Nýi tíminn - 20.09.1956, Blaðsíða 2

catsc^
2) _ NÝI TlMINN — Fimmtudagur 20. septcmber 1956 --
Heimilt að veiða alltað TOO
Hreindýrum hefur fjölgao mjög siÖan
1940 - ácetluÖ áþriÖja þúsund talsins I Jón Þorkelsson, íslenzkur
flugvirki sem starfar hjá
Menntamálaráðuneytið hefur nýlega geíið út reglur Friðrik Stefánsson að þau jiUgf^iagi í Súdan í Miö-
um hreindýraveiðar í Múlasýslum á þessu ári, og má muni nú vera hátt á þnðja ajriku> hefur sent -N^a
alls veiða 700 dýr. i Þúsnnd- Þó lætur a h um. u timanum grein úrblaðinu
\ erfitt er að fa nakvæma tolu
Hreindýraeftirlitsmaður hef- um f jölda dýranna. j ^ SARAHA, sem gefiö ei
ur eftirlit með öllum hrein-j Síðan haustið 1943 herur út í höfuðborginni par
dýraveiðum og þarf að sam- nokkrurn hreindýratörfum ver- Khartoum. Grein pessi
þykkja þá menn, sem hrepp-| jg fargað árlega. Árið 1954 birtist í blaðinu hinn 3.
arnir fá til veiðanna, og gefur var lögunum um friðun hrein- fyrra mánaðar og ber fyr-
Er tólf hreppum heimilað
að láta veiða hreindýr sem hér
segir: 1) Fljótdalshreppur 150.
2) Jöku'dalshreppur 130. 3)
Fellahreppur 80. 4) Tungu-
hreppur 75. 5) Hlíðarhreppur
30. 6) Hjaltastaðahreppur 15.
7) Skriðdalshreppur 43. 8)
Vallahreppur 25. 9) Egilsstaða-
hreppur 7. 10) Eiðahreppur 15.
11) Beruneshreppur 15. 12)
Geithellahreppur 15. Samtals
600 hreindýr.
Veiðitíminn er frá 10. ágúst
til septemberloka, en hægt er
að leyfi veiðar síðar á árinu,
ef eftirlitsmaður hreindýranna
mælir með lengingu veiðitím-
ans.
Þá getur ráðuneytið til
reynslu veitt veiðifélagi, er
stofnað kynni að verða, leyfi
til að veiða allt að 100 hrein-
dýr, gegn 250 króna gjaldi fyr-
ir hvert dýr, og rennur gjaldið
í sjóði þeirra hreppa, sem að
framan eru. nefndir, að frá-
dreginni þóknun 'til hreindýra-
eftirlitsmanns fyrir eftirlit með
veiðinni. Samkvæmt reglunum
um hreindýraveiði ber fyrst og tarfa, en þeir voru taldir hlut-
fremst að láta þá bændur, er fallslega of margir.
fyrir mestum ágangi verða af Friðrik Stefánsson á Hóli
hreindýrum á beitilönd sín, í Fljótsdal var þá þegar skip-
njóta arðs af veiðinni, en síð- aður eftirlitsmaður með dýrun-
í
hann út veiðileyfi handa þeim,
þar sem tilgreint er m. a.
hvaða tegund og stærð skot-
vopna megp nota. Einnig skal
þess gætt að leyfa eigi veiðar á
þeim stöðum, þar sém æskilegt
er að dýrin hagvenjist. Skal
eftirlitsmaður sjá um, eftir
því sem unnt er, að veidd séu
þau dýr, sem minnstur skaði
er að fyrir vöxt og viðgang
hjarðarinniar.
Eins og kunnugt er halda
hreindýr sig hvergi hema 4
Austurlandi. Um 1939 var
talið að dýrin væru áð deyja
út og álit sumra, að einungis
um eitt hundrað dýr myndu
vera eftir.
Árið 1940 voru sett ný lög
um friðun hreindýra og eftirlit
með þeim, þar sem m.a. var
heimilað að skipa sérstakan
eftirlitsmann með dýrunum og
heimilað að láta veiða hrein-

ijjT
. . . - i ... •...
dýra breytt þannig, að ef eft- irsögnina Litla Island ýt-
lítsmaður hreindýra telur, að tr mQ ameríska valdinu. Er par fremst getið um legú ís-
dýrunum hafi fj lgað svo, að jariíts> stœrð og fjölda ibúanna, en síðan skýrt frá sam-
stofnmum stafi eigi hætta af pyhht Alpingis um endurskoðun hernámssamningsins og
veiðum, getur ráðherra heim- hrottjiutning bandaríska hersins, og birtar hugleiðingar
þær, Ið "ngnum'uilB'ím blaösim 1 Þ* sambanii. Niðmlag greinarinnar í þýðingu
aðeigandi eýslumanna og eft- Jons Þorkelssonar er svohlioðandi: „island, svo langt fra
irlitsmanna. í tencfrpr vpn hjá alpýðu heimsins í baráttu fyrir friði
Samkvæmt þessari heimiid og gefuzxdpýðu okkar djörfung og vissú í baráttunni gégn
voru hreindýraveiðarnar i Bagdad-samningnum. Alpýða írák polir ekki lengur
fyrsta sinn leyfðar haustið hlékki hernaöar. Alpýöa íran er að sameinast í pjóðlega
1954, að höfðu samráði við baráttu og mun brátt taka sitt sœti meðal friðelskandi
hreindýraeftirlitsmanninn og pjóða.“ — Myndin hér fyrir ofan er af nokkrum hluta for-
Framhaid á 11. síðt sí&u EL SARAHA og upphafi greinarinnar um ísland.
