Bændablaðið - 08.04.1997, Blaðsíða 2

2
Bœndablaðið
Þriðjudagur 8. apríl 1997
Að Melum 1 í Árneshreppi búa
hjónin Bjarnheiður Júlía Foss-
dal og Björn Torfason, þau
eiga fimm börn. Nítján ára
gömul hófu þau búskap full
bjartsýni og á röskri tuttugu og
tveggja ára búskapartíð hafa
þau byggt upp af miklum
dugnaði og myndarskap. í dag
reka þau stærsta búið í
hreppnum. Björn er ættaður úr
Trékyllisvík, en Badda, eins og
hún kýs að kalla sig, er ættuð
frá Akureyri.
Ámeshreppur er nyrsta byggð í
Strandasýslu og á undanfomum
árum hefur íbúum þar fækkað ört
og er nú svo komið að í hreppnum
búa rétt rúmlega fimmtíu manns.
Bændablaðinu lék forvitni á að
vita hvemig það er fyrir konu á
besta aldri að búa á þessu jaðar-
svæði og hvers konar framtíðarsýn
hún hefur.
„Þetta byrjaði nú eiginlega allt
eftir að ég kynntist honum Bimi
mínum. Hann vildi fara að búa og
mér leist vel á hugmyndina. Við
byrjuðum á því að leigja jörðina
Melar 1 og svo keyptum við hana.
Þegar við flytjum hingað ríkti
bjartsýni í landbúnaði. A þessum
tíma var Ámeshreppsáætlunin í
gangi og við byggðum útihúsin,
fyrir 300 kindur, sem hluta af
henni. Það er gaman til þess að
hugsa að á fyrstu búskaparárum
mínu í gamla húsinu, upp úr 1975,
kynnti ég með reka og eldaði á
gamalli kolavél. Þegar við hófum
búskap var Bjöm yngsti bóndinn í
sveitinni og hann er það enn,
þannig að það hefur ekki orðið
mikil nýliðun hér í sveitinni.
Þegar ég kom hingað fyrst var
sveitasími en ekkert rafmagn, það
hafa því orðið heilmiklar framfarir
á þessu ámm. Samgöngur hafa
lagast þótt þær séu ekki góðar. Það
er auðveldara að búa nú hvað slíkt
varðar, í dag em það aðrir þættir
sem gera okkur erfitt fyrir.“
Búin eru lítil
„Við hjónin erum í raun vel
sett miðað við aðra bændur í
sveitinni, kvótinn hjá sumum er
svo lítill eftir niðurskurðinn að illt
er við að búa. Af þrettán bændum í
hreppnum eru aðeins fimm sem ná
180 ærgilda greiðslumarki. Það
getur engin fjölskylda lifað á jörð
með minna, menn geta ekki enda-
laust hert sultarólina. Bændur hér
eru líka famir að bregða búi, því
það getur enginn þumbast enda-
laust, þeir fá meira í at-
vinnuleysisbætur en í afrakstur af
slíkum búskap. Á sumum bæjum
em að vísu nokkur hlunnindi af
reki eða dún og sumir stunda sjó-
róðra. En það getur enginn reitt sig
á hlunnindabúskap, sala á dúni er
ótrygg og um rekann getur enginn
spáð. Og svo hefur grásleppu-
veiðin verið rýr undanfarin ár.
Menn reyna því eftir megni að
vinna önnur störf sem bjóðast.
Ég held að ég mæli fyrir mun
flestra hér í sveitinni þegar ég segi
að við viljum búa hér áfram en til
þess að svo geti verið verðum við
auðvitað að geta lifað af búskapn-
um. Það er ekki eðlilegt að fólk
þurfi að velta fyrir sér hvort það
hafi efni á því að senda bömin sín í
nám en íbúar hér þurfa að senda
bömin burt strax eftir níunda bekk.
Kaupstaðarbúar gera sér enga
grein fyrir því hvemig þetta er.
