Árbók VFÍ - 01.01.1995, Qupperneq 267

4-3
Grímur V. Lárusson og Magnús Þór Jónsson
Vélgreinir
1 Inngangur
Iðulega lítuin við á titring í vélhlutum sem vandamál sem best væri losna við að fullu og öllu.
Slíkur titringur getur valdið óþarfa sliti á vélhlutum og óþægindum fyrir fólk. Svo er þó ekki
ailtaf raunin. Það er ekki sama hver titringurinn er. Titringur sem verður á sveifarási
brennsluvélar við snúning ássins, myndar snúningssveiflur sem geta verið lykillinn að heilsu-
farsgreiningu á henni sjálfri.
í þessari grein verður sagt frá sveiflurannsóknum sem gerðar hafa verið á hornhraðasveifl-
um í sveifarásum brunavéla. Hornhraðasveiflum hefur oftast verið lítið gaumur gefinn því
þær valda yfirleitt ekki vandamálum í rekstri brennsluvéla. Stafar það af því að framleiðendur
brennsluvéla hanna vélarnar með tilliti til slíks titrings. Aftur á móti getur verið fróðlegt að
skoða þær nánar því þær geta verið lykillinn
að greiningu á ástandi vélarinnar.
2 Hraöabreytingar í sveifar-
ásum brennsluvéla
1 hugum okkar flestra snýst sveifarás bílvélar
og annarra brennsluvéla t.d. skipsvéla á föst-
um hraða svo lengi sem engar ytri álags-
breytingar eiga sér stað. Svo er þó ekki raun-
in. Sveifarás brennsluvélar breytir hraða sín-
um stöðugt innan hvers vinnuhrings. Hann
hefur tilhneigingu til að gefa eftir, láta undan
snúningsvæginu sem hann flytur. Við það
myndast titringur á ásnum. Þessi titringur
varir svo lengi sem breytilegt snúningsvægi
virkar á hann. Titringurinn er hér kallaður
hraðakvika ássins. A myndum 1 og 2 er sveif-
arás brennsluvélar líkt við sveiflukerfi sem
samanstendur af fjöðrum, mössum þar á
milli og deinpurum. Allt er þetta tengt saman
í eina seríu.
Grímur V. Lárusson lauk prófi í rafiðnað-
arfræði við Tækniskóla
íslands 1983 og prófi í
tæknifræði frá Bergen
Ingeniörhögskole árið
1989. Tæknifræðingur
hjá Samey hf. 1991-
1994 og tæknifræðingur
hjá Össurhf. frá 1994.
Magnús Þór Jónsson lauk prófi í véla-
verkfræði frá Háskóla íslands 1982 og
doktorsprófi frá NTH í Þrándheimi 1987.
Verkfræðingur hjá
SINTEF í Þrándheimi
1984, hjá verkfræði-
stofunni Fjarhitun hf.
1985-1988 og dósent
við verkfræðideild
Háskóla íslands frá
1988.