Nýi tíminn - 12.01.1956, Qupperneq 11

Einn kaldur
Fimmtutíagur 12. janúar 1956 — NÝI TÍMINN — (11
Ræða Lúðvíks Jósefsscnar
' ' : 'i
Staðan í efnahagsmálum
Viðfai við Ríkarð Jónsson
verðbólga. sú sem. st.iórnarvqld-
. iö ;hafa skipulagt á undanföfn-
>um: árum. Á s. I. firnm árum
'hafa tékjur • ríkissjóðs þanhig
váxið ' ur 306 miiljónurn í 650
milljónir, og þegar ríkið eyk-
ur svo álögur sínar á þegnana
hljóta þeir að svara með því
að krefjast kauphækkana. Ann-
ar mikilvægur þáttur er húsa-
leigan, en stjórnarvöldin hafa
afnumið allt verðlagseftirlit
með henni. Hefur húsnæði
margfaldazt í verði og gleypir
æ rneiri hluta af tekjum launa-
fólks, en sú þróun hefur aft-
ur gert kauphækkanir óhjá-
kvæmilegar. Enn hefur hin
frjálsa álagning verzlunarinnar
stuðlað að sömu þróun; spennt
upp allt verðlag í iandinu og
rnagnað þannig verðbólguna,
sem hvíiir af rniklum þunga
á útgerðinni — sem háð er >er-
iendu verðlagi hvað sem gerist
hér innanlands.
ur, íþyngt framleiðslunni og
aukið dýrtíð; vaxandi gróði
ríkisins hefur leitt til hækkandi
verðlags; lánsfjártakmarkanir
hafa orðið hömlur á atvinnulíf-
inu.
Að lokum sagði Lúðvík:
Það þarf að auka fram-
leiðsln sjávarúívegsins sem
er öruggur og sívaxandi at-
vinnuvegur.
Það þarf að fella niður her-
námsvinnuna sem færir litl-
ar gjaldeyristekjur i saman-
burði við vinnuaflið í út-
gerðinni.
Það þarf að gerbreyta jum
stefnu í skiptingu þjóðai-
teknanna og uppræta milli-
liðagx-óðann.
Og síðast en ekki sízt þarf
að breyta um stefnu í verð-
Iagsmálum, draga úr skatt-
lagningu á almenn Iaun og
leysa húsnæðismálin í sam-
ræmi við þörf almennihgs
en ekki út frá sjónariniðíim
braskara og milliliða. 1
Framh. af 3. síðu
leggja fram starfsorku sína
til að efla íslenzka. framieiðslu,
eru þeir þá allir upp til hópa
fáráðlingar sem ekki hafa vit
á að notfæra sér gptt tæki-
færi, þegar það býðst? Þessi
ágætu blöð skyldu sem sé at-
huga það, að í afsökun þeirra
til handa þeim aiþýðumönnum
sem í sambandi við hernámið
hafa brugðizt hagsmunum
þjóðar sinnar, -felst mjög svo
óviðkunnanleg aðdróttun í
garð hinna, sem ekki hafa
brugðizt.
Ég hef orðið þess var í sam-
bandi við þessu lík skrif, sem
áður hafa frá mér farið, að
sumir telja þau vafasaman
greiða við íslenzka alþýðu, og
einn ágætur verkalýðssinni
bélt því fram, að öll tilmæli
usn að íslenzkur verkalýður
legði fram starfsorku sína til
að bjarga íslenzkum atvinnu-
vegum í stað þess að hlaupa
í hemámsvinnu, væru beinn
stuðningur við hagsmuni ís-
lenzka auðvaldsins.
íslénzka auðvaidið er vissu-
lega slæmt, en þó er annað
auðvald okkur ennþá hættu-
legra; hið bandari.ska. Ég er
sannfærður um. að í höfuð-
stöðvum bandaríska auðvalds-
ins ríkir þeim mun meiri ham-
ingja sem tekizt hefur að
di-aga fieiri íslendinga frá
framleiðslustörfum til hernað-
arframkvæmda. Og þar mundi
ríkja innilegur fögnuður þann
dag sem tekizt hefði að
draga alla íslendinga þessa
leið, og breyta íslandi þar með
alveg í bandaríska hernaðar-
nýlendu. Bandan’ska auðvald-
ið mundi áreiðanlega ekki hika
við að bjóða fram dollara sína
til að kaupa okkur upp, ef
við létum í það skína, að við
værum allir til sölu.
