Litli Bergþór - 01.05.1990, Blaðsíða 16

s
Asbrandsá
/
eða Arbrandsá?
Ölvisholti 24. ianúar 1984. Ritstióri Sunnlenskra bvggða. hr. Páll Lýðsson.
Samkvæmt umtali sendi ég þér hér með nokkur gögn varðandi nafnið á á þeirri, sem rennur úr
Sandvatni og myndar Tungufljót í svokölluðum Fljótsbotnum, milli Hóla og Haukadals, og ég tel
að heiti Arbrandsá.
1. Ljósrit af eftirriti úr landamerkjaskár Ámessýslu frá 1883 um landamerki Haukadals.
2. Umsögn Einars Gíslasonar, Kjamholtum f. 1904.
3. Umsögn Egils Egilssonar á Króki, nýlega látinn hátt á níræðisaldri.
4. I bókinni Amesþing eftir próf. Einar Amórsson er á bls. 102 talað um Tungufljót. “Kaldakvísl
/ /
og Arbrandsá, frá neðstu austurmörkun, til efstu austurmarka.” A bls. 103 í sömu bók . “Að
austan verða mörkin Tungufljót og Arbrandsá sem kemur úr Sandvatni.
5. Á Herforingjaráðskortum, sem munu hafa verið gerð nálægt síðustu aldamótum, stendur skýmm
stöfum Árbrandsá. En þar munu ömefni tekin eftir heimamönnum á hveijum stað.
6.1 riti dr. Haraldar Matthíassonar um landnám o.fl. er ritað Árbrandsá, (Ásbrandsá) í sviga. Skil
ég það svo að hann hafi talið það rangt.
Ekki veit ég hvenær þetta Ásbrandsámafn kom fyrst fram, eða frá hverjum. Þá gmndar mig að Jón
Eyþórsson og Pálmi Hannesson, annar hvor eða báðir, hafi átt þar hlut að. Þeir vom miklir ferðagarpar
og gáfu ýmsum stöðum ný nöfn. Samanber Geirsöldu á Kili, sem áður hét Fjórðungsalda. Enda em
þar vatnaskil milli norðurs og suðurs.
Einnig um líkt leyti var gerð tilraun til að breyta nafni á Hrútsfelli, sem er suðaustan í Langjökli, vestan
Þjófadala, í Hrútafell, en mun líklega ekki hafa tekist. Meðal annars vegna árverkni Guðmundar
Kjartanssonar jarðfræðings frá Hruna.
Sjálfur átti ég heima í Bryggju, sem var hjáleiga frá Haukadal og stóð bærinn skammt vestan við
Tungufljót, þar sem brúin er núna. Var 12 áraþegar ég fórþaðan. Varorðinnþaulkunnugurumþessar
slóðir og þekkti öll ömefni og man þau flest enn. Síðar átti ég heima íLaugarási í 6 ár og fór þá til fjalls
á hveiju ári, bæði haust og vor. Og var þá samferða mörgum mönnum bæði yngri og eldri, sem vom
öllum leiðum og kennileitum þaulkunnugir. En öll þessi ár og í öllum þessum ferðum heyrði ég aldrei
minnst á Ásbrandsá, heldur æfinlega Árbrandsá. Þá ræddi ég þetta við Guðjón Bjamason, sem síðast
var kenndur við Hruna. Er nú látinn fyrir fáum árum hátt á tíræðisaldri, með óskert minni. Hann átti
heima á Hólum frá 1900-1913. Hann sagðist aldrei hafa heyrt umrædda á nefnda annað en Árbrandsá.
Margir fleiri af þessum slóðum hafa tekið í sama streng. Þetta er nú orðið langt mál um lítið efni, sem
ekki virðist skipta miklu máli. En það sem fyrir mérvakirer, að einhverjirmenn þótt mætirog menntaðir
séu, geti ekki óátaldir, vaðið um landið þvert og endlilangt og afmáð gömul ömefni og sett inn ný í
staðinn.
Runólfur Guðmundsson frá Bryggju.
Litli - Bergþór 16