Nýi tíminn - 10.04.1958, Blaðsíða 4

4) — NÝI TIMINN — Fimmtudagur 10. apríl 1958
Skemmtilegnsiu stundir ævinn-
ar úti í náttúrunni - í vegavinnu
Rabbað við Jón Hjaltason verksijóia sextugan
Það var kyrran svalan
morgun fyrir 22 árum að ég
sá Jón Hjaltason fyrst. Bleik
haustsól skein yfir grátt
hraun, nokkur bliknuð strá,
örfá bleik lauf, annars hraun
og aftur hraun. Hópur manna
dreifðist þar á langt svæði,
snúrur voru strengdar og
brátt glumdi stál í grjóti.
Maður eínn, ekki hávaxinn,
hæglátur í fasi gekk milli
mannanna sem fárnir voru
að fást við hraunið, leið-
beindi éf þess var þörf, sagði
annars fátt, stundum ekkert.
Þetta var verkstjórinn þegar
lagning Krýsuvíkurvegarins
var hafin. Eg átti eftir að
kyhriast því betur hvemig
Jm, HjjrilÞasöaJtó*- að stjórna
með þeim hljóðláta hætti að
menn veittu því naumast eft-
irtekt að það væri hann sem
stjómaði, svo eðlileg var
stjórn hans.
*
* *
Jón Hjaltason verkstjóri er
sextugur í dag, fæddur 29. marz
1898 að Rifgirðingum á Breiða-
firði, og teljast eyjar þær til
Skógarstrandar. Foreldrar hans
voru Hjalti Jónsson, ættaður
norðan úr Strandasýslu, afkom-
andi Hjalta prófasts á Stað í
Steingrímsfiröi, og Eyvör Arn-
oddsdóttir, ættuð austan af
Skeiðum. Hún „skrapp“ í kaupa-
vinnu vestur að Breiðafirði eitt
sumar — og fór þaðan aldrei
aftur.
Jón Hjaltason fluttist með
Ólafi í Rifgirðingum, föðurbróð-
ur sínum, til Stykkishó’ms árið
1902 og ólst þar upp hjá Ólafi
og bústýru hans, Pálínu Jóns-
dóttur. Fiskverkun og fiskveið-
ar voru þau störf sem Jón vand-
ist í æsku og rétt fyrir 1920 var
stofnað þar Kaupfélag verka-
manna. Verzlunarstjóri þess var
Guðmundur Jónsson frá Narf-
eyri, og hjá honum hóf Jón
Hjaltason ungur að árum verk-
stjórastarf sitt, við fiskverkun. í
Stykkishólml hóf Jón búskap
með konu sinni, Evu Sæmunds-
dóttur, Sæmundar Skúlasonar
úr Grundarfirði.
Stykkishólmur —
Vestmannaeyjar.
— Varstu svo lengi í Stykkis-
hólmi? spyr ég Jón.
— Við fluttum þaðan til Vest-
mannaeyja árið 1925 og áttum
þar heima í 2 ár. Þar vann ég
að fiskverkun.
— Hvernig kunnirðu við þig í
Eyjum? Var ekki róstusamt þar?
— Ágætlega að mörgu ieyti.
Það var annríki mikið í afla-
hrotum, já, og stundum fjári
fast drukkið. Einu verkfalli man
ég eftir þar, en það var ekki
neitt stórverkfall. Verkalýðssam
tökin voru þá á byrjunarstigi.
Jón Rafnsson var þá ungur mað-
ur í Eyjum.
— Hvað hefurðu verið lengi
hér í Reykjavík, og hvað hef-
urðu aðallega starfað?
— Við fluttum hingað vorið
1930 og um líkt leyti réðist ég
til starfa hjá Vegagerð ríkisins,
fyrst sem undirverkstjóri, síðan
sem aðalverkstjóri og annaðist
ýmis umsjónarstörf fyrir Vega-
gerðina ailt til ársins 1942.
Hvalfjörður — Reykja-
nes.
— Þú hefur þá vafalaust farið
víða um nágrennið.
— Já, ég hef unnið að vega-
vinnu á svæðinu innan frá Hval-
fjarðarbotni austur fyrir Kamba
og út á Reykjanes. Við lagn-
ingu Krýsuvíkurvegarins var ég
árin 1936—1940.
— Hvernig féll þér hjá Vega-
gerðinni?
— Mér féll vel að starfa hjá
Vegagerðinni undir umsjón
Geirs G. Zoega því þótt við
værum ekki ætíð saínmálá^irt-
um við hvorn annan. Geir er
mætur maður.
