Nýi tíminn - 02.07.1959, Blaðsíða 5

(5
Fimmtudagur 2. júlí 1959 — NÝI TÍMINN —
rwtt£/l OMÍT

SiSÍSS
'\IA&DIB0UM
StalimítaM-
OTTBVS:
MALLE.
'ENACIt
ZwiCHAa

Utanríkisráðherrar stórveldanna haía setið á rökstólum í meira en mánuð
suður í Gení til að firfna lausn á þýzka vandamálinu. Rökræður þeirra urðu
til þess að hið borgaralega en vinstrisinnaða franska vikublað L'EXPRESS
sendi einn kunnasta blaðamann sinn, Michel Bosquet, sem ritar jöfnumhönd-
um utanríkismál og efnahagsmál, til Austur-Þýzkalands til að kynnast
stjórnarfari þess, efnahag og högum almennings. Niðurstöður hans eru mjög
athyglisverðar, ekki síður fyrir þá sök að þær stinga mjög í stúf við það sem
venjulega er ritað í blöð á vesturlöndum um Austur-Þýzkaland. Fyrri hluti
fyrstu greinar hans birtist hér í óstyttri þýðingu, en síðari hlutinn í næsta
blaði.
Hinar miklu stálgrindur í bakgrunni myngarinnar eru fyrsía
rafstöð iðjuversins í byggingu. Reykháfarnir þrír eru um
120 metra liáir.
— Hvað inislíkaði yður
við? Látið okkur heyra
gagnrýni yðar. Við höfum
þörf fyrir hana. l»að fer svo
að lokum að við sjáum ekki
lengur okkar eigin galla.
Maðurinn sem þetta sagði
við m5g var um f'mmtugt.
fólk sem ég hitti af tilviljun
og sem vissi ekki alltaf að ég
væri útlendingur. (Ritstjóm
L’Express lætur þess getið í
neðanmálsgrein að Michel
Bosquet tali þýzku reiprenn-
andi). É.g hafði með mér
f”Vri3rmann sem tranaði sér
Samtímis byggingu iðjuversins eru byggð íbúðahús handa
verkamönnum sem við það eiga að vinna. Hér sést eitt
hverfið í bænum Hoyerswerde.
Hann er varaforseti Þjóðfylk-
ingarinnar. Við sátum yfir
bolla af ómenguðu kaffi í
skrifstofu hans í Austur-Ber-
lin. Hann hlustaði á mig af
áhuga sem ekki var nein upp-
gerð.
— Já þetta, það urðu hörð
átök um það á síðasta floklis-
þinginu, segir liaun. Þeir sem
eru á yðar skoðun (og ég er
einn þeirra) hafa enn ekki
komið sínu fram. Við eigurn
enn margt ógert.
Óhræddir að segja,
meiningu sína
Mér var svarað á þennan
hátt hvað eftir annað þá níu
daga sem ég ferðaðist um
Austur-Þýzkalands. Ég hafði
sjálfur ákveðið ferðaáætlunina
og hvaða fyiirtæki ég vildi
heimsækja, oft fjTirvaralaust.
Ég talaði við forystumenn
verkalýðsfélaga, forstjóra fyr-
irtækja, bændur, verkamenn,
ekki fram, gat opnað mér
allar dyr sem harðast voru
læstar, en hafði lag á að
draga sig í hlé þegar sam-
ræðurnar urðu persónulegar.
— Hvernig hefur yður lit-
izt á yður í Austur-Þýzka-
landi? Hvaða misfellur haf-
ið þér orðið varar við? Það
er fyrst og fremst það sem
ég vil fá að vita.
Það voru öðrum fremur
harðir kommúnistar sem
lögðu þessa epurningu fyrir
mig. En áður en ég svara
henni hér, ber mér fyrst að
gagnrýna sjálfan mig. Ég
hafði eins og allir vesturlanda-
menn sem koma til Austur-
Þýzkalands haft með mér
þangað ýmsa fordóma: Ég
bjóst við að finna fyrir mér
land þar sem allt gengi á aft-
urfótununj, lögreglu á hv^rju
strái, illa alið og illa klætt
fólk, sem bölvandi og ragn-
andi beygði sig undir ógnar-
stjórn gerviríkis.
Það fór á annan veg. Lög-
reglan er hvergi sjáanleg (og
komi nú enginn til að segja
mér að það sé hún einnig á