Fréttaflutningur um landbún-
aðarmál er eins og hann er, allur í
eina átt þ.e.a.s. neikvæður. Það er
alltaf verið að tönnlast á styrkjum,
sem em í raun ekkert annað en
styrkir til neytenda. Það fer minna
fyrir tali um niðurskurð og
reglugerðir sem banna okkur að
framleiða. Það var t.d. frétt um
daginn þar sem sagt var að bændur
í Strandasýslu hefðu haldið sínum
sauðfjárkvóta hlutfallslega betur
en annars staðar í landinu. Það
gleymdist bara að segja að það
væri vegna þess að þeir hefðu
keypt meiri kvóta en aðrir. Niður-
skurðurinn var alveg jafnmikill hér
og annars staðar. Strandasýsla er
mjög vel fallin til sauðfjárræktar
og ekki síst hér norður frá. Ég get
ekki skilið af hverju það má ekki
meta slíka þætti þegar verið er að
ákveða kvóta. Bændur hér eiga
mjög erfitt með að snúa sér að
öðru. Við erum svo langt frá
markaðinum að við getum ekki
stundað mjólkur- eða eggjafram-
leiðslu.“
Nýta möguleikana á
staðnum
„Á svona einangmðum stað
verður að taka tillit til aðstæðna og
nýta möguleikana. Við höfum t.d.
aðgang að mjög góðum beitilönd-
um og riðuveiki þekkist ekki. Við
höfum ekki eins góða möguleika
og aðrir til að gera út á ferða-
þjónustu. Fólki finnst þetta of
langt í burtu og svo eru samgöngur
við hreppinn erfiðar. Ef ekkert ver-
ður að gert fellur byggð hér niður
og jaðarinn færist sunnar í sýsluna.
Hugsanlega liggur framtíð
okkar í vistrænni ræktun og það
má segja að við höfum alla tíð
stundað hana, lömbin hér fara
beint á fjall og koma sjaldan eða
aldrei inn á tún. Lítil bú eins og hér
eiga auðvelt með að stunda vist-
ræna ræktun. Við þurfum ekki að
reka fé langar leiðir á beitilöndin
og lömbin eru því ekkert annað en
villibráð. En það verður að segjast
eins og er að við höfum lítið gert í
því að sækja um vottun fyrir vist-
rænni ræktun, það stendur þó til að
athuga máliö betur.
Mér finnst Búnaðarfélagið
gera of lítið í því að kynna okkur
svona mál. Bændaforystan mætti
einnig gera meira af því að kynna
málefni bænda út á við. Það
heyrist satt best að segja lítið frá
þeim og mér finnst þeir ekki svara
nógu vel þegar gagnrýni á land-
búnaðinn er sem mest. Ég held að
þeir ættu að fá sér frétta- og
kynningafulltrúa.“
Hver á að taka við?
„Meðalaldur bænda í hreppn-
um er nokkuð hár og það getur
reynst erfitt fyrir fullorðið fólk að
breyta um búskaparhætti. Margir
þeirra hafa lifað samdráttarskeið í
landbúnaði og sjá ekki fram á að
nokkur taki við búunum. Það er
ekki hægt að ætlast til þess að
þessir bændur endumýi hús né
tæki og auk þess gætu þeir það
ekki vegna smæðar búanna. Á
undanfornum árum hafa nokkrir
bæir hér farið í eyði og samfara því
hafa tapast rúmlega 300 ærgildi úr
sveitinni. Við hefðum gjarnan
viljað kaupa þau en höfðum
hreinlega ekki efni á því, mig
minnir að ærgildið seljist á um
14.000 kr. Persónulega finnst mér
að sveitarfélagið hefði átt að hjálpa
mönnum að kaupa kvóta þeirra
sem hættu að búa og með því
renna stoðum undir áframhaldandi
atvinnuöryggi þeirra sem vilja búa
áfram.