En svo fór ég að vinna hjá
Almenna byggingafélaginu, vann
við byggingu Mjólkurstöðvar-
innar meðan hún stóð yfir frá
1942—1949. Síðan var ég áfram
hjá Almenna byggingafélaginu
við gerð leikvangsins í Laugar-
dal, meðan félagið sá um það
verk, og varð svo áfram verk-
stjóri við það eftir að bærinn
tók það í sínar hendur.
xmmíww.
í náttúrunni en þeir eru í fjöl-
menni bæjanna.
Skemmitilegustu stundir æv-
innar hef ég lifað úti í nátfúr-
urini — við vegavinnu.
Kaupmennirnir áttu
fólkið.
— En hvað er að segja um
lífið í Stykkishólmi þegar þú
varzt ungur maður?
— Lífið í Stykkishólmi var
mjög örðugt þá, fátækt mikil og
basl. Segja mátti að kaup-
mennimir ættu fólkið. Kaup-
mennirnir áttu bátana og
skömmtuðu þeim sem hjá þeim
unnu eftir því sem þeir töldu
hæfa hverju sinni, skömmtuðu
eitt pund þegar beðið var um
tvö. Kaup allt var greitt með
úttekt á vörum. Menn fengu
jafnvel ekki peninga fyrir vinnu
sína til þess að greiða með opin-
ber gjöld, heldur voru þau
greidd með milliskrift hjá
kaupmarininum.
— Næg vinna?
— Vetrarmáriuðurnir voru ger-
samlega dauðir mánuðir, nema
að því leyti sem gaf á sjó. Lang-
ræði var mikið, oft stormar.
Róðrar voru stundaðir á þil-
skipum frá páskum og fram í
ágústlok. Eftir það hófust ára-
Flest sumur œvinnar hefur Jón Hjaltason búið í tjaldi
og lagt vegi svo annað fólk mœtti greiðar komast um
land sitt Það er hann sem stendur nœr tjáldinu en ekki
er víst að pið pekkið pann sem framar stendur, hann er
raunar kunnur maður, Sigurður Magnússon að nafni.
bátaróðrar úr landi fram eftir
haustinu. Róið var út fyrir
Höskuidsey og í Bjarnareyjarál.
Það var langsótt, mjög erfitt.
Eftir að vélbátar komu til sög-
unnar voru þessir róðrar mjög
stundaðir, en sjósókn mjög
hættuleg vegna skerja og grynn-
inga; oft urðu slys.
Harðnað með árunum.
— Voru menn ánægðir með
kjör sín?
— Nei. Og kaupmannavaldið
og fátæktin í Stykkishólmi urðu
orsök þéss að þótt ég væri
ungur þóttist ég sjá úrbótaleið
með verkalýðssamtökunum og
jafnaðarstefnunni, sem þá var
að ryðja sér til rúms. Hef ég
haldið þeirri skoðun síðan, og
heldur harðnað á henni eftir
því sem mér hefur fundizt að
ýmsir aðrir hafi dignáð, enda
verð ég að segja, að Guðmuridur
frá Narfeyri, sem var aðalfor-
ustumaður, og stofnandi, verka-
lýðssamtaka í Stykkishólmi, var
mjög róttækur maður.
Enn langt að marki.
— Ertu ekki ánægður með það
sem áunnizt hefur?
— Við höfum lifað miklar
breytingar. Ytra borðið hefur
mjög svo lagfærzt, það er yfir-
Framhald á 9. síðu.
Slgurinn
Bidstrup teiknaði
Jfiað:
Jón Hjaltason .
Hann Iiefur ekki - eýt t
tímanum um dagaria í að sitja
fyrir hjá myr.dasmiðnum. Báoar
meðfylgjandi myndir eru gaml-
ar augnabliksmyndir —• teknar
við vegavinnu.
Skemmtilegustu stundir
ævinnar.
— Fannst þér ekki vegavinn-
an skemmtileg?
— Jú, vegavinnan er frjálsleg
ig skemmtileg, reglulegt nátt-
rulíf. Öll árin sem ég var hjá
'egagerðinni lá ég meira og
únna úti í tjöldum, og ástæður
oru náttúrlega allerfiðar á
öflum, en aldrei kom það að
'ik. þótt við lægjum stundum
ti þar til komið var 8 stiga
•ost á haustin. Útilífið á sér-
taklega vel við mig.
— Þú hefur váfalaust kynnzt
nörgum og misjöfnum mönnum
vegavinnunni?
— Já, ég hef verið með mönn-
m úr öllum landsfjórðungum.
if öllum landshornum, að sjálf-
igðu misjöfnum, en þeir hafa
yfirleitt verið nýtir og góðir.
lenn verða frjálslegri, eðlilegri
jg óþvingaðri við vegavirinu úti