an sveitarsjóð.
Komi i Ijós, að eigi muni
veiðast sú tala dýra, sem heim-
ilað er að farga í haust, þá er
hreindýraeftirlitsmanni heimilt
að veiða á kostnað ríkissjóðs
til viðbótar svo mörg dýr, að
alls veiðist 700 dýr.
um og hefur gegnt því starfi
þangað til í haust, að hann
óskaði eftir að verða leystur
frá því. I hans stað kemur
Egill Gunnarsson á Egilsstöð-
um í Fljótsdal.
Síðan 1940 hefur hreindýr-
unum farið fjölgandi og telur
Hvermg geta veðurathuganír orðið
atviimuvegunum að meira gagni?
Sænskur sérfræðingur hefur dvalizt hér sem
ráðunautur veðurstofunnar á þessu sviði
Undanfarinn mánuð hefur Dr. Anders Ángström, fyrr-
verandi veöurstofustjóri í Svíþjóö, dvalið hér á vegum
Sameinuðu þjóðanna sem sérstakur ráðunautur ríkis-
stjórnar íslands og Veðurstofunnar.
Dr. Ángström hefur kynnt sér á eða auka samvinnu milli
starfsemi Veðurstofunnar og Veðurstofunnar og annarra vís-
framkvæmt byrjunarrannsókn inda- og tæknistofnana um
á því, á hvern hátt veður- rannsóknir í þágu atvinnuveg-
r __
Eslendingar og Tékkar Eiofec
lengx átt góð samsklpti
Hér segir frá Daniel Strejc, sem ferðaðist um ísland á 17. öld
Menningarsamband íslendinga og Tékka er aldagam-
alt. Sem dæmi um það skal hér minnzt á eina af merkari
ferðabókum sem skrifuð var um ísland á miðöldum og
rituð var af Tékka, Daniel Strejc að nafni.
Höfundur ferðabókarinnar,
Daníel Strejc eða Daníel Vetter
eins og hann kallaði sig einnig,
fæddist árið 1592 í borginni
Hranice í Móravíu. Hann stund-
aði nám í Þýzkalandi og Hol-
landi og árið 1613 lagði hann
upp í ferð til íslands. Að henni
lokinni settist Daniel Vetter að
í borginni Leszno í Póllandi, en
þangað söfnuðust margir Tékk-
ar, sem útlægir voru af trúai-
ástæðum. Þar gekk Vetter að
eiga Kristínu Poniatowsku, kjör-
dóttur hins mikla uppeldisfröm-
uðar Jan Amos Komensky. Bók
Vetters um ísland var skrifuð á
niður sett, ber. umhyggju fyrir
þeim og - sér þeim fyrir fæðu.
Þeír eiga hvorki vín né olíu, né
hunang, né annað er lostæti
þykir, en samt er fólkið hraust-
legt og líflegt og nær háum
aldri. Eitt þessara landa er ís-
land, eyja er liggur langt í
norðri og hef ég ekki einungis
haft það lán að sjá það land,
heldur hef ég ferðast um ekki
svo lítinn hluta þess“.
FERÐALAG DANIELS VETT-
ER UM ÍSLAND
Daniel Vetter og félagi hans,
séra Jan Salmon, lögðu í haf frá
legum gjöfum: 20 álnum af vað-
máli, tveim forláta spónum, öðr-
um úr hvalbeini, hinum úr horni.
Þeir fengu hesta og leiðsogu-
manna, auk nestis, tíí ferðar að
Bessastöðum. Lentu þeir í mörg-
um raunum á þeirri erfiðu ferð,
en komust þó um síðir til Bessa-
staða. Þar sýndu Tékkarnir með-
mælabréf frá biskupi, og sá amt-
maður um að koma þeim til
Hafnarfjarðar, og krafðist einsk-
is endurgjalds fyrir. Þeir kom-
ust síðan í skip í Hafnarfirði
og komu aftur til Brima um 11
vikum eftir að þeir lögðu það-
an upp.
Ferðasagan sem Daniel Vétter
skrifaði síðan um þetta ferðalag
er cin af mcikari ferðasögubók-
urn ''e-n skrifaðar voru í Ev-
rópu á miðöiöum. Bók hans er
athuganir og rannsóknir á veð-
urfari geti orðið atvinnuvegum
landsmanna að meira gagni en
nú er.
