Verktækni - 25.04.1988, Qupperneq 26

TÆKNI OG FRAMFARIR
Jóhannes Þorsteinsson, deildarstjóri
Staðladeildar Iðntæknistofnunar íslands:
STÖÐLUN Á ÍSLANDI
Þegar unnið er að stöðlun á lands-
vísu þarf eftirfarandi a.m.k'. að vera
fyrir hendi:
1. Ákveðin stefna með stöðlun inn-
anlands.
2. Augljóst verður að vera hver tek-
ur hverja ákvörðun.
3. Þeir sem þurfa á stöðlunum að
halda verða að geta haft tilhlýðileg
áhrif á gerð hvers staðals.
4. Þeir, sem málið er skylt, verða
að viðurkenna reglur sem gilda um
stöðlunina.
5. Ákvæði staðla verður að túlka á
einn veg og ef vafi leikur á túlkun
verður að vita hver sker úr um hana.
6. Þegar staðall hefur verið gerður
verður að sjá til þess að hann úreldist
ekki.
Þessi atriði, og ýmis fleiri, hafa öll
verið höfð í huga við þá endurskipu-
lagningu stöðlunarvinnu sem staðið
hefur yfir að undanförnu. Við þetta
má bæta því að stöðlunarvinna er
tímafrek. Einnig hafa þegar verið
unnir í öðrum löndum flestir þeir
staðlar sem [slendingar þurfa á að
halda og því nauðsynlegt að leita fyr-
irmynda í söfnum þessara landa.
Endurskipulagningin hófst með
heimsókn Jans Ollners, fyrrum fram-
kvæmdastjóra sænska staðla-
sambandsins haustið 1986. Ollner
heimsótti hér fyrirtæki, samtök og
aðra hagsmunaaðila í þriggja vikna
dvöl sinni og skilaði tillögum að skipu-
riti sem unnið væri eftir. Þessar til-
lögur voru sendar til umsagnar hjá
helstu hagsmunaaöilum. Undirritaður
fór síðan og kynnti sér stöðlunarstarf
hjá alþjóðasambandi staðlastofnana,
vesturevrópska staðlasambandinu
og á Norðurlöndum.
Veturinn 1986-87 var siðan unnið í
samvinnu við Verkfræðingafélagið að
undirbúningi stofnunar Staðlaráðs
(slands sem tæki við hlutverki stjórnar
Iðntæknistofnunar (slands viðvlkjandi
stöðlun. Stjórn Iðntæknistofnunar
samþykkti reglur fyrir Staðlaráðið í
október á síðasta ári og tók þá ráðið
formlega til starfa. Reglurnar er hægt
að fá hjá staðladeild Iðntæknistofn-
unar fslands.
STAÐLARÁÐ
Ráöið skipa eftirtaldir: Þorbjörn
Karlsson, formaður, fulltr. H.f. Ólafur
Sigurðsson, varaformaður, fulltr.
iðnaðarráðuneytis, Ari Arnalds, fulltr.
þeirra sem vinna að sjálfvirknivæð-
ingu, Davlð Lúövlksson, fulltr. Félags
íslenskra iðnrekenda, Garðar Er-
lendsson, fulltr. Landssambands iðn-
aðarmanna, Hreinn Jónasson, fulltr.
Stöölun; lykill að
þróun og hagvexti
Tæknifræðingafélags íslands og Páll
Valdimarsson, fulltr. Verkfræðinga-
félags (slands.
Ritari ráðsins er deildarstjóri Staðla-
deildar Iðntæknistofnunar (slands.
Aðild að ráðinu er ekki bundin við
þessa aðila eina en miðað er við að
aðilarnir hafi hagsmuna að gæta um
stöðlunarvinnu á mörgum sviðum á
landsvísu. Því má reikna með að ein-
hverjir aðilar bætist síðar við.
Ráðið er miðstöð stöðlunar hér-
lendis. Það mótar heildarstefnu og
staðfestir og nemur úr gildi staöla,
viðauka við þá og túlkanir. Það er
einnig formlegur aðili að erlendu
stöölunarsamstarfi sem íslendingar
taka þátt í.
FAGRÁÐ
Samkvæmt reglum ráðsins getur
það stofnað fagráð og tækninefndir á
afmörkuðum sviðum. Nú þegar hafa
verið stofnuö tvö fagráð, Byggingar-
staðlaráð og Tölvuráð, og unnið er
að stofnun þess þriðja, Rafstaðla-
ráðs. Þá hefur verið rætt um að e.t.v.
þurfi að stofna ráð eða nefnd sem
ynni að gerð staðla vegna matvæla-
framleiðslu og umbúðamálum.
Reiknað er með að þessi ráð þurfi
hvert um sig starfsmann. Gerður hef-
ur verið samningur við Rannsókna-
stofnun byggingariðnaðarins um að
starfsmaður stofnunarinnar vinni fyrir
Byggingarstaðlaráð og annast Haf-
steinn Pálsson þá vinnu. Starfsmaður
Reiknistofnunar Háskóla (slands mun
vinna að stöðlun í upplýsingatækni.
