Landneminn - 01.12.1952, Side 10

ÓLAFUR JENSSON:
4
Tileinkum okkur
kenningar marxismans
iVið rifjum alltof sjaldan upp það sem drifið hefur
á daga íslenzkrar æsku á áratugunum milli ’40 og ’50.
Slík upprifjun er í senn lærdómsrík og nauðsynleg, því
að með henni fæst verðmæt heildarsýn yfir hvað æskan
hefur starfað, lært og upplifað á þeesu tímabili.
Eftir slíka athugun mun enginn vera fáanlegur til að
tala um „spillta æsku,“ heldur frekar reynsluríkustu
og jtroskavænlegustu æsku, sem ísland hefur átt.
Æska þessara ára, sem kemst til vinnu og vits. lif-
ir hernám hið fyrra, síðan sigrar verkalýðshreyfing-
arinnar í baráttunni fyrir bættum kjörum og nýsköp-
un atvinnulífsins á íslandi, hvorttveggja undir for-
ustu Sósíalistaflokksins; hún upplifir árásir aftur-
haldsins á lífskjör, atvinnu og menntunarmöguleika;
hún lifir hernám hið síðara að undangegnum 30.
marz; sér landið selt og leigt og hluta af sjálfri sér
seldan og leigðan erlendu stórveldi — sem ákveður
sjálft verð þess, eem það kaupir.
Hún hefur lært að starfrækja ný, afkastamiki! at-
vinnutæki, sem lyft hafa íslenzikum framleiðsluöfl-
um upp í nýtt veldi. Hún hefur séð auðstéttina öll
þessi ár velta sér í auði og viðhalda honum á kostnað
nýSköpunar og allsherjar framfara. Hún hefur séð
•framleiðsluöfl landsins komai,''t í hróplegri andstöðu
við ríkjandi þjóðfélagsform en nokkru sinni — með
iðnaðarkreppu, atvinnuleysi árið um kring og sölu
íslenzks vinnuafls úr íslenzkum störfum til vinnu
fyrir hernámsveldið.
Á þessari stórstikuðu upprifjun sést, að stórir
hlutir hafa gerzt á Jra;sum áratug, sem æskan hefur
verið kölluð til starfs og náms, strax um og eftir
fermingu. Það þarf ekki margfróðan mann í sósíal-
isma til að segja sér, hvílíkum pólitískum þroska þarf
að taka til að hann samsvari atvinnu- og stjórnmála-
þróun þessara ára bæði á íslandi sem og hinum er-
lenda vettvangi.
Og nú er spurningi þea-i: Hefur pólitísk menntun,
nýáköpunaræskunnar sérstaklega, haldizt í hendur
við þessa geisihröðu og stórviðburðaríku atvinnu- og
stjórnmálaþróun? Nei, síður en svo; þar vantar mikið
á. Pólitíska menntunin hefur legið í láginni.
Auðvitað hefur auðvaldið ekki haft upp á neina
slíka menntun að bjóða. Það hefur unnið merkvisst
gegn henni, vitandi að öll raunhæf fræðsla um þróun
framleiðduaflanna og afstöðubreytingar þeirra til
ríkjandi, úrelts þjóðfélagsforms, er andstæð hags-
munum auðstéttarinnar. Sannleikurinn um þjóðfélag-
ið, sem við lifum í, má ekki fyrir nokkurn mun lær-
ast því að það bvðir: Dauðadóm yfir hið æskufjand-
samlega auðvaldsþjóðfélag.
þekkti um peninga til að byrja nýtt
líf þá var hún horfin þegar hann
kom aftur og hafði læðzt út á með-
an hann var í burtu ... og þá varð
hann svo vondur að hann rauk á
hana og lamdi hana þegar hún kom
heim og var á því og enginn með
henni sem gæti þrifið í bringuna
á honum eða klipið hann í hand-
legginn og kastað honum út eða
hrætt hann með hnefunum því það
var þó hart að hafa keypt mat fyr-
ir svona mikla peninga því enginn
verður glaður af fiski og kartöflum
eða finnur aftur sálina eins og fyr-
ir brennivíni eða kogara þó að
standi á honum útvortis því að mað-
ur á aldrei að fara eingöngu eftir
prentstöfum og þessvegna er manni
sama þótt blautt sé á grasinu og
hirðir ekki um að hreyfa sig en
lætur sólina skína á sig og gerir við-
hafnarmikinn „honör“ ef maður
þekkir einhvern.
74 LANDNEMINN