Og hvað snertir stuðning-
iim við íslenzka auovaldið. vil
ég segja þetta: Hemámsvinn-
unni fylgir siðferðileg spilling.
Sá, sem ræður sig til þessarar
vinnu meðan s-tarfskrafta
hans er þörf við íslenzka fram-
Ieiðslu, hann hefur í siðferði-
legu tilliti stigið spor niður á
við, hefur beðið tjón á sinni
íslenzku sál. Það er nefnilega
ekki sama, hvemig veltur und-
ir manni. 1 því andrúmslofti,
sem ríkir á Kefls.víkurflug-
velli, þar sem rnemi eiga at-
vinnu sína undir því að láta
aldrei í það skína, að þeir hugsi
sem sannir og heiðarlegir ís-
lendingar, hlýtur siðferðis-
þrekið að minnka, og stéttar-
vitimdin þar með að slævast.
þjóðemiametnaðurirm að
dofna. Og sáust þess raunar
glögg dæmi í verkfallinú mikla
á síðastliðnum vetri, þegar
samtök verkamaima þar suð-
ur frá brugðust herfilega. En
á siðferðisþreki, traustri stétt-
ai-vitund og heilbrigðum þjóð-
emismetnaði liðsmanna sinna
hlýtur verkalýðshreyfingin
fyrst og fremst að byggja,
það hlutverk sitt að bæta kjör
íslenzkrar alþýðu og bjarga
um leið efnahagslífi og sjálf-
stæði íslands úr yfirstandandi
voða. Og þannig er það ekki
stuðningur við hagsmuni neins
auðvalds að brýna fvrir mönn-
um að gæta síns íslenzka sóma
og láta ekki lokkast út í her-
námsvinnuna: þvert á móti er
það stuðningur við hagsnmni
islenzki-ar alþýðu, enda. verður
raunhæf veik ai ýðsbará.í.ta =
bókstaflega ekki háð nema
þetta sé gert.
En þetta er ekíri gert, Sann-
leikurinn er aldrei sagður. Eða
öllu heldur: Allur sannleikin-
inn er aldrei sagður.
í blöðum hernámsandstæð-
inga skortir að vísu ekki fög-
ur skrif um siðferðisþrek ís-
lenzkrar alþýðu, að hún sé
enn þá óspillt og sterk og
hljóti því að sigra í baráttu
sinni gegn hinu bandaríska
heniámi. Hins vegar minnast
þessi blö§ aldrei á það einu
ef henni á á.ð takast að rækja
orði, að allstór hluti íslenzkr-
ar alþýðu hefur þegar spillzt
og er að spillast æ meir fyrir
áhrif þessa hemáms. Og þessi
linkind hlýtur að skoðast sem
vottur þess, að þrátt fyrir Ö3I
sín fögru skrif um siðferðis-
þrek íslenzkrar alþýðu, leynist
með blöðum þessum grunur um
að íslenzk alþýða sé í rauninni
orðin að spilltum lýð sean ekki
þoli að til hans sé talað af
einurð og festu. Þetta er nin
ægilega þversögn í rfirstand-
andi sjálfstæðisharáttu íslencl-
inga. E-f til vill er orsök henn-
ar sú, að beir, sern hafa teldzt
á hendur forusta í máléfmim
alþýðu, þekki hana ekki nógu
vel;- en það, sem menn ek'ki
þekkja, tortryggja þeir. Eitt
er þó alveg víst: svona á ekki
að berjast. Því að sá, sem hik-
ar við mð tala opinskátt ‘um
spillingu af ótta við að móðga
þann, sem spillzt hefur, hann
gerist - sjálfur um leið háður
'spillingunni. Sá sem vill segja,
hvað er rétt, má ekki vera
hræddm við að segja, hvað er
rangt. Og forusta í málefn-
um aJbýðu á aldrei að vera
forusta \ skjalli um alþýðu.
Reyndar skyldi enginn
halda, að hernámsspilling ís-
lenzkrar aiþýðu sé orðin slik,
að ástæða' sé til að örvænta.
