Skólablaðið - 01.10.1950, Side 20

20
í að kenna nýjar bskur, verða’þeir í
þeim efnum að taka nokkurt tillit til
efnaha -js nemenda.
Þa sný ég mér að þeim námscreinum,
sem umhyggja kennara fyrir nýjum hékum
nsr e.kki eins áþreifanle{ra til, þ.e.a.s*
eitthvert verk er við samningu þeirra.
Ple3tar grannþjóðir okkar munu húa
hetur en við að skýringum á íslenzkum
fornhékmenntum. í fornkvsðum þeim, sem
við lesum, eru engar skýrinyar til nema
þœr, sem framtakssamir nemendur hafa
gert eftir gömlum {jlósum, misffóðum.
Tíðindum sætir, ef út kemur stærð-
fræðihók handa æðri skólum á íslenzku;
þær hækur eru flestar kenndar á dönsku.
í stríðinu voru danskar hækixr ljós-
þrentaðar -næsta kjánaleg ráðstcfun,
þegar nó{j var fáanlegt af enskum hókum -
en hvað um það, dönsku hækurnar eru
margar sæmilegar, - þótt skýringar séu
allmjög^ sparaðar í sumum, - í það
minnsta yrðu íslenzkar hækur varla hetri
Um eðlisfræðihækur er svipað að segja.
Sá siður er löngum hafður á sögukennslu
í menntaskólanum , - að minnsta kosti
var svo við gagnfrraðadeildina, - að
kenna helzt enga hók fyrr en hún er upp-
Seld.
Óvíða mun skórinn þó kreppa meir.en í
náttúrufræðikennslunni. Ætla ég óhætt
að fullyrða, að í menntaskólanum sé nú
aðeins ein hók kennd, sem fullnægi kröf-
um þeim, er gera ber til kennslubóka í
náttúruvísindums - Fysioloffi Kroghs og
Rehbergs.
Bok Bjarna Sæmundssonar, "Sjór og
kom út 1919.
þess. Myndir og dæmi frá íslandi eru
að heita má í hverri erlendri jarðfræði.
Maður gæti stlað, að hinir ágætu jarð-
fræðingar kepptust við að miðla okkur
af mikilli reynslu; jarðfræðikennslu'i*.
hókum íslenzkum ætti að vera við brugð-
ið, hvar sem góðar kennsluhækur bæri
a goma.
BÓk sú, sem kennd er í menntaskólanum,
og um leið eina íslenzka jarðfræðin,
- jarðfræði Guðmundar Bárðarsonar, er
um nargt ófullnægjandi. BÓkin er sniðin
sem handbók fremur en kennsluhók, þótt
hún sé einnig ætluð til kennslu.
Vantar margt í hana, einkum sakna ég
lysingar á hugmynd manna um innri gerð
jarðarinnar og skýringa á - isostasi
og myfidun meginlanda. L köflum er hún
losaraleg og illa fallin til náms.
í eftirmála hókarinnar stendurs
"Steinalýsingarrar eru alls eigi stla-
aðar til nams, heldur til notkunar
við
(leturbreyt. höfundar).
sem menntaskólakennarar
lesa þennan kafla hókar-
okkar af jarðfræði
akvörðun steina
Svo virðist,
hafi vanrskt að
innar, fyrstu kynni
eru einmitt þurrar steinalýsingar:
- harka, eðlisþyngd, gljái...0.s.frv.
- vekjandi neð mörgum nemendum strax í
hyrjun óbeit á ágætri frsðigrein.
Sorgleg er einnig útreiðin, sem líf-
fræðin fær. Til skamms tíma var hér
kennd dönsk bók eftir Weáenberg- Lund,
um margt hin ssmilegasta hók. Síðan
hefur út komið líffræði Sigurðar H.
Peturssonar, gerlafræðings. Þvi miður
loft','skortir sums staðar á, að þar séu góð
Síðan hefur hver”uppgötvunin vísindi. Margt vantar til að gott
relcið aðra í haffrsði og veðurfræði, svo
að vart stendur steinn yfir steini í
þeim fræðum, sem í hókinni standa,- Eftir
að hún kom út’, var t.d. hergmálsdýptar-
mælirinn upp fundinn, svo að nær allar
tölur í hókinni um sjávardýpt eru skakkar
Miklar rannsóknir á hafstraumum gera þá
kafla, sem um þá fjalla, úrelta og skakka
ÞÓ mun hvergi meiri þörf endurskoðunar 'en
í veðurfræðinni. - Nýrrar hókar er brýn
þörf í þessum efnum, innlendrar eða er-
lendrar.
Það ætti að vera stolt • hvers íslenzks
menntamanns að kunna skil á jarðfræði
landsins. ísland er um margt paradís
jarðfræðinga, vegna hinnar merku jarðsögu
se að læra bokina, - niðurröðun efnis
hefur verið hreytt mjög frá því sem er
um svipað efni í hók Wesenberg - Lunds
og^víðast til ills. Til dæmis er skýrt
frá merkum og bráðskemmtilegum rannsókn-
um, - tilraunum Spemanns á salamöndrup»r
fostrum - á undan kaflanum um fóstur-
þróun hryggdýra, en í þeim kafla eru
síðan skýrð, að vísu fremur illa, fræði-
orð og hugtök fósturfræðinnar. - Skil-
greiningar eru stundum óljósar og mót-
sagnakenndar. f byrjun kaflans um
erfðafræði segir: "Ættgengi merkir það,
að eiginleikar gangi í ættir Tíu
línum neðar stendur: "Það, sem gengur í
ættir, eru ekki sjálfir eiginleikarnir.."