Spáni: ég þekki vel til í því
landi). Fólkið sem ég hitti af
tilviljun var óhrætt við að
segja meiningu sína, og ég
fór stundum óafvitandi að
hasta á það til að fá það til
að lækka róminn. Hafi stjórn-
arfarið verið reist á veikum
grunni í upphafi (og hvern-
ig gat annað verið eftir tólf
ára látlausan áróður nazista),
þá hafa ráðamenn þess haft
lag á að láta fortölur og fög-
ur fyrirheit fylgja valdbeiting-
unni.
Fyrirheit þeirra eru ekki
lengur orðin tóm. Það eem
maður tekur fyrst eftir þegar
komið er í austurhluta Berlín-
ar er ekki fátækt, heldur
gnægð nauðsynja og alger
skortur á lúxusvarningi. Mun-
urinn á borgarhlutum Berlín-
ar er menningarmunur. I
vesturhlutanum rísa skýja-
kljúfar bankanna (Berliner
Bank, Kundenbank, Kredit-
kundenbank, Diskontbank,
Versicherungs A.G. o.s.frv.)
við himin eins og til ögrunar
við kommúnismann. I skugga
þeirra er að finna gnótt ó-
þarfavarnings sem bíður
fjáðra kauperida.
I austurhlutanum, ef frá
eru skildar hinar háreistu
hallir við Stalin Allee búa all-
ir að heita má við sömu kjör:
engir ríkir, engir fátækir.
Fatnaðurinn virðist allur snið-
inn eftir sama máli; það eru
ekki nema fimm eða sex litir
að velja á milli; fataefnin eru.,
alveg eins og fyrir stríð, úr
gerviull. En gagnstætt því
sem var fyrir stríð virðast
allir vera í nýjum fötum. Þeir
borða betur en 1937 (en þá
kom ég síðast til Þýzkalands) :•
mjólk, smjör, egg voru. þá
skömmtuð, en eru það ekki
nú. Stjómarvöldin hafa látið
alla fá lífsnauðsynjar; bíða
verður eftir næstu verðlækk-
ununum með að íá sér það
sem hægt er að vera án.
Það er nýbúið að lækka skó
í verði um helming; þeir sem
kosta 20 til 40 mörk eru
miklu lélegri en vesturlenzk-
ir skór. Sumarkjóll úr gervi-
ull kostar 50 mörk, karl-
mannsföt úr 50% ullarefni
200 mörk, buxur úr poplíni
40, baðmuliarskyrta 20—40
mörk, strokjárn 16 mörk, síg-
arettupakkinn 1.20—2 mörk
og vindlar 30 til 80 pfenniga
stykkið.
Með árslaun sem nema til
jafnaðar 4.100 mörkum á
hvern vinnandi mann, býr
hver þegn í AusturÞýzka-
landi við nokkum veginn
sömu kjör og hver meðal-
Frakki að því snertir allar
he’ztu nauðsynjar, og hið
skráða gengi austurþýzka
marksins (1 mark=117 frank-
ar) er í samræmi við kaup-
mátt þess. En á hinn bóginn
ko'da heimilistæki og farar-
tæki (bílar og bifhjól) enn
tvisvar til þrisvar sinnum
meira en í Vestur-Þýzkalandi.
Bæði verðlag á matvælum og
gæði þeirra eru sambærileg í
báðum landshlutunum.
Á hinn bóginn er hægt að
eyða 10—20 mörkum fyrir
máltíð á dýru veitingahúsi í
Vestur-Berlín, en með öllu ó-
hugsandi að fara í Austur-
Þýzkalandi fram úr 5 mörk-
um fyrir dýrustu máltíðina.
Verðlagið er undir eftirliti;
það var aðeins á lúxusstaðn-
um „Húsi menntamanna" í
Dresden að mér fókst að
koma reikningnum upp í átta
mörk með því að setja saman
franska máltíð. í veitingastof-
um verksmiðjanna kostar
venjuleg máltíð 50 til 60
pfenmga, og sérstaklega til-
reidd máltið verður ekki dýr-
ari en 1.50 mörk.
Það er að vísu rétt að skort-
ur er á ýmsu. Húsgögnin eru
Framhalci a i u siOu
Þetta kort af Austur Þýzkalandi fylgdi greininni í L’EXPRESS.