Bændablaðið - 08.04.1997, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 8. apríl 1997
Bœndablaðið
5
StaQlausir stafln
Andersar Hansen
Bleik brugðið
1 síðasta tbl. Bændablaðsins varð
það lýðum ljóst, sem engan óraði
fyrir að Bændasamtökin og hrossa-
ræktarráðunautar þeirra sérstaklega
hafa eignast nýjan liðsmann og mál-
svara - ég vil ekki segja varðhund.
Sumir kunna að fagna þessu nýmæli.
Ég ætla hins vegar að bíða með að
óska fyrmefhdum aðilum til ham-
ingju.
Það er ekki ofmælt að Anders
Hansen tileinki sér nýja hlutverkið
með algjörum hamskiptum - á hesta-
mannatnáli gæti þetta sem best heitið
að fara litum. Fyrsta verk hans er að
setja mönnum fyrir um hvað af
málefnum hrossaræktarinnar má
skrifa eða tjá sig. Þetta er afar
skilmerkilega tíundað í allmörgum
liðum og ekki annað að sjá en að
upptalning sé tæmandi. Af nógu er
að taka, segir hann! Honum er þó
enn hugleiknara að gera mönnum
sem ljósasta grein fyrir því sem
hvorki má minnast á í ræðu né riti.
Þar kemur m.a. fram að sonur
fyrrverandi ráðunautar má ekki hafa
skoðanir á hrossarækt og takið nú vel
eftir: Þeir sem náð hafa árangri,
hvað þá ef þeir eiga hross í efstu sæt-
um, þeir eiga víst alls ekki að skipta
sér af málefnum hrossaræktarinnar.
Þá tekur hann sem dæmi nýlega
grein fra stjóm Félags Tamninga-
ntanna. Kallar hann greinina „undar-
lega“, segir að hún skilji ekkert eftir
sem máli skiptir og að enga lærdóma
megi af henni draga. Þessi grein FT
stjómarinnar er þó að mati undir-
ritaðs málefhaleg og fjarskalega eðli-
leg viðbrögð við jólagrein einni í
Eiðfaxa. Það vora reyndar ekki einu
viðbrögðin við þeirri grein og má
minna á viðtal við Jóhann Frið-
geirsson í DV, þar sem hann bað um
skýringar á tilteknu atriði er varðaði
stóðhest hans, Hlekk fra Hofi. En
skýringar fékk hann engar, aðeins
ásakanir um rógburð, sem ekki væri
svara verður (DV 24. feb. 1997).
Höfuðglæpur
Þetta telur Anders þó bamavípur
einar hjá höfúðglæpnum. Svo er mál
með vexti að ég hef, í viðtali í bók-
inni Hestar og menn, farið nokkrum
gagnrýnisorðum um Bændasamtök-
in fyrir að daufheyrast jafnan við
rökstuddum kvörtunum um störf
sem unnin eru í umboði þeirra. I
sama viðtali fer ég nokkram orðum
um þann vanda sem dómuram er á
höndum þegar meta skal geðslag
hrossa, bendi á nokkrar staðreyndir
um dreifingu geðslagseinkunna og
dreg í efa möguleika Blupsins til
þess að meðhöndla þessar einkunnir
svo mark sé á takandi. Ég get ekki
stillt mig um að taka þennan kafla
orðrétt upp hér, svo að lesendur átti
sig á því hversu mjög Anders hallar
réttu máli í grein sinni, en einnig og
ekki síður af því að ég tel þessar hug-
leiðingar mínar eiga erindi við fleiri
en lesendur Hesta og manna: „Mér
virðist sem dómurum sé sérlega
erfitt að meta þátt eins og geðslag
hrossa. Undanfarin ár hefur sú
regla verið viðhöíð að gefa aldrei
hærri cinkunn en 8,5 fyrir þetta
atriði og er skiljanlegt. Það eru
nefnilega fleiri óvissuþættir um
skaphöfn hrossa en svo að hægt sé
að eyða þeim með öllu á meðan
riðnar eru sex til átta ferðir fram-
hjá gluggahúsi dómaranna. Suma
skapgalla er erfitt að fela t.d.
