Nýi tíminn - 18.10.1960, Page 5

Danskur rithöfundur krefst að
íslendingar fái handrit sín
Það hefuf Vakið umtal og
blaðaskrif í Banmörku að for-
ráðamenn danska þjóðminja-
safnsins hafa sent ýmsa mestu
dýrgripi safnsins til Bandaríkj-
anna þar sem halda á sýningu
á þeim.
Ýmsir þessir gripir eru svo
ihrörlegir orðnir að gæta hefur
orðið ýtrustu varúðar þegar
Hans Sherfig.
þeir ihafa verið fluttir til í
eafnhúsinu í Kaupmannahöfn
og það hefur því vakið furðu
þeirra sem til þekkja að for-
ráðamenn safnsins skyldu fall-
ast á að lána þá til Bandaríkj-
anna. Verðmæti þessara muna
er ómetanlegt. ÍÞegar þeir voru
fluttir yfir Atlanzhaf þótti því
sjálfsagt að herskip væri lát-
ið fylgja kaupfarinu sem þeir
voru fluttir með, en e'kki tókst
betur til en svo að herskipið,
sem «r orðið gamalt og varla
sjófært, missti af kaupfarinu
á miðju Atlanzhafi, enda hafði
ekki verið talið óhætt að láta
nema aðra vél þess ganga.
Danski rithöfundurinn Hans
Seherfig ræðir þetta mál í blaði
kommúnista Land og Folk og
það verður honum tilefni þess-
ara hugleiðinga:
„Engar fréttir hafa borizt af
því hvort handrit þau sem ís-
lenzka þjóðin á siðferðilega
kröfu til verði send í auglýs-
ingaferð um Bandaríkin. En
léttúðug og smekklaus ráð-
stöfun danska prangararíkis-
ins á menningarfjársjóði döns'ku
þjóðarinnar en enn ein rök-
semd fyrir hinni sanngjömu
kröfu Islands til hinna íslenzku
handrita. Með réttu verður
spurt hvort ríki sem kann svo
illa að fara með sína eigin
hluti geti talizt réttur hand-
hafi hinna íslenzku dýrgripa.
Hvert sem verðmæti þessara
handrita kann að vera í doll-
urum á að senda þau án tafar
til þess lands' þar sem þau
eiga heima og þar sem menn-
ingunni er ekki stjórnað af
heildsölum og pröngurum.“
Byltingarstjórnin á Kúbu
gafnýl. út tilskipun um þjóð-
nýtingu ailra meiri háttar fyr-
irtækja í landinu. Þessi tilskip-
un markar tímamót í þróun
Kúbu til sósíalisma að því leyti
að í þetta sinn voru einnig
þjóðnýtt fyrirtæki sem höfðu
verið í eign kúbanskra auðfé-
Jaga 'og manna.
Þau fyrirtæki sem þjóðnýtt
eru samkvæmt þessari tilskip-
un eru tæplega 400 talsins og
eru þ.á.m. öll stórfyrirtæki
landsins.
Fiest, eða 105 að tölu, eru
fjrrirtæki sem átt hafa sykur-
þreinsunarstöðvar og höfðu
þau öll ver'.ð í eigu Kúbumanna
•áður. Byltingarstjórnin hafði
áður þjóðnýtt þær sykurhreins-
unarstöðvar sem erlendir, nær
eingöngu bandarískir, aðilar
áttu.
Byltingarstjórnin hefur með
þessu tryggt sér alger yfirráð
yfir mikilvægustu atvinnugrein
Kúbu, sykuriðnaðinum. Áður
hafð hún tryggt sér full yfir-
1-áð yfir tóbaksiðnaðinum.
Þjóðnýtingin nær til allra
tnikilvægustu greina atvinnu-
lífsins. Þannig eru þjóðnýtt
átta járnbrautarfélög og höfðu
tvö af þeim verið áður í hönd-
um Bandaríkjamanna. Þá eru
þjóðnýttar vefnaðarverksmiðj-
ur, hrísgrjónahreinsunarstöðv-
ar, allar stórverzlanir, einnig
matvælaverzlanir, líka kvik-
myndahús, kaffibrennslur og
brugghús, þ.á.m. hið kunna
Baccafdi-brugghús sem býr til
samnefnt romm.
