Nýi tíminn - 24.09.1959, Blaðsíða 4

4) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 24. september 1959 —-- -
Gesturinn frá Moskva veldur
taugatitringi í Washingten
„¥7'yrir rúmu ári lýsti Dulles
* sálugi yfir, að heimsókn
Krústjoffs til Bandaríkjanna
myndi vera mesti sigurvinn-
ingur sem foringi heimskomm-
únismans hefði nokkru sinni
getað státað af. Kétt áðan sté
Krústjoff fg»fi á bandarískt
land. Eisenhower stóð ber-
höfðaðúr meðan þjóðsöngur
Sovétríkjanna var leikinn, 21
fallbyssuskoti var skotið, heið-
ursvörður heilsaði gestinum,
um er háttað verða Sovétríkin
ög^ Bandarikin að læra að
temja sér friðsamlega sambúð
eða bíða eameiginlegt skip-
brot.
etta þykir mörgum Banda-
ríkjamanninum hörð kenn-
ing og lítt skiljanleg eftir
allt sem á undan er gengið.
1 hálfan annan áratug hefur
allra ráða verið leitað til að
telja banidarísku þjóðinni trú
T^augaveiklun ráðamanna í
Wasþington vegna komu
Krústjoffs virðist ástæðulítil
ef trúa má skoðanakönnun
sem leiddi í ljós að 89 af
hundraði aðspurðra töldu að
sjálfsagt hefði verið að bjóða
sovézka forsætisráðherranum
heim. Einungis fjórir af
hundraði voru andvígir komu
hans til Bandaríkjanna og
fyrirhugaðri för Eisenhowers
til Sovétríkjanna. Bandarískur
almenningur er ekki svo
blindur að hann sjái ekki að
tvö reginstórveldi kjarnorku-
hervædds heims verða að læra
að búa saman ef þeim á ekki
að lenda saman með skelfileg-
um afleiðingum. I heimi vetn-
issprengju og eldflauga eiga
miðaldahugtök eins og kross-
ferðir gegn þeim sem ekki
vilja taka hina einu, sönnu
trú engan tilverurétt. For-
senda kalda stríðsins var að
annar aðilinn að minnsta
kosti teldi hættandi á heitt
stríð ef í hart færi. Nú við-
urkenna allir að í nútíma-
styrjöld getur ekki orðið um
neinn sigur að ræða, þar
hljóta allir að tapa.
„Tilraun tíl friðsamlegrar sambúðar" kallar Low, teiknari
enska blaðsins ,jGuardian“ þessa mynd, sem hann teiknaði
fyrir „Krokodil“ í Moskva.
rauðir fánar og stjörnufáninn
blöktu í golunni. Sigurinn var
unninn, og það mátti sjá á
Krústjoff að hann vissi það.
Breitt bros og örugg fram-
koma gerðu hann líkastan
góðlátlegum birni, sem loks-
ins hefur komizt í hunangs-
kerið“. Á þessa leið hóf
fréttaritari brezka útvarpsins
frásögn sína af komu for-
sætisráðherra Sovétríkjanna
til Bandaríkjanna 18. þ.m.
um að hún sé kjörin til for-
ustu fyrir öllu mannkyni, tutt-
ugasta ölidin átti að verða öld
Bandaríkjanna. Stjórnendum
Sovétríkjanna hefur verið lýst
sem fulltrúum alls þess illa,
llerkefni Krústjoffs og Eis-
’ enhowers í viðræðunum í
Washington og Moskva verð-
ur ekki að gera út um ein-
stök deilumál. Það verður gert
síðar á fundi eða fundum
æðstu manna. Hlutverk for-
ustumanna reginstórveldanna
tveggja er að gera hvor öðr-
um svo ljósa grein fyrir
markmiðum sinum og stefnu
að bægt verði frá hættunni á
að þeir álpist út í ófæru
vegna misskilnings eða mis-
taka. Friðsamleg samkeppni á
að skera úr um ágæti mis-
munandi hagkerfa, vopnavið-
skipti koma þar ekki til
greina. Vetnissprengjur geta
ekki skorið úr neinu deilu-
máli, en framtíðin er þeirra
sem verða fyrstir til að beizla
vetnisorkuna og hagnýta«hana
í þágu almennings.
