Nýi tíminn - 14.12.1961, Blaðsíða 11

.41
Fimmtudagur 14. desember 1961 — NÝI TlMINN — (II
fremtíðzrinnar
Myndin sýnir höfuð og
móður í Benin. — Myndin er frá 18. öid
Framh. af 5, síðu
.£■ ingu :.,se#a mjöí'- ,og lýsis-
vinnslu.: Hin líkamlega vinna
víriðUy ^a^S.iogs) foiíiir. i því
aðsfrllgí;'márgvislegu
sjálfvirku ■'tæki ög það verða
þrautþjáifaðir tæknifraeðingar
að gera. ■ ■>'
Hvað kostar
undraskipið?
Skipaverkfræðingarnir á-
samt öðrum þeim sérfræðing-
um sem að þessu verkefni
vinna hafa komizt að þeirri
niðurstöðu að kostnaðarverð
slíks. togara, sé aðeins 30%
hærra heldur en verksmiðju-
togara af sömu stærð eins og
nú eru smíðaðir, Hinsvegar
muni slíkur sjálfvirkur togari
hafa svo mikla yfirburði yf-
ir hina, að verðmismunurinn
vinnist upp á skömmum tíma.
Þá segir forstjórinn, að vegna
-fulikomrrara' 'ag's- og -meiti
stöðugleika, ásamt óvanalegri
hæð, þá megi reikna með að
slíkur togari geti stundað
veiðar, begar önnur skip
verða að hætta velðum vegna.
veðurs.
Kafbátur, sem
gleypir torfur
Svo heldur Av. A. Júdint-
séff frásögn sinni áfram og
segir að Hafrannsóknastofn-
unin hafi fleira á'prjónunum,
þar á meðal kafbát til fisk-
veiða í undirdjúpunum. Kaf-
bátur þessi er.'hugsaður þann-
ig, að har.n. á ,að stunda veið-
ar án allra vanalegra veiðar-
færa. Mér dettur bví í hug
að hér sé um einskonar eftir-
líkingu á risahval að ræða,
sem ætlað er bað hlutverk
að gleypa íiskitorfurnar.
Margt fleira
á döfinni
Fiskimálastjórinn segir enn-
fremur að nýjar gerðir verk-
smiðjuskipa murii bráðlega
koma fram í dag'sljósið. að
stærð 6—7 þúsund lestir. Á
þessurn skipum kemúr fram
sú nýjung; að þéim verður
hægt að snúa svo að segja á
punkti, þar sem bau verða
búin vélknúinni skrúfu á
sjálfu stýrinu.' Þéssi krúfa á
að vera það kraftmikil að
með henni einni á skipið að
geta náð 3—4 mílna ferð, þó.
aðalvél skipsins -sé stöðvuð.
Þá munu rafstöðvar togar-
anna taka miklum breyting-
um, þar sem þær verða í
framtíðinni að sjá miklum
fjölda véla fyrir raforku. Þá
■gerir stíaumbreytifýrirkomut.
iagt rafkerfisins það'mögulegt
að hafa annan snúningshraða
. á skrúfu heidur en .vél.
Það , verða byggð ný verk-
smiðjuskip sem táka við veið-
inni af togurunum. Togararn-
ir munu ekki burfa að losa
aflann um borð í verksmiðju-
skipin, heldur verða riotaðir
til þess dráttarbátar, sem
flytja vörpupokann með fisk-
inum í til vinnsluskipsins. Á
verksmiðjuskipunum verður
fiskurinn flokkaður í vinnsl-
una. Eitt flutningaband tekur
við því sem er flakað, og
annað tekur á Jmóti þeim afh
sem er nótaður í salt. Svc
gengur úrgapgurinn frá báð-
um þessura.véíum á flutnings
bandi beint í mjölvinnsluna,..