Allir bankar, erlendir sem
innlendir, að undanskyld-
um tveimur kanadískum bönk-
um, Royal Bank of Canada og
Nova Scotia Bank, sem fá að
starfa áfram. Fyrir skömmu
hafði byltingarstjórnin þjóð-
nýtt alla bandaríska banka í
landinu.
1 tilkynningu stjórnarinnar
var ekkert tekið fram um
greiðslur til fyrri e:genda
vegna skaðabótanna. Stjórn
Kúbu hefur áður þjóðnýtt
flestar eignir Bandaríkjamanna
í landinu og hafa þær verið
taldar nema að verðmæti rúm-
lega 40 milljörðum íslenzkra
króna. Lofað hafði verið að
eigendum þeirra væru greiddar
skaðabætur, en þegar Banda-
ríkjastjórn hóf viðskiptastríð
sitt á hendur Kúbu í því skyni
að kúga landsmenn til undir-
gefni lýsti byltingarstjórnin
því yfir að hún teidi sig ekki
bundna af því loforði.
Framhald á 1Ú. siðu
Þriðjudagur . október 1960 — NÝI TÍMINN — (5
©
Rauf !s!and samsföSu NorÖurlanda þegar
atkvœSi voru greidd um hana á þingi SÞ
Sovézki kjarnorkuísbrjcturinn Lenín liefur nú í marga mánuði rutt skipum braut um ®
ísbreiðuna fyrir ncrðan Clberíu og hefur skipið að öllu leyti reynzt eins og til var ®
ætiazt. Þótt útliaidið sé langt hafa skipverjar ekki yfir neinu að kvarta. 1 fáum skip- Jj
um mun aðbúðln vcra jal:i góð. Mikill hluti skipshafnarinnar eru ungir viísindamenn g
sem þjálfaðir eru í í.itíðferð allra hinna margbroínu véla og tækja sem í skipinu eru. g
Á myndinni liér aó ofan sjást nokkrir skipverjar fara á skíðum á ísnum. Á neðri §
H
myndinni til vinstri sést stýrimaðurinn Alexander Tjúpíra við áttavitann, en á þeirri h
til hægrj eru tveir skipver jar í læknisskoðun. p
Bandaríkjunum tókst enn
einu sinni að koma í veg fyrir j
að rætt yrð] á allherjarþingi |
SÞ um að veita Iíína aðiid j
að samtökunum, en mönnum
ber saman um að þeim muni
ekki heppnast það oftar.
Fulltrúi Nepals hafði lagt
til að málið yrði tekið á dag-
skrá allsherjarþingsins, en til-
laga hans var felld með 38
atkvæðum gegn 34, en 26 full-
trúar sátu hjá. Tillaga Banda-
ríkjanna um að vísa málinu
frá enn einu sinni var sam- ^
þykkt með sama atkvæðamun. j
Meðal þeirra sem greiddu at-
kvæði gegn bandarísku tillög-
unni voru fulltrúar fjögurra
Norðurlanda, allra nema ís-
lands, en ekki er þess getið í
fréttum hvaða afstöðu fulltrúi
Islands tók, en af þeim virð-
ist þó mega ráða að hann
hafi ekki fylgt fulltrúum hinna
Norðurlandanna að máli, enda
þótt fundir utanrikisráðherra
Norðurlanda hafi hvað efíir
annað samþykkt að þau skuli
styðja aðild Kína að SÞ.
Sem áður segir eru menn
þeirrar skoðunar að þetta sé
í síðasta skipti sem Bandaríkj-
unum tekst að koma í veg fyr-
ir að aðild Kína verði tekin fyr-
ir á allsherjarþinginu, Það er
m.a.s. haft eftir bandarískum
embættismönnum að ek'ki verði
lengur hægt að komast hjá
því að veita Kína aðild að sam-
tökunum.
Bandar'iski öldungadeildar-
maðurinn Wayne Morse, sem
bæði á sæti í utanríkismála-
nefnd öldungadeildarinnar og
bandarisku sendinefndinni á
allsherjarþinginu sagði á mánu-
daginn: „Eg tel að við mun-
um næsta ár neyðast til að
fallast á að allsherjarþingið
ræði um upptöku Kína og skil-
yrði fyrir henni.“