Neytendablaðið - 01.06.2006, Blaðsíða 19

Má ég tjalda?
Meö hækkandi sól leitar hugurinn gjarnan
út undir bert loft. Ekkert jafnast á viö
útivist í fallegri íslenskri náttúru. Áhugi á
feröalögum um öræfi og eyðisanda hefur
aukist til muna meö stórbættu vegakerfi,
flottari fjórhjóladrifnum einkabllum og
háværari umræöu um náttúruperlur sem
fórna skal fyrir stóriöju.
í góðæri undanfarinna ára hefur fellihýsa-
og sumarhúsaeign aukist stórlega sem
kallar á aukna þjónustu viö ferðamenn,
s.s. fullbúin tjaldsvæði, veitingasölu og
fjölbreytta afþreyingu. Þeir finnast þó enn
sem vilja feröast á fábrotinn hátt um villta
náttúru, einir meö sjálfum sér. Samt er
ekki sjálfgefið að allir geti dvalið hvar sem
er og hvenær sem er, eða hvað? Geta þeir
sem eiga fjöllin, árnar og dalina og jafnvel
ströndina hindrað aðgang að landinu sínu?
Neytendablaðið ákvað aö skoða hvaða
reglur gilda um umgengni ferðamanna við
náttúru íslands. Skipulagðar hópferöir í
atvinnuskyni falla þó ekki undir það sem
fariö eryfir í grein þessari.
Hvað segja lögin?
Lög um náttúrvernd sem tóku gildi í júlí
1999 (nr.1999/44) voru til mikilla bóta
fyrir almenning þar sem markmið laganna
er meðal annars að auðvelda umgengni
og kynni þjóðarinnar af náttúru landsins
og menningarminjum. Rýmkaðist verulega
réttur almennings til að feröast um landið
með gildistöku þeirra. Samkvæmt lögunum
er almenningi heimil för um landið og dvöl
þar í lögmætum tilgangi. Öllum er skylt að
ganga vel um náttúru landsins og spilla
henni ekki. Menn skulu ávallt sýna land-
eiganda tillitssemi og virða hagsmuni hans,
m.a. vegna búpenings og ræktunar og fara
eftir skipulögðum stígum þar sem kostur
er og hlífa girðingum. Sérstök aðgát skal
höfð í nánd við dýralífið, hvort sem það eru
húsdýr eða villt dýr. Almennt er för manna
um landið á eigin ábyrgð.
Gengið frá fjöru til fjalls
Það er skýrt tekið fram í lögum um nátt-
úruvernd að mönnum er heimilt án sérstaks
leyfis landeiganda að fara gangandi um
óræktað land og dvelja þar. Á eianarlandi i
bvaað er þó heimilt að takmarka eða banna
umferð manna á afgirtu óræktuðu landi
meö merkingum við hlið eöa prílur. För um
ræktað land er háð samþykki eiganda. Það
á einnig við um skóaræktarsvæði í byggð,
önnur en náttúrulega birkiskóga og kjarr. Sé
skógrækt styrkt með opinberu fé skal kveða
svo á í samningi við landeiganda að hann
tryggi almenningi, með reglum sem hann
setur, frjálsa för um svæðið eftir aö fyrstu
stigum skógræktar er lokið. Landeigendum
er óheimilt að hindra umferð gangandi
manna á vatns-, ár- eða sjávarbakka. Við
girðingar á þessum stööum skulu vera prílur
eöa hlið. Einnig þar sem girt er yfir forna
þjóðleið eða skipulagðan göngu-, hjólreiða-
eða reiðstíg.
Tjaldaö í byggö eöa óbyggðum
Það er munur á hvort ferðamaður er í byggð
eða í óbyggðum, hvar og hvort hann megi
reisa tjald. í bvaað við alfaraleiö er heimilt
að tjalda hefðbundnu tjaldi til einnar nætur
á óræktuðu landi en þó skal leita leyfis ef
tjaldað er nærri mannabústöðum. Ávallt
skal leita leyfis ef tjöldin eru fleiri en þrjú
eða ef tjaldað er til fleiri en einnar nætur
og einnig ef tjalda skal á ræktuðu landi. Ef
landeigandi hefur útbúið sérstakt tjaldsvæði
á landi sínu er honum heimilt að beina fólki
þangað og taka gjald fyrir. í óbvaaðum
við alfaraleið hvort sem er á eignarlandi
eða þjóðlendu er heimilt að setja niður
hefðbundin viðlegutjöld án fjölda- eöa
tímamarka. Utan alfaraleiðar hvort heldur
er á eignarlandi eða þjóðlendu er heimilt
að setja niður göngutjöld nema annað sé
tekið fram í sérreglum sem kunna að gilda
um viðkomandi svæði. Landeigandi getur
takmarkað eða bannaö að tjöld séu reist þar
sem veruleg hætta er á að náttúra landsins
geti beðið tjón af. Ferðamenn skulu ætið
virða bann við akstri utan vega og gæta
fyllsta hreinlætis og varúðar á tjaldstað.
Lifað á náttúrunni
Á ferð um landið má finna fjölmargar
náttúruafurðir sem hægt er að nýta
sér til matar eða heilsubótar. Þekking á
jurtum og afurðum þeirra er mikilvæg þar
sem sumt er alls ekki æskilegt til átu en
nýtingarmöguleikarnir viröast vera óend-
anlegir. í þjóðlendum og afréttum er öllum
heimilt að tína ber, sveppi, fjallagrös, jurtir
og fjörugróður. Þó ber að hafa í huga skyldu
almennings skv. lögum þessum að ganga
vel um og spilla ekki náttúru landsins. Á
eignarlandi er tínsla háð leyfi landeig-
anda, að því undanskyldu þó að mönnum
er heimilt að tína til neyslu á vettvangi.
Tínslu í atvinnuskyni ber að tilkynna til
Náttúrufræðistofnunar. Veiði á villtum dýr-
um, s.s. fuglum, fiskum og spendýrum fellur
þó undir önnur lög en náttúruverndarlög og
verðursú umfjöllun að bíða betri tíma.
ÞH
19 NEYTENDABLAÐIÐ 2. TBL. 2006