Hitt og þetta
Hinn nýi þýzki hekktogari
Múnchen (frá Cuxhaven) sen
fór í veiðiferð 30. ágúst s.l
og stundaði síldveiðar, korr.
aftur í höfn í byrjun októ
ber. Síldin var unnin u'rr'
borð, en að því loknu sett •
poka úr gerviefni sem síðar
voru hraðfrystir. Togarinr
lagði á land 50 þúsupd slíks
poka. —. (Úr Fiskets; Gang)..
Samkvæmt grænlenzkum
heimildum í blaðinu Atuagag-
dliutit, sem endurprentaðar
eru í Fiskets Gang,- var fyrsta
f grænlenz.ka útgerðarhJutafe-
lagið stofnað 21. febrúar 1960.
Félagið hefur keypt fiskiskip-
ið „Longva“ frá Álasundi og
skírt. það grænlenzka nafninu
Kákorto.k. Hlutafélag þetta
hefur nú í hyggju að byggja
. fiskvinnslustöð. við Munka-
vík sem er stuttan spöl frá
bænum Julianeháb.
Að snúa FaðhvoíÍEm .. *
Framhald af 3, síðu.
haft í 40 ár. Viljið þið ekki
vera mér sammála um það, að
okkur beri skylda til að vona
að þjóð okkar eigi eftir að lifa
um langa framtíð, sem sérstök
og sjálfstæð þjóð í landi hér?
Og verði svo, eruð þið þá ekk-
ert hræddir um að síðari tíma
íslendingar kunni að láta sér
fátt um finnast þetta framlag
ykkar og tilgang þess? Stúd-
entar hafa jafnan verið stoltir
af því að hafa staðið framar-
lega í sjálfstæðis- og menning-
armálum þjóðarinnar. Hvarflar
það ekki að neinum ykkar að
sagan og framtíðin, sem meta
mun málefnabaráttuna úr
hæfilegri fjarlægð, þegar máls-
skjölin þá verða rakin og rædd,
kunni að líta svo á, að með
þessu tiltæki ykkar hafið þið
imriið vcrk, er sé saina eðlis og
þjóðsögurnar segja um galdra-
mennina, er þeir sneru Faðir-
vorinu upn á Fjandann?
Ásmundur Sigurðsson.
Forséta.bókin, rhyndabókin
sem Menningarsjóður gefur út,
er nú komin á markað.
Birgir Thorlacíus ráðuneylis-
stjóri tók bókina saman og
ritar -formála. Segir h.ann að
bókinni sé ekki ætlað að
segja samfellda sögu heldur,
bregða upp nokkrum mynd-
u.m frá embættistíð tvéggja
forseta íslenzka lýðveldisins.
Myndirnar. i bókirini eru írá
ferðum for?etahjónanna inn-
an lands og utari,'opinberurn
heimsóknurir hingað til lands,
embætt.isathöfnum og ýmsu
fl.eira. Birtar eru m.a. mynd-
ir af fjölda forystumanna ,á
ýmsum sviðum í mörgum
byggðarlögum landsins, er
forsetarnir, Sveinn Björnsson
og Ásgeir Ásgeirsson, hafa
hitt á ferðalögum sínum.
Myndirnar í bókinni eru 167
talsins, mjög misstórar, sum-
ar heilsíðumyndir. Skýringar
með myndum, ásamt formáls-
orðum, eru birtar á nokkrum
helztu tungumálum heims,
auk íslenzkunnar. ■
NIGERIU
Það er tiltölulega stutt síðan
listfræðingar og listunnendur í
Evrópu tóku að meta forna list
: frumstaeðra þjóða að verðleik";
um, Pjcasso var einn- þeirra
fyrs.tu.; sem höfðu mætur á
mynd-list negraþjóða. Ýmsi.r
•frægir listmálarar og mynd-
höggvarar tóku að nota áhi'if^
in frá list frumstæðu þjóðanna
til að blása nýjungum í eigin
verk. Það voru ekki lengur
fornminjafræðingar og þjóð-
fræðingar sem hirtu um hina
gömlu listgripi heldur var tek-
ið að safna þeim í iistasöfn
Evrópu og listfræðingar fóru
að kanna þjóðlega list villtra
þjóðflokka á fyrri öldum.