kergju, en mannhrekkjótt og
rammslæg hross geta hins vegar
átt það til að vara á hreinum kost-
um á beinu brautinni þegar þeim
er riðið til dóma. Þessi vandkvæði
við að meta gcðslagið verða til þess
að dómarar grípa fegnir við
hverju smáræði sem kynni að gefa
vísbendingar, svo sem óöryggi og
hik h'tt reyndra tryppa sein eru að
koma á nýjar slóðir, hvað þá er
þau kveinka sér undan óblíðu
taumtaki. Við nánari skoðun sést
að nefnd vinnuregla dómara
virkar bæði upp og niður í
dómstiganum. Það er nefnilega
svo að nánast aðcins tvær tölur,
7,5 og 8, eru gefnar fyrir geðslagið
eða í 86% tilvika samkvæmt
töflum um einkunnadreifingu á
árunum 1990-1994. í fyrstu má
ætla að þetta geti ekki verið mjög
afdrifaríkt; það vegur ekki ýkja
þungt í aðalcinkunn hrossins hvort
það fær 7,5 eða 8 fyrir lundarfariö.
Það er ekki fyrr en kemur til kasta
kynbótamatsins, Blupsins, að Ijóst
verður að þetta mjóa bil skilur á
milli feigs og ófeigs, það hryggjar
hrossin lenda, í úrvali eða úrkasti.
Það er þessi hárfini bitamunur
sem ræður úrslitum hvroum
megin hryggjar hrossin lenda, í
úrvali eða úrkasti. Það er
nefnilega á þessum veika grunni
sem gcðslagseinkunnir
afkvæmahrossa eru byggðar. Eg
fæ ekki betur séð en það sé til að
þóknast þessu sama kynbótamati
sem dómsorð og umsagnir um
afkvæmahross, bæði formlcg og
óformleg, eru samin. Það verður
að segjast eins og er að hér kveður
við nokkuð nýjan tón hjá Bænda-
saintökunum ef mannleg skynsemi
má sín einskis gegn sprenglærðu
kerfi (dr.) Þorvaldar Arnasonar,
þótt gott sé. Það var aldrei ætlun
Þorvaldar, hafi ég skilið hann rétt,
að Blupið tæki svo völdin að menn
þyrftu ekki á óbrjálaðri
dómgreind að halda. Eg ítreka þó
að þessi gagnrýni beinist ekki að
kynbótamatskerfinu, heldur að
einum þætti forsendna þess, ein-
kunnagjöfinni fyrir geðslag, sem
er alveg sér á báti“. (Hestar og
menn 1996, bls. 109 og 110). Ég hef
nýverið borið þessa geðslagsumræðu
mína undir dr. Agúst Sigurðsson í
Kirkjubæ, sem sérfróður er um þessa
útreikninga, og sagði hann þetta allt
vera rétt. Vil ég nota þetta tækifæri
og hvetja hann til þess að tjá sig
opinberlega um þessi mál.
Falsanir
Þessi málefnagagnrýni mín fer
svo í taugamar á Anders Hansen að
hann forðast það eins og heitan eld-
inn að minnast á hana einu orði, en
spinnur þess í stað slíkan vef að ætla
má að lesendur, sem vita ekki hvað-
an á sig stendur veðrið, taki það gilt
ef ekkert er að gert og það er einmitt
þess vegna sem ég sting niður penna
og segi við lesendur:
Aldrei hef ég eða nokkur í minni
fjölskyldu borið nokkram dómara á
biýn opinberlaga að gefa afkvæmum
eins af stóðhestum okkar skipulega
lægri einkunnir en þau verðskuldi.
Mér hefur hins vegar verið neitað um
gögn sem gætu eytt öllum slíkum
grunsemdum. Sætir það raunar
fúrðu að fúlltrúar hrossabænda og
ræktenda skuli hafa skrifað upp á
breytingar á dómafyrirkomulagi
síðasta árs án þess að gera þá
úrslitakröfú að hver dómari standi
við sína einkunn. Jafnvel nýútskrif-
aðir stráklingar verða að gera það í
gæðinga - eða íþróttakeppni - og
þykir engum mikið. Aldrei hef ég
alhæft um kynbótadómara að þeir
séu ýmist hiutdrægir eða ekki starfi
sínu vaxnir. Þvert á móti get ég hér
og nú skýrt frá þeirri sannfæringu
minni að þeir séu hér um bil undan-
tekningarlaust afar vandaðir menn.
Aldrei hef ég sagt opinberlega að
Laugarvatnshrossin hafi verið of hart
dæmd fyrir geðslag. Aldrci hef ég
sagt að fantabrögðum hafi verið beitt
gegn hrossunum Anga, Frama, Hami
og Glímu, né nokkram öðrum hross-
um. Og nú hlýt ég að spyija: Hver er
réttur manna gagnvart slíkum
áburði?
