt. Nota skal vallarfoxgras
sem sáðgresi öðru fremur og sá má
rauðsmára með því til þess að nýta
áburðaráhrifin meðan smárinn lifir.
Mælt er með fjölæru rýgresi þar
sem kalhætta er minnst. Ef rýgresið
lifir veturinn gefur það mestu upp-
skeru sem völ er á og mjög auð-
melta. Annars er mælt með mikilli
aukningu á grænfóðurrækt og þó
einkum komrækt. Reiknað er með
að grasfræi verði eingöngu sáð með
skjólsáði, það er komi eða græn-
fóðri, þannig að ekkert uppskeruár
falli úr.
Undir grænfóður flokkast næpa,
repja, einært rýgresi, hafrar og
bygg. Ekki eru gerðar sérstakar til-
lögur um það hvemig grænfóður-
ræktin skiptist milli tegunda. Nefna
má þó að hafrar eða rýgresi eru
betri forvöxtur fyrir kom en repja
og næpa. Sé grænfóður ætlað sem
skjólsáð með grasfræi verður það
að vera hafrar eða bygg.
Með komrækt er átt við bygg
eingöngu. Byggið má auk þess nota
sem grænfóður og gerir það mörkin
milli grænfóður- og kornræktar
nokkuð fljótandi. Þótt byggi sé sáð
með komþroska fyrir augum má slá
það sem grænfóður ef sumarið
reynist kalt.
Þegar fjallað er um korn og
grænfóður verður að hafa í huga
hvar við emm stödd á hnett-inum.
Sumarið hérlendis er mjög svalt
miðað við grannlöndin og jarðklaki
og langvarandi snjóalög tefja jarð-
vinnslu stundum svo að sumarið
verður líka of stutt. í Handbók
bænda 2001 er gerð tilraun til að
skipta landinu niður í ræktunarbelti
(Jónatan Hermannsson 2001). Þar
er meðal annars reynt að draga upp
mörk komræktar á landinu. Með
hæfilegri einföldun ræðst sumarhiti
af því hvemig land horfir við kalda
sjónum norðanlands og austan og
hæð yfir sjó. Með sömu einföldun
má fullyrða að kom megi rækta á
láglendi um allt land, að frá-
dregnum útsveitum austanlands og
norðan og ystu annesjum vestan-
lands. Austanlands og norðan er
líka kalt í vestanverðum héruðum
innan við flóa og firði því að með
vesturfjöllum leggur útrænuna inn
á sumrin. Annars staðar á landinu
má rækta korn til þroska með
nokkiu öryggi upp að 100 metra
hæðarlínu.
Ræktunarkerfi
Hér leggjum við fram fjórar mis-
munandi tillögur að rækt-unarkerfi.
Aður hefur verið fjallað um þetta
efni á ráðunautafundi (Eiríkur
Loftsson 1998) og er höfð hliðsjón
1. tafla. Fóðurræktun á
landinu árið 2000.
Þúsund hektarar
Fóðurrækt alls 130,0
Varanlegt tún 120,4
þar af 1 -5 ára 15,0
Korn (bygg) 1,5
Grænfóður alls 5,5
bygg 0,5
hafrar 0,4
rýgresi 2,5
repja og næpa 2,1
Grassáning alls 3,6
með byggi 1,0
hreint 2,6
með smára 0,1
rýgresi 0,1
Heimildir og forsendur: Túnstærð
(Óttar Geirsson); fræinnflutningur
(Lilja Grétarsdóttir); sáðmagn á hekt-
ara: næpa 1,5, repja 9, rýgresi 37,
hafrar og bygg 200 og grasfræ 22
kg/ha (Eiríkur Loftsson og Kristján
Bjarndal); skipting grasfræs í túnrækt,
grasflatir og uppgræðslu: vallarfox-
gras og háliðagras allt í tún og 60%
vallarsveifgrass (Ásgeir Harðarson);
hlutfall grassáningar með skjólsáði
(Kristján Bjamdal).
2. tafla. Skipting heyfóðurs milli búgreina.
Búfé Fjöldi Ársfóður Á grip í hestburðum Alls
Hross 90 þús. 15 1350 þús.
Sauðfé 450 þús. 3 1350 þús.
Mjólkurkýr 30 þús. 45 1350 þús.
Geldneyti 45 þús. 30 1350 þús.
3. tafla. Ræktunarland notað til að afla fóðurs fyrir nautgripi árið 2000. Brotið land er nýrækt, grænfóður og korn.
Landstærð, Hlutfall af öllu
þús. ha ræktunarlandi
Ræktunarland alls 65,0 100%
þar af brotið land 9,6 15%
Varanlegt tún 55,4 85%
þar af 1 -5 ára 15,0 23%
komið á aldur 40,4 62%
pR€VR 8/2001 - 15