Aðrir starfsmenn vinna á staðladeild
löntæknistofnunar þar sem staðlar
verða áfram gefnir út og þar verður
einnig áfram hægt að fá íslenska og
erlenda staðla.
EVRÓPUST AÐLA-
SAMBÖNDIN
Ríkisstjórnin tók í nóvember á sið-
asta ári ákvörðun um að (slendingar
skyldu gerast aðilar að vestur-evr-
ópsku staðlasamböndunum, CEN og
CENELEC. Aöild að CEN tekur gildi
um miðjan júnl nk. en aðild að
CENELEC, sem vinnur á raftækni-
sviði, ummiðjan maí. Þessi sambönd
vinna mikið af þeirri samræmingu
sem nú fer fram í Evrópu. Ákvörðunin
er því stefnumótandi. að íslenskur
iðnaður verði samræmdur iðnaði í
Jóhannes Þorsteinsson.
Evrópu og á íslenskum markaði verði
gerðar sömu kröfur til iðnaðarvöru og
gerðar eru á Evrópumarkaði. Einnig
munu íslendingar hafa möguleika á
að taka þátt í sameiginlegu gæða-
vottunarkerfi (certification system)
sem unnið er að hjá staðlasam-
böndunum.
INNGANGUR
Á sviði upplýsingatækni hafa verið
gefnir út staðlar svo skiptir hundruð-
um. Er þá átt við staðla sem alþjóöa-
stofnanir svo sem ISO (International
Organization for Standardzation) og
CCITT (The International Telegraph
and Telephone Consultative Comm-
ittee) og staðlastofninir stórþjóðanna
svo sem ANSI (American National
Standards Institute) hafa gefið út.
Árangur stöðlunarinnar telst nú
þegar markverður. Stöðlun er reynd-
ar forsenda fyrir árangri á mörgum
sviðum upplýsingatækni. Símatækni
er gott dæmi. Það telst meiri háttar
tækniafrek að hægt sé að lyfta upp
símtóli ( Reykjavík og hringja út um
víöa veröld. Hringingin getur borist
milli simstöðva i mörgum þjóðlöndum
og nota stöðvarnar stöðluð boð sín á
milli.
En betur má ef duga skal. Oft
skortir stöðlun og samræmingu
bagalega. Það getur t.d. verið hæg-
ara sagt en gert að ná ritunnum texta
frá einni gerð af einkatölvu yfir á aðra.
Reyndar er samtenging tölva um-
fangsmikið stöðlunarverkefni. Svo-
nefnt OSI ("Open Systemes Inter-
connection") verkefni hefur nú þegar
skilað markverðum árangri, og má
INNRI MARKAÐUR EVRÓPU
Starfið hjá þessum staðlasam-
böndum hefur aukist mjög á undan-
förnum tveimur árum i tengslum við
ákvörðun Evrópubandalagsins og
EFTA um innri markað ( Evrópu.
Staðlar CEN eru ekki margir ennþá
en þeim mun fjölga mikið á næstu
misserum og árum. Helstu áherslu-
svið, sem íslendingar varða miklu,
eru á byggingarsviöi og, í samvinnu
við CENELEC og CEPT, í upplýs-
ingatækni. Þá er á döfinni að CEN
vinni að stöðlun varðandi hreinlæti
matvæla, umbúðir og merkingar.
Það var kominn tími til þess aö
vinna skipulega að stöðlun hérlendis.
Ekki er enn vitaö hvernig það kerfi,
sem sett hefur veriö upp, reynist. Ef
vel á að takast til verða þeir sem mál-
ið er skylt að taka þátt í vinnunni.
ÍJIarkmiðið á að vera að íslenskur iðn-
aður búi við sömu aðstöðu varðandi
staðla og nágrannaþjóðir okkar —
bæði staðfesta staðla hérlendis og
upplýsingar gildandi staðla í mark-
aðslöndum okkar. □
Stöölun; lykill aö
þróun og hagvexti
þar t.d. nefna X.25 samskiptastaðal-
inn.
Enda þótt staðlar á sviði fjarskipta
og tölvutækni séu ómissandi þáttur í
nútíma tölvunotkun verður í greinar-
korni þessu fyrst og fremst hugað að
stöðlum í hugbúnaðargerð.
Nú orðið er kostnaður við tölvu-
væðingu að mestum hluta kostnaður
við kaup eða smiði hugbúnaðar. Og
hugbúnaðarkreppan fer vaxandi ef
nokkuð er. (Með hugbúnaðarkreppu
er átt við að meiri eftirspurn er eftir
nýjum hugbúnaði en hægt er að
anna). Aukin afköst í hugbúnaðar-
gerð er því meginviðfangsefni og ein
af leiðunum til úrbóta er aukin stöðl-
un.
STAÐLAR OG
HUGBÚNAÐARGERÐ
Fljótlega upp úr 1960 fór tölvu-
notkun að aukast verulega. Og þörfin
á að geta flutt hugbúnað milli mis-
munandi tölvugerða varð snemma
Ijós. Árið 1966 gaf ANSI svo út fyrstu
Oddur Benediktsson, prófessor:
NÝTING STAÐLA í
UPPLÝSINGATÆKNI
14
VERKTÆKNI — 25. APRÍL 1988