Ef ég væri beðinn um að spá
inn í framtíðina, mundi ég ekki
þora lengra en svona fimm ár.
Draumur minn er að hreppurinn
haldist í byggð og að við fáum að
lifa mannsæmandi lífi. En í raun-
veruleikanum held ég að við fáum
að skrimta nokkur ár til viðbótar,
nema að það komi eitthvað raun-
hæft til. Það er ekkert grín fyrir
ungt fólk að taka við búi í dag,
hvað þá að hefja búskap.
Það hefur svo sem verið reynt
að stinga upp á nýjungum, en
flestar þeirra hafa annað hvort
verið óraunhæfar eða hreinlega
fáránlegar. Heimilisiðnaður var
eitt, það var lagt til í fullri alvöru
að konumar í sveitinni færu að
búa til hrossabresti eða dömu-
bindi úr ull og svo áttum við að
breyta flatgryfjunum í diskótek.
Ég sé okkur svo sem í anda halda
villt þorrablót í flatgryfju þar sem
við dönsum hringdans við brakið
úr hrossabrestum. Svona hug-
myndir eru auðvitað ekkert annað
en dulin skilaboð um að við
eigum að hætta þessu hokri og að
okkur sé best borgið með því
flytja á mölina.
Við sem búum hér emm að
berjast fyrir tilverurétti okkar, allt
okkar lífsstarf er hér og hér
viljum við vera. Við hljótum að
hafa rétt til þess. Það er ekki auð-
velt fyrir okkur að rífa okkur upp
og flytja annað en við fáum lítið
sem ekkert fyrir það sem við
höfum byggt upp. Við erum
bændur, ekkert annað og munum
þumbast eins lengi og hægt er.
/VH
Bændablaðsmynd/ÁB
Einbeiting skút úr hverjum andlits-
drœtti! ____________■
ÚtskurOur i Tungubúfl
Mikill áhugi er fyrir útskurði í
tré í Tunguhreppi. Haldið var út-
skurðamámskeið í fyrravetur á
vegum atvinnumálanefndar og
Búnaðarsambands Austurlands í
félagsheimili hreppsins, Tungu-
búð. Á það komu 16 manns.
Leiðbeinandi var Ólafur Eggerts-
son, bóndi í Berunesi. Dagana 22.
23. og 24. mars sl. var Ólafur
fenginn til að koma aftur og leið-
beina við útskurð og sóttu það
námskeið 19 manns. Margir
fallegir gripir voru búnir til á
námskeiðinu en menn höfðu líka á
orði að félagsskapurinn væri góð-
ur. Nú hafa verið keypt tæki og
jám til útskurðar og er mönnum
ekkert að vanbúnaði til að halda
áfram við útskurðinn./AB
Undanpága írá
útílutningi
í búvörulögum er svohljóð-
andi ákvæði í 29. gr., þar sem
kveðið er á um hverjir skulu
taka þátt í útflutningi kinda-
kjöts:
-Undanþegnir útflutningsupp-
gjöri eru þó þeir framleiðendur
sem hafa 0,7 vetrarfóðraðar kindur
eða minna á hvert ærgildi
greiðslumarks, enda liggi fyrir
fullnægjandi vottorð um ásetning
þeirra,-
Sauðljárbændur sem hafa hug
á að verða undanþegnir útflutningi
á kindakjöti næsta haust á gmnd-
velli þessa ákvæðis þurfa að gæta
þess að búfjáreftirlitsmaður telji fé
þeirra nú í apríl og hann geti feng-
ið þá talningu staðfesta af öðmm
trúnaðarmanni. Þeir þurfa einnig
að skuldbinda sig til þess að leggja
aðeins inn afúrðir þess fjár.
VARAHLUTIR
í LAND ROVER
OG RANGE ROVER
HAGSTÆTT VERÐ
SENDUM HVERT
Á LAND SEM ER
Höldur
VARAHLUTAVERSLUN -SÍMI 461 3016