Hvað stendur nú eftir af fúllyrð-
ingum AH? Jú, Anders sakar mig
um sögufölsun þar sem ég segi að
það sé einhver nýlunda að deilt sé á
störf hrossaræktarráðunauta. Hið
rétta er að ég sagði þetta: „Ég geri
mér auðvitað glögga grein fyrir
því að störf kynbótadómara hafa
löngum verið umdeild“... o.s.frv.
(Hestar og menn 1996, bls. 109).
AHog
sannleikurinn
Þegar maður eins og Anders
Hansen, sem umgengst sannleikann
á þann hátt sem ég hef nú sýnt fram
á, sakar aðra um sögufölsun, setur
menn hljóða um stund. En ef grein
hans er skoðuð í ljósi fyrirsagnar
(Eflum málefnalega umræðu um
hrossarækt) og niðurlagsorða, sem
ég bið lesendur lengstra orða að fletta
upp á, er ljóst að hann gerir hvort
tveggja að brandara og sjálfan sig að
athlægi. Þetta heitir víst á nútíma-
máli að skjóta sig í fótinn.
Anders gerir mér purkunarlaust
upp orð og skrif og kallar það svo
neikvæða og ómálefnalega gagnrýni.
Gengur hann reyndar svo langt að
kalla gagnrýni mína „skipulega aðfor
að landsráðunauti" í nafni heillar
fjölskyldu. Þetta orðalag minnir
einna helst á valdhafa í lögreglu-
ríkjum, sem ekki þola nokkrum
manni að hafa sjálfstæða skoðun,
standa fyrir hreinsunum og noma-
veiðum og sjá samsæri í hveiju
homi. Það má upplýsa það hér að í
þessari fjölskyldu hefúr um árabil
gengið maður undir manns hönd að
verja téðan landsráðunaut og bregða
jafhan hinu betra í umtali - þegar því
er ekki lengur til að dreifa er talað
um samsæri og skipulega aðför. Það
kemur reyndar ekki á óvart þótt
Anders búi sér til tækifæri til þess að
gera störf föður míns tortryggileg,
þar er hann við kunnuglegt hey-
garðshom. Sýnir það einkar vel
smekkvísi Andersar Hansen, en faðir
minn er nú hættur opinberam störf-
um eins og kunnugt er og situr nú á
friðarstóli sem hæfir eftir farsælt lífs-
starf og nýtur virðingar og vinsemdar
hvar sem hann kemur. Annars ætlaði
ég ekki að hætta mér út á hálan ís og
segi því staðar numið með þetta
tiltekna mál: að ég fjalli um störf
foður míns kynni að hljónia eins og
skrif Andersar Hansen um Ar-
bakkahrossin - það yrði hlegið um
allt land.
Um páska 1997,
Bjami Þorkelsson
P.s. Og enn kveinka þeir sér
undan munnherkjum (segi og skrifa
munnherkjum). Um það get ég nú
ekki einu sinni hugsað án þess að
taki sig upp gamalt bros...
Anders Hansen á Artoakka
6* Msrtóiif íafc,
brawíctk; > Sölmsílsjri, htói
! at fre»ít 'jaíú ;<w r<«3 ««
« «3*g í Ú&
heíí gagnfcpr fiéð-
H twi íTS íss cí Klh ilbj
Me&jit.tójnu>s a# pcr<é**
aSiw w»
• vxáttsgsHájwatt <>$
p«r «;h s.
» nngacœ Htnim. þj fie&f
<m umxsi, tttt t;
«¥* at-fi íHseteins riw nvmx-. ,n.„
aíjt}e?í vaai

* hsö
fimntéa «i
s Wu: Ifejtsri StTið ítórð og
-s'asá ej fUiíf' *»-i*
. . .. .
¥ íjiaáyUtt tom I
i«s txtsii rr ioí&jí ííuaa jitjiuj
uifi gífs ifkvsatest t sf fts>jjm þt >n
WJpt&píSiiri sbteví « þ®
tígst rííi. asja þS' vorS
JS%ðags*» áí 1*5f-jí ddm ftc&j
rm sea bttsás tó *d
lissass* f$tó smr sneit í*nœ
“ JJ- ’ -<-z. fctð «r «rfS
r*i5STiíí*wí<;
nabtíc í>* 4 h* . _ ^
htíitóg «tó£ t, «5 drt
iw i þfgg? ptprjú >s
án a víjdor n»ká i*Hlkái
k*vtó. 185®** þnr <r m> vlvide.