I tilefni af dvöl dr. Áng-
ström hér bauð veðurstofu-
stjóri nýlega til umræðufund-
ar, þar sem eftirfarandi efni
voru rædd:
1. Hvaða veðurathuganir
skuli gera og hversu víðtækar
til að fullnægja þörfum land-
búnaðar, sjávarútvegs og iðn-
aðar.
2. Á hvern hátt skuli unnið
úr athugunum, svo að þær
verði að sem mestu gagni fyrir
hina ýmsu aðila, sem á þeim
þurfa að halda.
3. Á hvem hátt megi koma ara aðila.
anna.
Á fundinn var boðið ýmsum
sérfræðingum, sem álitið var
að hefðu not fyrir veðurathug-
anir eða upplýsingar um veður-
far við störf sín.
Að loknu framsöguerindi Dr.
Ángström tóku allmargir fund-
armenn til máls. Ýmsar óskir
komu fram viðvikjandi spám
og veðurfarsrannsóknum, og
voru allir sammála um, að
nánari samvinna væri æskileg
milli Veðurstofunnar og stofn-
ana þeirra, er þeir voru full-
trúar fyrir. Að tillögu veður-
stofustjóra Var ákveðið að
; stofna fasta nefnd til að skipu-
' leggja nánara samstarf þess-
tékknesku, en gefin út á polsku Brjmum j Þýzkalandi 16. maí Því nær alveg laus við þær
árið 1638. Tékknesk útgáfa kom
út árið 1673.
ISLANDIA
Daniel Vetter tileinkar bók
sína þrem aðalsmönnum, vinum
sínum. Bókin hefst því á tileink-
unn, þá er inngangur og kaflar
með eftirfarandi heitum: Nafn
eyjarinnar, Trú, Stjórnarfar, Um
hætti daga og nátta, Fjöll, Vötn,
Dýralíf á íslandi, Fuglamir, Veg-
ir á íslandi, Handiðnir, Híbýli,
Lífshættir, Eyjar umhverfis ís-
land, Fiskar og sæskrímsli.
í innganginum segir Daniel
Vetter m. á.: „Drottinn gerði
sum lönd glöð, fögur, frjósöm og
hafandi gnægtir alls, þar eru
dýr, villt og tamin, fuglar og
fagrir fiskar, góðir og þarfir til
heimanota. En aftur á móti eru
önnur lönd, sem eru eyðileg,
klettótt, fenjótt, köld, ófrjósom
og- skortir bæði gleði og þæg-
indi. Dýrin eru þar flest villt,
fuglamir flestir ránfuglar og ó-
hæfir til átu. En þátt fyrir það
hefur Guð í þessi lönd mannkyn
árið 1613 og vörpuðu akkerum
á Nesvogi fyrir Austurlandi
þann 7. júní. Þeim var tekið með
kostum og kynjum. Þeir gistu
hjá hreppstjóranum, Jóni Sig-
urðssyni, þar sem hinir tékk-
nesku gestir kvörtuðu aðeins yf-
ir einu: að þurfa að nærast á
fæðutegundum eins og þurrum
harðfiski með súru smjöri, og
nokkum tíma tók það þá að
venjast skyrinu.
Ásamt með Jóni hreppstjóra
riðu Tékkarnir til Alþingis. Var
það fyrir þá erfitt ferðalag, að
fara á hestum dögum saman yf-
ir fen og flóa, yfir há klettótt
fjöll, sem mörg hver spúðu úr
sér þykkum gufumökkúm.
Er til Alþingis kom gengu
Tékkamir á fund Herluf Daa,
amtmanns. Hann bauð þeim til
sín í búð sína, veitti þeim mat
;og drykk. Þar kynntust þeir og
biskupnum í Skálholti, séra Oddi
Einárssyni. Hann bauð þeim til
sín í Skálholt þar sem Tékkarn-
ir dvöldust í 4 sólarhringa. Gesti
sína leysti biskup út með ríku-
furðulegu kynjasögur sem óðu
uppi í öllum frásögnum af fs-
landi á þessum tíma. Það er því
ástæða fyrir okkur fslendinga að
minnast Daniels Vetters, þess er
á miðöldum skrifaði einna bezta
frásögn af íslandi.
BEA skilar
gróða
Brezka flugfélagið British
European Airways skilaði
603.600 sterlingspunda gróða á
síðastliðnu starfsári, sem lauk
þann 31. marz. Er það met-
hagnaður í sögu félagsins. í
fyrra var reksturshagnaður fé-
lagsins 63.000 pund.
Félagið hefur nú í undirbún-
ingi áætlunarflug á nýrri leið:
Lundúnir—Berlín—Moskva, og
hefur um það samráð við full-
trúa sovétstjórnarinnar. I haust
er búizt við að félagið héfji
áætlunarflug til Belgrað.