Árbók VFÍ - 01.01.1995, Side 320

318 ArbókVFI 1993/94
ekki útilokað að mögulegt vegstæði gæti komið undan jöklunum á næstu áratugum og er
óhætt að segja niðurstöður mælinganna hafi rækilega útilokað þann möguleika.
Flóðs og fjöru gætir í lóninu og því má búast við að áraun straums á farveg árinnar fari
stöðugt vaxandi eftir því sem flatarmál lónsins eykst og lengd árfarvegarins styttist.
Þversniðið undir brúnni hafði þó breyst óverulega samkvæmt mælingu frá 2/2 1991 sem
borin var saman við mælingu frá 5/7 1965. Sumarið 1991 byrjaði að grafa undan grjótpyls-
um við vestari landstöpulinn og var raðað grjóti að báðum stöplum brúarinnar haustið 1991.
Haustið 1993 var síðan settur 20 m breiður grjótgarður þvert yfir farveg árinnar undir brúnni
og annar sambærilegur garður garður 100 m ofar. Mikilvægt er að fylgjast með samspili lóns
og sjávar og er búið að setja síritandi vatnshæðarmæli við lónið sem hefur verið starfræktur
síðan 15/5 1991. Vatnamælingar Orkustofnunar hafa umsjón með rekstrinum á mælinum.
Þegar hefur verið gerð grein fyrir niðurstöðum mælinga á rofi strandarinnar (tafla 1 og 2).
Auk þess hafa verið settir út hælar á 4 km löngu svæði beggja vegna við ós Jökulsár og hefur
fjarlægðin frá þeim að fjörubakkanum verið mæld árlega. Niðurstaðan er sýnd í töflu 3 og
svo virðist sem hraði landbrotsins undanfarin þrjú ár sé heldur minni en meðaltal árabilsins
frá 1904 til 1989.
I ljósi þess hve fjarlægðin frá fjörubakka að vegi austan brúar er stutt þótti ástæða til að
færa veginn þar fjær sjónum og var það gert veturinn 1992. Stysta fjarlægð nýju veglínunnar
frá staðsetningu fjörubakkans 2/2 1991 er nú tæpir 140 m en var áður 56 m (tafla 2). Raflína
RARIK, austan brúarinnar, var grafin í jörð norðan við nýja vegstæðið haustið 1992. Búast
má við að að það þurfi að breyta veglínunni aftur eftir u.þ.b. 10 ár og er tillaga að nýrri veg-
línu sýnd á mynd 1.
5 Niðurstaða
Eins og fram kemur hér að framan var veglínunni austan brúarinnar breytt veturinn 1992
þannig að hún varð 80 m fjær sjónum en hún var áður. Ef miðað er við að hraði landbrotsins
sé 8 m/ári má búast við að það þurfi að breyta veglínunni aftur eftir 10 ár (skömmu eftir árið
2000). Brúarstæðið var árið 1991 í 315 m fjarlægð frá fjörubakkanum og ef enn er gert ráð
fyrir að hraði landbrotsins sé 8 m/ári má búast við brúin tapist í sjóinn eftir tæplega 40 ár
(u.þ.b. árið 2030). Aðstæður við brúna yrðu að sjálfsögðu orðnar óviðunandi talsvert fyrir
þann tíma. Ef miðað er við að hægt sé að verja brúna þangað til fjörubakkinn er í 100 m fjar-
lægð frá brúnni fæst að það gæti þurft að færa brúarstæðið eftir u.þ.b. 25 ár (u.þ.b. árið 2020).
Búið er að ræða ýmsa möguleika á lausnum á þeim vanda sem við blasir vegna land-
brotsins framan við brúna yfir Jökulsá á Breiðamerkursandi og sá kostur virðist vænlegastur
að færa veginn inn í lónið. Núverandi brú er í 150 m fjarlægð frá útfallinu úr lóninu.
Samkvæmt dýptarmælingum Boulton, Harris og Jarvis (1982) virðist gerlegt að fara með
vegfyllingu a.m.k. 250 m inn í lónið (mynd 1) þannig að vegfyllingin yrði í 400 m fjarlægð
frá núverandi brúarstæði sem er í 315 m fjarlægð frá fjörubakka. Fjarlægð vegfyllingarinnar
yrði því í rúmlega 700 m fjarlægð frá núverandi stöðu fjörubakkans. Ný brú yrði þá væntan-
lega byggð í gömlum farvegi árinnar þar sem vegfyllingin kemur að landi að austanverðu.
Hægt yrði að verja þessa vegfyllingu og brúarstæði þó að ströndin hopaði um 600 m frá
núverandi staðsetningu. Þessi lausn ætti því að duga í a.m.k. 75 ár (þangað til árið 2070) og
jafnvel lengur ef tekið er tillit til þess að landið verður hærra eftir því sem innar dregur og því
þarf að flytja til meiri massa til að skapa sambærilegt rof á strandlengju.
Sumarið 1992 var gert nákvæmt dýptarkort af syðsta hluta lónsins. Állinn sem teygir sig í
áttina að útfallinu úr lóninu reyndist mun dýpri en sýnt er á mynd 1. Eftir sem áður virðist þó