'E’nginn er lengur í vafa um,
að þegar Eisenhower tók
sig til Lsumar og bauð Krústj-
off að heimsækja Bandaríkin,
var utanríkisstefnan sem
kennd hefur verið við Dulles
kistulögð. Æðsta boðorð þeirr-
ar stefnu var að Bandaríka-
stjórn yrði að sýna það í
hvívetna að hún væri af öðru
og æðra sauðahúsi en komm-
únistarnir í Moskva. Banda-
rikjamenn gætu að vísu ekki
hjá því komizt að eiga nokkur
skipti við þann lýð, en öll
nánari kynni bæri að forðast.
Þetta væru umgengnishættir
valdsstefnunnar, þeirrar kenn-
ingar Dullesar og bandarísku
herstjórnarinnar að í vígbún-
aðarkapphlaupinu ættu Banda-
ríkin og bandamenn þeirra
sigur vísan ef hvergi væri
slakað á. Heimboðið til
Krústjoffs markar tímamót.
Með því viðurkennir Eisen-
hower fyrir öllum heimi að
valdstefnan er ekki lengur
framkvæmanleg, eins og mál-
sem Bandaríkin væru kölluð
til að útrýma úr mannheimi.
Nú bregður allt í einu svo við
að sjálfur höfuðpaur heims-
kommúnismans er heiðurs-
gestur' Bandaríkjaforseta.
Þetta veldur slíkri röskun á
hugmyndaheimi Bandaríkja-
manna sem í hjartans ein-
feldni hafa trúað boðskap
stjórnenda sinna að þeir vita
varla sitt rjúkandi ráð. Síð-
an Eisenhower bauð Krústjoff
lieim hefur hann haldið hverja
ræðuna af annarri til þjóð-
ar sinnar til að leggja henni
nýjar lífsreglur. Það þarf að
lægja ofsann í þeim sem með
engu móti vilja láta af sinni
andkommúnistísku barnatrú
og því kunna að grípa til ó-
yndisúrræða til að láta í ljós
andúð sína á gestum Banda-
ríkjastjórnar. Á hinn bóginn
er ekki talið æskilegt að
bandarískur almenningur sýni
Krústjoff og föruneyti hans
alltof mikla vinsemd.
í þessu hefur Krústjoff
hamrað árum saman, og
þess vegna kemur hann á
fund Eisenhowers sem sigur-
vegari. Hann hefur fengið sitt
sjónarmið viðurkennt einmitt
á þeim stað þar sem því var
afdráttarlaust hafnað í fyrstu.
Fyrir fáum árum lagði Dull-
es sig allan fram til að telja
mönnum trú um að allt tal
um friðsamlega sambúð væri
lævísleg tilraun kommúnista
til að svæfa Bandaríkin og
bandamenn þeirra á verðin-
um. Nú er svo komið að Eis-
enhower heldur varla svo
ræðu að hann minnist þar
ekki á nauðsynina á friðsam-
legri sambúð ríkja með ólíkt
þjóðskipulag. Allt tal um
bandaríska sókn „til að frelsa
hinar undirokuðu þjóðir" er
löngu þagnað í Washington.
Of snemmt er enn að segja
að kalda stríðið sé með öllu
úr sögunni, en svo mjög hefur
af því dregið síðustu mánuð-
ina að það getur ekki framar
borið sitt barr. M.T.Ó.
Norræmt ráðherrafundnr um félagsmál
haMinn í Noregi 7.—9. sepfember sl.
Norrænn ráðherrafundur um
félagsmál var haldinn í Fevik
við Arendal í Suður-Norefii dag-
ana 7___9. september sl. Félags-
málaráðhcrra íslands, Friðjón
Skarphéðinsson gat ckki komið
því við að sækja fundinn, en
Haraldur Guðmundsson sendi-
herra í Osló og Jón S. Ólafsson
fulltrúi í félagsmálaráðuneytinu
mættu þar fyrir íslands hönd.
Alls sátu fund þcnnan 43 manns.
Fyrir fundinn voru lagðar
skýrslur um þróun félagsmála á
Norðurlöndum undanfarin tvö
ár svo og skýrslur nefnda er
starfað hafa að einstökum mál-
um milli funda.
Aðalmál fundarins voru ann-
i f
ars nýjustu aðferðir við með-
höndlun áfengissjúklinga, reglur
um ellilífeyrisgreiðslur og líf-
eyri til eftirlifenda.