Um það liefur hann tekið af
öll tvhnæli hann vinur minn
gamli, sem útsynningsbáran i
Bugtinni liafði gert slæman í
fótunum. Og hann talar fyrir
munn- allra félaga sinna á öll-
um öðrum íslenzkum fiskibát-
um, fyrir munn félaga sinna
á togurunitm, fyrir munn fé-
laga sinna í fiskvinnslustöðv-
unum víðs vegar um landið,
já og fyrir munn félaga sinna
í sveitunurn. þar sem enn er
slegið gras handa kúm og
kindum:
,,A Völlinn, já .... En ég
hef einhw . nveginn aldrei haft
mig í það.“
Þessir mínn eru islenzk al-
þýð;:. cg bað er alveg óhætt
að ta!a við þá a£ einurð og
festu. Sumir þeirra eru
kannski ekki miklar frelsis-
hetjur í nv-sunum, en þeim
mun mciri frelsishetjur eru
þeir í h in’ nu. Og þó að þeir
séu ef t i I 611 fáráðlingar í
augum þci; ra sem hafa tileink-
að sér ;eistöðvasiðferðið, þá
verður þao einmitt fyrir þenn-
ar, fáráolihgahátt þeirra, og
fyrst og fremst fyrir hann,
semr isicid bjargast
Én þessir menn eni ekki öll
íslenzk alþýða. Og l.-’andi er
: e.nginn greiði gerður með há-
stemmdum fullyrðmgum um,
að ísJenzk alþýða geti ails
ek'ki spilist. Því að allstór
hluti hennar hefur þegar
spillzt og á eftir að spillast
enn meir, ef <áfra-m heldur,.
sem nú horfir.
Ég var einu sinni háseti á
vélbáti; þao var annar bátur
en sá, sem frá var sagt í upp-
hafi greinarinnar. Þessi bátur
hafði þá náttúru, að ef vélin
var keyrð mikið, fór púströr-
ið að glóa en púströrið lá úr
vélarrúmimi upp með stýris-
húsinu, og þegar það glóði,
rugluðust í þvi segulskautin,
og þetta hafði þau áhrif á
áttavitann að hann skekktist.
Svipað þessu hefur, átt sér
stað um hinn siðferðiiega átta-
vita alltof margra Islendinga.
Með fjármagni sínu hefur
bandariska hernaðarauðvaldið
keyrt vélina svo afskaplega,
að púströrið er farið að glóa,
og a£ þeim sökum hafa segul-
skautin færzt úr lagi og átta-
vátinn þa.r með skekkzt svo
mjög, að stýrt er út í óvissu,
jafnvel út i algjöra glötun.'
En það er enn hægt að lag-
færa. áttavitann.
Þegar púströrið á fyrr
nefndum báti fór að glóa,
fylltum við fötu með sjó og
skvettum úr henni á rörið,
þangað til það hætti að glóa,
og þar með var áttavitinn aft-
ur kominn i lag.
Með þessu sama ráði má
eflaust einnig lagfæra flesta
þá siðferðilega áttavita Is-
lendinga, sem komnir eru úr
lagi. Og það verkefni verða
málgögn hernámsandstæðmga
og fonistumanna aiþýðu að
annast.
Þessir aðíljar mega ek'ki
lengur hika við að skvetta
hinum kalda sjó sannleikans
á rörið. Þeirn ber að ræða all-
ar hliðar heniámsvandamáJs-
ins af einurð og festu. Þeir
eiga að segja. það afdráttar-
laust, að hverjnm heiðarlegum
íslendingi er það tU hábor-
innar skammar að vinna við
bandarískar hernaðarfram-
kvæmdir á sama tima og
starfskrafta hans er þörf við
íslenzka framleiðsiu. Þeir
verða að gera Jiinar ströng-
ustu siðferðiskröfur til ís-
lenzkrar alþýðu í sambandi
við þessi mál. En sérstaklega
ber þeim að gera strangar
kröfur tíl þeirra, sem þykjast
geta samrýmt þetta tvennt;
að vera andstæðingar her-
námsins, og vinna við að
byggja það unp. Sá sem slíka
vinnu stundar, verður ekki
kvitt við ættjörð sína með þvi
einu að segjast vera sósíaJisti,
þjóðvamarmaðúr, vinstri al-
þýðuflokksmaður eða vinstri
framsóknarmaður og þar með
andstæðingur hemámsins, þvi
að vinnuiaun hans em hluti
þess fjár, sem verið er að
kaupa ættjörð hans með.
Svona eiga málgögn her-
námsandstæðinga og fomstu-
manna alþýðu að tala til henn-
ar. Og því fyrr sem þetta er
gert, því betra. Þeim mun fleiri
bjargast úr hinu síðferðilega
myrkri herstöðvanna út í birtu
íslenzks Jífs og frelsandi fram-
tíðar. En þegar þar að kemur,
sem eflaust verður fyrr en
Framhald af 12. síöu.
