Bændablaðið - 08.04.1997, Blaðsíða 17

Þriðjudagur 8. apríl 1997
Bœndablaðið
17
Afurðastöðvar í sláturiðnaði
■ V
Þriðjudaginn 18.
febrúar sl. birtist á
síðum Bændablaðsins
athyglisvert viðtal við
Öm Bergsson, bónda á
Hofi í Öræfum. Öm er
stjómarmaður í
Bændasamtökum Is-
lands og stjómarfor-
maður kaupfélags sem
rekur afurðastöð í
sláturiðnaði og rak, allt
til síðustu áramóta, af-
urðastöð í mjólkur-
iðnaði. Ég get tekið
undir flest það sem
fram kom í viðtalinu,
en Öm talar m.a. um
mikilvægi þess að
fækka afúrðastöðvum
og lækka sláturkostnað með betri
nýtingu mannvirkja og vinnuafls.
Ef það tekst mun það færa bænd-
um hærra afúrðaverð í fram-
tíðinni.
Nú heyrist það hins vegar að
Sölufélag A- Húnvetninga, Kaup-
félag Skagfirðinga og jafnvel
Kaupfélag Eyfirðinga hyggist
ráðast í byggingu og endurbætur á
sláturhúsum sínum sem mun kosta
milljóna tugi króna á hverjum
stað.
Vantar framsýna
stjórnendur ?
í dag hafa tvö sláturhús á
Norðurlandi, þ.e. sláturhús KÞ á
Húsavík og sláturhús Kaupfé-
lagsV-Hún. á Hvammstanga leyfi
Guðbjörn Arna-
son er landbúnað-
arhagfrœðingur
og starfsmaður
Landssambands
kúabœnda
til að
flytja
út kjöt
á
markað
ESB-
löndum.
Þessi
sláturhús
hafa kostað
miklu til og
bæði gætu
þau og þyrftu
að slátra enn
meira en þau
gera í dag til að
lækka vinnslu-
kostnaðinn. En
af hverju þarf flott
sláturhús með öllu til
heyrandi á 100 km fresti á Norð-
urlandi ? Ef þessi fimm fyrirtæki
sem ég nefni hér bæru gæfu til að
horfa lengra fram í tímann myndu
þau sameinast um eitt öflugt
sláturhús sitt hvorum megin við
Tröllaskagann. Samgöngur og
samgöngutæki hafa stórbatnað á
síðustu árum og því er auðvelt að
flytja sláturfénað og vinnuafl um
mun lengri veg en áður. Þau ættu
alla vega að byrja strax á því að
skipta með sér verkum.
Lærum af
sjávarútveginum
Það vita allir sem fylgjast eitt-
hvað með hvaða hagræðing hefúr
átt sér stað í sjávarútveginum á
undanfömum misserum, nefnilega
sameining og samruni fyrirtækja
sem hefur leitt af sér eflingu
greinarinnar. I henni ræður ekki
hreppapólitík ríkjum.
Samþjöppun í smásölu á Stór-
Reykjavíkursvæðinu og sam-
keppni milli veikburða slátur-
leyfishafa, sem hvorki virðast
hafa getu né vilja til að standa
saman um að bæta afkomu sína,
gerir það að verkum að sífellt
minna kemur í hlut þeirra og til-
hneiging til að skerða verð til
bóndans fer vaxandi.
Bændur
bera ábyrgð
Bændur geta ekki skorist
undan ábyrgð í þessum málum.
Frumkvæði að fækkun afúrða-
stöðva og hagræðingu verður að
koma frá þeim sjálfum. Það er í
raun sorglegt að horfa upp á
það að forystumenn
bændastétt koma fram á
fundum utan héraða sinna og
krefjast hagræðingar og
hærra afurðaverðs en þegar
heim er komið tala þessir
sömu menn fyrir því að efla
atvinnu í byggðarlögum
sínum og að byggja þurfi
upp sláturhús sem
m.a.hafí leyfi til að
..i lagræðingin veröur að koma frá grasrótinni. frá
bændunum sjálfum sem eiga framtíð sína undir því að fá
mannsæmandi verð íyrir afurðir sínar. Ef enginn
árangur næst í því að fækka úrvinnslu- og söluaðilum á
markaðnum mun afurðaverö halda áfram að lækka og
kjör bænda að versna. Þá verður enn meiri flótti úr
sveitum landsins og æ færri senda gripi sína í flnu
sláturhúsin út um allt Norðurland sem munu án efa
vannýta ijárfestingar sínart“ segir Guðhjörn Árnason.
selja kjöt á markað í hinum stóra
heimi.
Á undafömum árum hefúr
einmitt átt sér stað samruni og
sameining í slátur- og
mjólkuriðnaói í viðskiptalöndum
okkar - einmitt í þeim löndum sem
við hyggjumst selja íslenskt
lambakjöt. Byggðar hafa verið
gríðarstórar einingar sem eru
hagkvæmari í rekstri og betur í
stakk búnar til að mæta aukinni
samkeppni eftir því sem áhrifa
alþjóðasamninga um verslun með
búvörur fer meira að gæta. Á
sama tíma bendir margt til fjöldi
sláturhúsa á íslandi standi í stað!
Er það ekki undarleg þversögn?
Bændur njóta góðs af
hagræðingunni
Bændur sem framleiða mjólk
á sölusvæði I - þ.e.a.s. á Suður-
og Veslurlandi fengu á dögunum
ávísun þar sem þeir fengu
greiddan hluta af hagnaði síðasta
árs. Þarna er um tímamótaáfanga
að ræða sem færir bændum hærri
tekjur. Á þessu svæði hefur átt
sér stað fækkun afurðastöðva
bæði í slátur- og mjólkuriðnaði.
Hagræðingin verður að koma
frá grasrótinni, frá bændunum
sjálfum sem eiga framtíð sína
undir því að fá mannsæmandi
verð fyrir afurðir sínar. Ef
enginn árangur næst í því að
fækka úrvinnslu- og söluaðilum
á markaðnum mun afurðaverð
halda áfram að lækka og kjör
bænda að versna. Þá verður enn
meiri flótti úr sveitum landsins
og æ færri senda gripi sína í fínu
sláturhúsin út um allt Norðurland
sem munu án efa vannýta íjár-
festingar sínar.
Ég skora á norðlenska
bændur að velta því vandlega
lyrir sér hvort þeir geti ekki haft
áhrif á og reynt að koma í veg
fyrir offjárfestingu sem virðist
blasa við. Sláturhús verða ekki
endurbyggð fyrir milljónatugi
nema bændur vilji. Allt snýst
þetta um úrvinnslu á afurðum -
að bændur fái mannsæmandi
tekjur fyrir vinnu sína og að
neytendur geti sætt sig við verð
og gæði framleiðslunnar. Ef
fyrirtæki bænda eyða milljónum
í óarðbærar ljárfestingar versnar
afkoma bænda og vöruverð
hækkar.
r ----------------------------------1
Fjölbreytt úrval véla í vorverkin!
Sturtuvagnar
Avinnsluherfi
Aburðardreifarar
Haugsugur
Hmfaherfi
ELAR&
PJéNUSTAuF
Járnhálsi 2,110 Reykjavík, sími 587 6500,
Óseyri 1a, 603 Akureyri, sími 461 4040