Nú er vitað, að þegar á fyrsta
Þetta er skál með loki gerð af fólki í Yoruba-þjóðflokknum.
Trúarhcfðingi (One) Yoruba hefur aðsetur i Ife.
árþúsundi fyrir upphaf okkar
tímatals var blómleg mennin!;;
ríkjandi i Nígeríu í Vestur-
Afríku. List var þar í háveg-
.um höfð og náði miklunt.
þrqska. , Undrast margir þá
fögru og haélegu listgripi, er
fundizt hafa >frá þessum tíma.
Flestir þessara listgripa hafa
fun.dizt yið hinar fornu borgir
Ifa og Benin.. I Ifa, sem er
borg sjávarguðsins, fundust 18
bronsstyttur árið 1938 og þykja
þær dýrgripir.
Benin er höfuðborg Bini-
lands. Borgin var eyðilögð árið
1897 af brezkum fangaleiðangri,
sem sendur var þangað til að
hefna þess að borgarbúar höfðu
drepið alla þátttakendur í
brezkum ferðamannáhöpi rétt
■áður. Fangarnir jöfnuðú skraut-
-höll trúarhöfðingjans við jörðú,
•en tók.u ýmsa riýrgriþi' rrieð sér
til Evrópu. Listmunir frá Beri-
in eru allmiklu yngri en írá
Ifa, en talið er' að áhrif ög að-:
ferðir hafi einmitt borizt irá
Ifa til Benin. List Bonin-búa
þykir nqkkuð harðneskjúleg og
hernaðarleg, en listmúnir ■•írá
Ifa þykja bera vott urirniann-
úð. og þjálli menningu. f aafc-f
Elstu lismúnirnir erú.,, frá
tímabili hinnar svonefþ^u j^jplí-.,
menningar. Það eru myndir . úr ,
rj's ' [ii 'o» i (
brenndum leir. Fyrstu ' rriunlr
. þgirrar tegundar fupdust áí'ið
1943 í námum í grennd við
þorpið Nok.
;-;H (Jl'
Eins og áður getur hefur ex-
pressíónisminn í list ýmissa
frumstæðra þjóða haft sín á-
hrif á fræga myndlistarmenn
í Evrópu. Það var fyrst á 16.
öld sem örlítið fór að berast
af listmunum frumstæðra þjóða
til Evrópu, og voru þeir þá
oftast geymdir sem skrítilegheit
og aðhlátursefrii í höllum flirsta.
og annarra auðmanna. Á T7.
öld barst talsvert af : listmUnri-
u.m frá Nígeríu og víðar frá •
Vestur-Afríku til Evrópu. Á 19.
öld. jókst enn áhuginn fyrir
þessum efnum, og vóru'"-þ'áct
L.nkum landkönnuðir og :þjóð-
fræðingar, sem fluttu listgriilþ-L
ina lil Evrcpu og vöktu Víð^
tækari áhuga á þeim. r,
En það voru þó fyrst’ ögr
fremst framsæknir myndlistar-
menn sem „uppgötvuðu" negra-
listina, eins og það heíur Vénð
orðað. A.m.k. vörpuðu þeir á
hana nýju ljósi, lögðu á hana
nýtt mat og tóku hana sér til
fyrirmyndar á vissan hátt.
Listamennirnir lögðu að vísj
ekki vísindalegt mat á þessa
blökkumannalist. En það voru
sérstakir töfrar þessara list-
muna, Sem heilluðu þá og
■ hvöttu þá tiþ þess að þvgója
nýjar leiðir. Negrarnir, mptuðu
t.d. myndir sýpdar ,af fólki ekki
eftir nákvæmum rannsóknum
og mælingum á stærð, hlutföll-
um og formum mannslíkamans.
Negraþjóðflokkarnir, sem skópu
þessa list, notuðu ekki ná-
kvæmar mælingar eða útreikn-
inga. Þeir beittu óheftum
sköpunarkrafti í list sinni, og
þetta féll hinum nýtízkulegu
meisturum í Evrópu vel í geð.