. i.i íi
★ Aíurðasalan
Afurðasalan er kafli 'fyrir sig,
og er enguni efa bunciið að
þar er framleiðslan skattlögð
mjög verulega, bæði með frökt-
um og gegnum umboðsmenn
erlendis. Má mínna á að þeg-
ar Framsóknarmenn tryggðu
SÍS aukaaðiid að fisksölu til
Danmerkur 1952, hirti SÍS
30.000 kr. af hverjum togara-
farmí án þess að umboðsmað-
urinn kærni nokkurstaðar
nærri. Það ár voru seldir 64
togarafarmar til Danmerkur,
þannig að þessi skattlagning
ein nam um tveimur milljón-
um króna.
^ Verðbólgan
Einn mikilvægur þáttur í
taprekstrí útgerðarinnar er
Að iokum ræddi Lúðvík stöð-
una í efnahagsmálum og benti
á að árið 1954 hefði mátt heita
jafnvægi i gjaldeyrisviðskiptun-
um við útiönd og þannig myndi
einnig verða 1955, ef reiknað
væri með birgðum í ái'slok.
Þjóðin væri því sannarlega
ekki ilía á vegi stödd, ef skyn-
samlega væri stjórnað en til
þess þyrfti að gerbreyta um
stefnu.
Stefnan í atvinnu- og efna-
hagsmálúm befur i aðalatriðum
verið röng, hélt Lúðvík áfram.
Frjálsa. verömyndunin hefur
Ieítt til verðhækkana. Frjálsi
iimfíutninguriim hefur ieitt til
gjaideyrissóunar. Frjálsa fjár-
festíiigin hefur léitt til fjár-
festingar'brasks. Frelsið með
sölu fasteigna og leigu hus-
næðis hefur leitt til stórfeldr-
ar hækkunar á húsnæði. Og
hinar ha.gfræðilegu ráðstafanir
sem gripið hefur verið til þegar
allt var komið í óefni hafa
svo bætt gráu ofan á svart,
eins og t, d. vaxtahækkun hef-
Framlr. af 4. síðu
mínútur síðan ég talaði við
manninn. Ég varð ekkert hissa
á þessu, svona voru þeir á
Snæfellsnesi, ég var farinn
að þekkja á þá. Ég hringdi
manninn upp að vörmu spori.
Nú, er blaðið komið? sagði
hann; ég hélt að það kæmi
nú kannski ekki alveg svona
fljótt.
Að svo búnu er Ríkarður
Jónsson kominn austur að
Strýtu í HáJsþinghá í þessu
seinna, að við losnum alveg
við hemámið, þá verðum við
að sama skapi sterkari, heil-
brigðari og hamingjusamari
þjóð sem færri okkar hafa
hnigið til þeirrar niðurlæging-
ar að þiggja laun úr blóð-
sjóði bandaríska hernaðarauð-
valdsins.
Það er ósk rnin og von, að
þessar hugleiðingar mættu
reynast þó ekki væri nema
einn kaldur dropi á hið gló-
andi rör.
Neskaupstað,
16. nóv. 1955.
viðtali. Hann hefur sagt í rit-
gerð um föður sinn að þar sé
„einhver hin skrautlegasta og
ríkmannlegasta álfabyggð á
landinu“ og byggðin öll seipi-
lega „fegursti staður á jörðu“.
I þessari ritgerð hefur hann
lýst á fjörlegan hátt og af
frásagnargleði handtökum
föður síns við smíðar, en önn-
ur eins handtök við eldsmíði
kveðst hann aldrei lrafa séð.
En hann hafði „þungar búsifj-
ar af snilligáfu sinni“, segir
sonur hans: menn töldu sjálf-
sagt að hann smíðaði fyrir þá
og gerði við hvaðeina án þess
að borga honum fyrir. „Af-
borgun af náðargáfunni“, kall-
ar sonurinn það líka. Hann
segir mér af föður sínum, og
síðan fer hann að kenna mér
gamlar orðmyndir þaðan af
suðurfjörðum: myndar, sögðu
menn þar, einnig hurðar og
ferðar. En þetta er allt önnur
saga, eins og þar stendur. En
náðargáíac gekk í arf. Verk
Ríkarðs Jónssonar er völund-
arkviða — í. tré og steini.
' B. B.