Verkakonan - 01.01.1945, Page 13

unnu þess heit í hljóði að reyna að gera allt, sem í
þeirra valdi væri til þess að rétta hlut félagsins —
og sinn eigin, þó seinna yrði. Og eins og jafnan verð-
ur í hörðum vinnudeilum: margir tengdust þá verka-
lýðshreyfingunni og hugsjónum hennar þeim böndum,
sem síðan hafa ekki slitnað.
Samningur þessi rann út um haustið 1926 og fóru
þá útgerðarmenn fram á að kaupið yrði 60 aurar eða
þó helzt 55 aurar. Þeir höfðu einnig dregið s í n a
lærdóma af verkfallinu. Félagið hafnaði þessum kröf-
um. En þegar samningstíminn var útrunninn, lækk-
aði kaupið niður í 60 aura í dagvinnu. Þessu undu
félagskonur Framsóknar illa, og stjórnin fór nú með
aðstoð margra áhugasamra kvenna að safna liði. Með
óteljandi ferðum á allar fiskstöðvarnar, persónulegum
áróðri og velundirbúnum fundahöldum, þar sem m.
a. voru 200 konur á einum fundinum og 400 á þeim
næsta, tókst félaginu að sameina konurnar svo, að í
marz 1927 var samþykktur taxti með 70 aura dag-
kaupi, eftirvinna 90 aura, nætur- og helgidagavinna
1.00. Gengu útgerðarmenn að þessum taxta, þegar
þeir sáu einbeittni verkakvenna, og mátti þetta teljast
sigur fyrir félagið, þegar litið er á hvernig málum var
áður komið.
Um áramótin fóru útgerðarmenn þess á leit, að
samningar væru gerðir milli félaganna og fóru þá
jafnframt fram á 10 aura kauplækkun á klst. í dag-
vinnu. Þessu hafnaði félagið og fór svo, að sama kaup
var greitt árin 1928, 1929 og fram í maí 1930. En þá
var að undangengnum árangurslausum samninga-
tilraunum samþykktur nýr taxti. Samkvæmt honum
varð dagkaup 80 aurar á klst. Eftirvinna- og helgi-
dagavinna 1.50, nema við samantekningu á þurrfiski
kl. 6—8 að kvöldi, þá 1,00. Aður en taxti þessi
var samþykktur, höfðu stjórn og áhugalið Framsókn-
ar gert nýja á r á s á fiskstöðvarnar og haldið nokkra
almenna fundi fyrir verkakonur, með þeim árangri,
að um 300 konur gengu í félagið, og er það mesta
fjölgun á einu ári, sem orðið hefur í félaginu.
Gengu atvinnurekendur síðan að þeim taxta. Þó var
hér undantekning, sem síðar á árinu 1930 leiddi til
nokkurra tíðinda. S.Í.S. hafði þá nokkur undanfarin ár
iátið hreinsa að haustinu garnir til útflutnings. Unnu
við þetta nokkrar stúlkur og kom í ljós að þar voru
ekki greiddir nema 70 aurar á klukkustund. Samn-
ingatilraunir urðu árangurslausar. Leitaði þá stjórn
Framsóknar fulltingis hins nýstofnaða Verkamálaráðs
Alþýðusambandsins og stjórnar Dagsbrúnar. Veittu
þessir aðiljar verkakonum fullan stuðning, og var
vinna stöðvuð í garnastöðinni „með handafli“ og hófst
þar með hin svokallaða garnadeila. Hún var
örlagarík fyrir verkalýðshreyfinguna m. a. af því, að
hún var óræk sönnun þess, að nú væri nýtt tímabil að
hefjast. Utskagalýðurinn var að rumska fyrir alvöru og
búast til sóknar. Hér er ekki rúm til að skýra frá at-
burðum, en deilunni lauk með sigri félagsins.
Herdís
Símonardóttir
Næstu árin eftir 1930 voru á marga lund erfið fyrir
verkalýðsfélögin. Kreppa og atvinnuleysi dundi yfir og
bitnaði mest og þyngst á verkalýðnum. Orka verkalýðs-
félaganna beindist því fyrst og fremst að því, að reyna
að tryggja fólkinu einhverja atvinnu.
Atti verkakvennafélagið öflugan þátt í baráttunni
fyrir atvinnubótum, sérstaklega fyrir konur, og
studdi að því, að konur fengu nokkra vinnu á sauma-
stofu Vetrarhjálparinnar að vetrinum. Var það bein-
línis fyrir forgöngu félagsins, að sérstakar fjárupphæðir
voru ætlaðar til þess á fjárhagsáætlun bæjarins.
Taxta félagsins fyrir fiskþvott var tvívegis breytt á
þessum árum til hækkunar, 1933 og 1934. En dagkaup
hélst hins vegar óbreytt til haustsins 1937, en þá tókust
samningar og hækkaði dagkaupið í 90 aura, eftir- og
helgidagavinna í 1.65 á klukkustund. Þá fékk félagið
einnig forgangsrétt meðlima sinna viðurkenndan, og
margvísleg önnur hlunnindi.
Næst voru samningar gerðir 1942. Hækkaði kaup þá
um 55%. Varð 1.40 í dagvinnu, 2.10 í eftirvinnu og 2.80
í nætur- og helgidagavinnu, auk verðlagsuppbótar.
Akvæðisvinna hækkaði að sama skapi. Þá fengu verka-
konur viðurkenndan 8 stunda vinnudag. Einnig sumar-
frí og greiðslu fyrir 6 veikindadaga.
Sl. vor (1941) sneri stjórn verkakvennafélagsins sér
til atvinnurekenda og fór fram á kauphækkun hlut-
fallslega við það, sem nokkur verkalýðsfélög höfðu þá
fengið, en samningum hafði ekki verið formlega sagt
upp, þannig að félagið hefði ekki getað barist fyrir
sínu máli með verkfalli. En nú voru tímarnir breyttir
og aðstaða verkalýðsfélaganna önnur en áður var. Það
talar sínu skýra máli um þá viðurkenningu, sem verka-
kvennafélagið hefur öðlast, að atvinnurekendur urðu
við þessum tilmælum og kaupið hækkaði í 1.64 í dag-
vinnu, eftirvinnu kl. 5—8, kr. 2.46, nætur- og helgidaga-
vinnu, 3.28 auk verðlagsuppbótar.
Tíeyringarnir tveir frá 1914 hafa því drýgst í með-
förum verkakvennafélagsins þessi 30 ár. Hin þrautseiga
(Frh. á bls. 16.)
VERKAKONAN 1 1