Séigufolsun
Hí*JJ>: 5x*4d*W, og floj, hlö twiaið
M btóís rtrfjvr, itýiasfe á
: *é Zjðteí -ÍKostwtibtnsðraiwíi*' ce *S &> sé
Vpf* fiíiitvtrt sýE »g iíer óMkí á tjj^i •
fy'iío thm, Siikí *r hijtt. vcp! ti&f, t«m:
ívísasx MÖr* éxsa. «« tr. .-wst
Bmwo vwð t)-m *g titv? k-fur
|ýtíi afc. eSt fiá þvt »6
***** Gviítiistaí; lsig,Vð >1» tKi
>>P« nf f»n* «r írvt'Jsaar. i fwní*«éo
kizii lífáiátam tega* stfiain.
iy&tetefra.-Mtof d*sá m bufo
mt*r» í m fi:*r>m>w kxsí
iúi sbi kGagJof cfzisxm
fÁ jxpgýrá.riþ jú
námte imi i.'« m bfc íiit 6 »r tz
jxtfi ** fyg* fv.st.>;S t>| >í*!4i*!taefytm~
swctia^kpwífcíótenut* siiSbm &
í*v.. ttnptór- Í Víitufaaáí
fejgjtt itsai tzámi
fkÆSííSs er m ,6lvtíj3i ' »tr (Áap.
H m íxsmm * $68*$* eím$
sxnas bxÁ-
tá fiefke?; g*?# kvjífsóafcn**
** *ni scpu Jtrj i áuvpnrwm ttí
l*«afaaÆK. tð M ha>* „.■> ;
•Jctiteayifi iásctíu tossmxiieaiir iundv-
ias> %3ð ItoíjJíson i Kéljy-
.<£ og S.vái Cuíttstaasjsf, * Sísa&fkitii.
ftó via! tií, i)efe* tVrari dzm
«á 3rf: k<k«5s, «a sf fytjjí rt tó (A .t tf >m
Joð yw<5tí- fjjfitfi fejrl' »(*j.y;t<s tn>
"vrittaAU>Ah-:»yj'ij:v& '<rr bart
Hjsisj* :
fJðSítí CT rSU:Á! ív; ,
hrx jjg bj vadá.ii&r *>. >
*ýiitó?iuk*?i3f JrKSi >
«>S t&im V.-:>
liíStófiíB. vyff fcfe: ...
Sfikíí CtrölSf Hki fegtf* :
"m *r» yfif nei, «M
tkVíss bv«< jtxi. r-t >xb-
ÞHjjjty m stájriis tóV.
i« Hííwvfer KájtógVTJS::
tóyttó ick fyfgtr
«# i>a |mm tó íctAéa^w •> t>U *
tetfer ^ YÍ&vcbk&ir i
fetfesííta ixiliit «t gfj; <J í
n: sitptM 83 i> si'Stwœk A* k
V'-r;.iííSíl£Vyyr:tv5
Qsrum urrtrseöuna gati
........JÍBÚSf Jftitóg:
hrfsr vv;i8 ga>j tó tmiaHe&i <■
unir.Vtcsjj rtkwt ttxrAa
«*Sf tóifííf, n*
uí»*attísnt r?ijá ámtt jsjf r."
f*g> utr.sit>g.®asm*. í(;n
ntó* tiv, Koa avrnfi
íiíSaú »>iM Ks&tm*;
fi*tt*fi!s,íatt VXi.
sig úl ttgfiævuB j»vj
Nðj cr *í miU:v**e» niki-
þtffeaíí úiiaega <5g ::tx'
ilsiðjf «g fii fisfjffars, irgju É
<":■ : ■ : ••:> í SÍi»3, V«rt 8< ááfSlí
„Anders gerir mér purkunarlaust upp orð og skrif og
kallar það svo neikvæða og ómálefnalega gagnrýni.
Gengur hann revndar svo langt að kalla gagnrýni mína
„skipulega aðför að landsráðunauti“ í nafni heillar
ijölskyldu. Þetta orðalag minnir einna helst á valdhafa í
lögregluríkjum, sem ekki þola nokkrum manni að hafa
sjálfstæða skoðun, standa fvrir hreinsunum og
nomaveiðum og sjá samsæri í hverju homiT“ segir Bjarni
Þorkelsson um grein eftir Andres Hansen en greinin
birti&ti.síð.astaJöiuhlaðL
Kornskurðarvél
nsss
MEIUGÉLE
Stór baggapressa
Heyþyrla
Diskasláttuvél
Z279 Rúllubindivél
G. Skaptason
s. 552 8500 og 893 4334