Þá var á fundinum undirritað-
ur Norðuriandasamningur um
viðurkenningu á iðgjalda- og
starfstíma fyrir jnenh’, sem
tryggðir eru gegn atvinnuleysi
og flytjast milii ríkja, en þessi
samningur er til mikiiia hags-
bóta fyrir þá, sem flytjast milli
atvinnuleysistrygginga hinna ein-
stöku aðildarríkja,
Ákveðið var að skipa nefndir
til þess að vinna að athugun ein-
stakra vandamála í samstarfi
Norðurlanda á sviði félagsmála,
einkum varðandi framkvæmd
áður gerðs samnings um félags-
legt öryggi. Atriði þau, sem hér
um ræðir, varða einkum lífeyris-
greiðslur erlendis, biðtíma í
sambandi við elli- og örorkulíf-
eyrisgreiðslur og meðlagsgreiðsl-
ur.
Fundarmönnum var gefinn
kostur á því að sjá ýmsar stofn-
anir, svo sem barnaheimili,
drykkjumannahæli og eliiheimili.
Næsti fundur verður haldinn
í Finnlandi. að tveim árum liðn-
um.
Eénsfakf tæklfæri fll að
Ieysa:ía
Óvíst að það komi aítur séu næstu mánuðir
ekki notaðir, segir Gaitskell nýkominn
frá Moskvu
Næstu vikur og mánuði gefst einstakt tækifæri til aS
leysa ýms vandamál sem lengi hafa torveldað' sambúð
austurs og vesturs.
ur.
Þetta er helzta niðurstaða sem
Hugh Gaitskell, foringi brezka
Verkamannaflokksins, komst- að
í viku heimsókn til Sovétríkj-
anna, þar sem hann átti langt
samtal við Krústjoff ásamt Bevan
samferðamanni sínum.
Breytt afstaða
Gaitskell hóf kosningabaráttu
Verkamannaflokksins með ræðu
á þingi Alþýðusambands Bret-
lands í gær. Mikill hluti .ræð-
unnar fjallaði um alþjóðamál.
Nú er stund mikiila tækifæra
í alþjóðamálum,' sagði Gaitskell.
Því veldur breytt afstaða, bæði
af hálfu Sovétríkjanná og Vest-
urveldanna: Á næstu vikum og
mánuðum mun gefast tækifæri
til að leysa ýmis alþjóðleg vanda-
mál, sem lengi hafa torveldað
sambúð ríkjanna í austri og
vestri. Sé þetta tækifæri ekki
notað, er óvíst að það komi aft-
Gaitskell sagði, að það mvndi
greiða fyrir viðleitninni til að
binda endi á kalda stríðið, ef
utanríkisstefna Bretlands breytt-
ist í það horf sem Verkamanna-
flokkurinn vill.
Brottför lierja
f sjónvarpsviðtali í London
sagði Gaitskeil, að í viðræðun-
um í Kreml hefði komið í ljós að
sovétstjórnin væri sammála ýms-
um atriðum ú utanríkisstefnu
Verkamannaflokksins. Krústjoff
hefði lýst sig sammála þeim
Bevan um að flytja ætti erlenda
heri brott úr löndum í Mið-
Evrópu og mynda þar belti ríkja
án kjarnorkuvígbúnaðar. Hann
hefði einnig fallizt á þá skoðun
að Þýzkalandsmálið yrði ekki
leyst einangrað heldur sem þátt-
ur í öryggismálum Evr-ópu.
Eússar era Icingt ú
Msidan, segir Braim
Eldflaugarskotið til tungis-
ins sýnir að Sovétrikin eru
langt á undan Bandaríkjamönn-
um í geimrannsóknum, segir
Wernher von Braun, sem
stjórnar eldflaugasmíðum
Bandaríkjahers.
Braun kvað nauðsyn bera
til að fjárveiting til geimrann-
sókna í Bandaríkjunum yrði
hækkuð um helming, ef Banda-
ríkjamenn ættu ekki að drag-
ast enn lengra aftur úr Rúss-
um.
Engin fjárveiting megnar þó
að bæta upp tíma sem eytt hef-
ur verið til ónýtis, sagði hann.
Það myndi taka Bandaríkja-
menn að minnsta kosti þrjú
ár að ná Rússum, enda þótt
Rússar hefðust ekkert að all-
an þann tíma.
Braun kvaðst þeirrar skoð-
unar að smíði smærri gerða
af eldflaugum væri áiíka langt
á veg komin í báðum ríkjun-
um, en Bandaríkjamenn hefðu
ekkert sem jafnaðist við hinar
stóru geimeldflaugar Sovét-
ríkjanna.