Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.01.2002, Blaðsíða 6

Fréttabréf ættfræðifélagsins í janúar 2002
Svo gerðist það skömmu eftir að bókin kom út að
ég var að leita í bréfaskriftum Matthíasar Þórðar-
sonar þjóðminjavarðar, og rakst þar á lítinn miða,
sem hafði fylgt sendingunni frá Flatey árið 1928. Þar
er hripað á með blýanti: „altarið er eftir Ólaf föður
Eggerts Ólafssonar."7 Þetta þótti mér skrítið, og
þykir enn. Matthías Þórðarson skráði altarið í bækur
Þjóðminjasafnsins 29. febrúar 1928, og sleppti þá
þessum upplýsingum. Hvers vegna? Hann hefur
vísast ekki lagt trúnað á upplýsingamar.
Hvað gerir maður þá? Eg hefi reynt að lesa það
sem tiltækt er um Ólaf Gunnlaugsson föður Eggerts
Ólafssonar skálds og varalögmanns. Það er tekið
fram að hann hafi verið merkisbóndi og athafna-
maður, og skáld, - en ég gat hvergi fundið því stað
að hann hafi fengist við smíðar og verið hagur. Hann
átti vissulega hagleiks böm. Jón yngri, sonur hans,
stúdent í Kaupmannahöfn var mjög listfengur, fékk
þau ummæli er hann útskrifaðist úr Skálholtsskóla að
hann bæri af öðrum í teikningu og málaralist. Til em
myndir sem hann teiknaði í ferðabók Eggerts bróður
síns og Bjarna Pálssonar. En það eru ekki nægileg
rök fyrir því að faðirinn hafi verið hagleikssmiður.
Sá sem smíðaði þetta forláta altari hefur smíðað
fleira í kirkjuna, því varðveist hefur hurðarbrot með
nákvæmlega sama útskurði. Það er sérkennileg
gagnskorin rós negld á hurðarspjöldin, og hefur
verið líkt við bókahnúta Guðbrands biskups, þá sem
skreyta biblíu hans. Ólafur Gunnlaugsson bjó á
föðurleifð sinni í Svefneyjum að minnsta kosti á
ámnum 1735 til 1753, það er á þeim tíma sem þessi
kirkja í Flatey var í smíðum. Þau hjónin fluttu til
Rannveigar dóttur sinnar og manns hennar Bjöms
Halldórssonar í Sauðlauksadal og gáfu kirkjunni þar
mjög vandaðan predikunarstól í legkaup eftir sig,
stóllinn er enn í kirkjunni. Það er ekkert líkt með
þeim tveimur gripum. Gripimir úr Flateyjarkirkju
eru allir útskomir af miklum skurðsnillingi, en stóll-
inn í Sauðlauksdal eru án útskurðar, en með merki-
legum málverkum. Handbragðið með öðmm orðum
gjörólíkt. Hvað er til ráða? Matthías hefur alveg
sleppt að geta höfundar í skrá sinni, - ekki tekið
mark á miðanum.
Þá fékk ég hugljómun. Skildi það geta verið
Ólafur, faðir Eggerts Ólafssonar í Hergilsey. Þeir
vom samtímamenn við Breiðafjörð. Eggert sá var
fæddur í Rauðsdal á Barðaströnd, en mun hafa flutt
með foreldrum sínum út í Flatey um 1740. Eggert
setti síðar bú í Hergilsey og reisti þar byggð úr auðn,
eins og Páll Eggert Ólason kemst að orði. Frá honum
7 Bréfasafn Þjms. 1928.
er kominn mikill ættbogi, meðal annars undirrituð.
Það er lítið vitað um Ólaf Bjarnason föður Eggerts,
en hann er titlaður bóndi í Flatey að minnsta kosti á
árunum 1740-1752. í Eylendu er sagt að þau hjón
hafi verið fátæk er þau komu út í Flatey. Hann er
sagður sjósóknari góður, en lítill búmaður. Hvað
skildi hann hafa verið að dunda sér við á milli vertíða
í Flatey? Gæti það hafa verið smíðar? Ég er ekki
komin lengra í rannsóknum mínum og óvíst hvort ég
kemst miklu lengra. En þama er það tvímælalaust
ættfræðin sem leiðir mig áfram og það sem má lesa
á milli línanna í ættfræðiritum. Ég auglýsi hér með
eftir frekari upplýsingum um þessa ágætu
Breiðfirðinga.
Silfurstaup
Þriðji gripurinn sem ég ætla að sýna ykkur og leita
eftir liðsinni við að kanna frekar, í þessu tilviki
upprunasögu hans, það er lítill silfurgripur, silfur-
staup með loki. Ártalið 1782 er grafið á lokið. Þar
eru einnig stafimir GGS og SJD. Við vitum ekkert
um þennan grip. Sá sem átti hann síðast fékk hann
hjá móður sinni, sem var alin upp hjá frændfólki á
Espihóli í Hrafnagilshreppi, Eyjafirði undir lok 19.
aldar. Húsfreyjan þar, sem hét reyndar Þóra
Kristjánsdóttir, var ættuð frá Sigríðarstöðum í
Ljósavatnsskarði, dóttir Kristjáns Arngrímssonar
bónda þar. En bóndi hennar á Espihóli var Jón
Sigfússon. Þessi nöfn hafa ekki leitt mig að neinum
hjónum sem hafa átt merkisdag árið 1782 og hafa
borið nöfn með upphafsstöfunum G G-son og S J-
dóttir.
Nú langar mig að biðja um hjálp hjá ykkur ætt-
fræðingum. Getið þið ekki með nútímatækni fundið
út úr þessu fyrir mig. Ég tel víst að það séu ekki um
svo mörg hjón að ræða á Norðurlandi, sem hafa
eignast slíkan grip árið 1782. Með ósk um góðar
undirtektir þá þakka ég fyrir mig.
ÞK. 31. maí 2001
http://www.vortex.is/aett
6
aett@vortex.is