Litli Bergþór - 01.05.1990, Side 18

Ásrsrsrsrsrsrbrandsá ...frh.
Ritstjórn Litla-Bergþórs hefur farið á leit við mig að útskýra hvers vegna nafnið Ásbrandsá var tekið fram
yfir nafnið Árbrandsá í kaflanum um Biskupstungur í Sunnlenskum byggðum I. Mér er Ijúft að útskýra það
vegna þess að víðar þurfti að taka á vandanum með misjafna ritun eða stafsetningu örnefna.
Við útgáfu Sunnlenskra byggða var það fyrst og fremst haft í huga að ritsafnið er gefið út á síðari hluta
20. aldar, skrifað af fólki sem hefur lifað manndómsár sín eftir síðari heimsstyrjöld. Því þurfti safnið að
endurspegla það tímabil sem það átti að vera besta heimildin um. Ég hafði því í huga að leita skyldi að
nútíma rithætti og stafsetningu nafna eftir því sem skilgott fólk vildi hafa þau réttust. Þannig var notað nafnið
Miklholtshellir (ekki Miklaholtshellir) eftir leiðbeiningum bænda þar, en hinsvegar Miklaholt. Þá var Sölvholt
notað en ekki Sölvaholt og eins hygg ég að fáir vilji kannast nú við bæjarnafnið Skálaholt enda þótt það sé
að finna í fornbókmenntum.
( handriti Arnórs Karlssonar að lýsingu Biskupstungnahrepps var örnefnið Ásbrandsá tvívegis nefnt. Fljótt
kom fram sú skoðun Runólfs Guðmundssonar að þarna ætti að rita Árbrandsá. Hefur hann hér á undan fært
fyrir því sín rök.
Ég kynnti mér þessi mál víða og sá að þessi nafngift var mjög á reiki. Ég bar málið undir kunnan
Tungnamann, Tómas Tómasson í Helludal, sem alinn er upp á þessum slóðum. Hann kvað ritháttinn
Ásbrandsá nú almennt notaðan í Tungunum og hefði hann ekki vanist öðru. Menn kenndu ána við Ásbrand
Þorbrandsson landnámsmann sem byggði með föður sínum Haukadal. Mér flýgur í hug að kannski hafi
landnámsmaðurinn heitið Árbrandur. Þetta er þá ritvilla í Landnámu sem þarf að laga.
Nú ætla ég að lokum að taka dæmi sem stendur Runólfi Guðmundssyni ennþá nær. Bær er í Flóa sem
nefndur er í Jarðabók Árna Magnússonarfrá 1709 Aulvatnshollt með þeirrartíðar stafsetningu. [ manntali
1801 er nafnið stafsett Ölvadsholt og í manntali 1816 og 1845 Ölvaðsholt. Svo nefnaog bæinn í Jarðatali
Johnsens 1847, (hann var frá Stóra-Ármóti ísömu sveit), Ný jarðabók yfir (sland 1861, Skýrsla
Flóaáveitunefndar 1916 og Manntal Árnessýslu 1930. En Sóknarlýsingin 1841 nefnir bæinn Ölvatnsholt og
manntalið 1901 er með ritháttin Ölversholt.
Trúr þeirri reglu sem ég hefi áður lýst hafði ég tal af bóndanum á áminntri jörð, Runólfi Guðmundssyni,
og spurði hvaða nafn ætti að nota af öllum þessum tilbrigðum. Hann tók málaleitan minni vel og kvaðst
gjarnan vilja að bærinn héti Ölvisholt. Hlaut hans vilji að ráða eins og annarra manna á okkardögum.
Páll Lýðsson.
/ Ja hér! \
Aratungureikningarnir
eru tilbúnir!!!
Þeir komast bara ekki
fyrir núna (ha-ha).
íþróttir
Sigurlið Umf. Bisk. á Unglingamóti HSK, sem haldið var í mars sl. og sagt var
frá í síðasta tbl. LB. Frá vinstri: Ólafur Óskarsson þjálfari, Benedikt Ólafsson,
Garðar Þorfmnsson, Guðrún Magnúsdóttir, Róbert Jensson, Björg Ólafsdóttir
og Tómas G. Gunnarsson. Á myndina vantar Sigrúnu Guðjónsdóttur.
Litli - Bergþór 18