Bændablaðið - 28.10.1997, Page 15

r
Þriðjudagur 28. október 1997
Bœndablaðið
RALA
15
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
máli því að í ýmissi vinnu þarf ekill
að fara oft inn í og úr vélinni. I
mörgum löndum er viðurkenningar-
skylda á dráttarvélasætum. Sætið er
í sumum tilvikum rangt staðsett og
stillimöguleikar ófullnægjandi. A
sumum sætagerðum er, auk hæðar-
og lengdarstillingar unnt að stilla
þau út á hlið sem getur komið að
góðum notum við ýmsa vinnu.
Við prófanir er einnig gefin um-
sögn um hvemig ýmiss konar stjóm-
unarbúnaður er staðsettur miðað við
ökumann og hve lipur hann er í
vinnu. Þá er einnig mælt og metið
að hve miklu leyti útsýni ökumanns
úr húsinu er byrgt, þ.e. hve mörg
húsunum og halda yfirþrýstingi til
að draga úr rykmengun. Flestar
mælingar em gerðar í samræmi við
þar til gerða staðla.
Önnur atriði
Allmiklu máli skiptir hvemig
vélin er uppbyggð m.t.t. viðhaldsað-
gerða. Við prófanir er kannað hve
langan tíma tekur að ffamkvæma
ýmsar þær aðgerðir sem lýst er í
leiðbeiningunum sem fylgja vélinni.
Einnig er lagt mat á hve mikil vinna
er við ýmsar meiriháttar viðgerðir
svo sem að skipta um tengslisplötur
Flatl
Mynd 4. Skematisk skýring
á hvemig prófun á
vökvadælum er
framkvæmd. Línuritið sýnir
hvemig olíuflæðið og afl
dælunnar breytist eftir
þrýstingnum í kerfmu.
1. Hámarksflæði, enginn
mótþrýstingur.
2. Öryggisventillin byijar að
gefa eftir. 3. Hámarksafl
dælu. 4.
Hámarksþrýstingur í
kerfmu.
Ly Mlhæö
Mynd 5. Dæmi um
lyftikrafta á þrítengi.
Annars vegar er
mælt í lyftiörmum og
hins vegar í bita
festum á þrítengið.
Eins og sjá má em
kraftamir breytilegir
eftir hæðarstöðu
arma.
atriðum sem lögð er mikil áhersla á.
Það er verulegur munur á hávaða í
vélum milh hinna ólíku framleið-
enda. Ymsum gengur illa að halda
sig innan þeirra marka sem staðlar
kveða á um, þ.e. 85 desibel (a), en í
öðrum tilvikum er hljóðdempunin
komin mun neðar.
Við prófanir eru einnig gerðar
athuganir á loftslagi í ekilshúsunum.
Eru þá gerðar mælingar á upphitun í
köldu veðri og hve vel gengur að af-
þíða rúður. Einnig á kælingu þegar
heitt er utan dyra. Sérstakar
mælingar eru gerðar á loftræstiviftu,
þ.e. hæftú úl að endumýja loftið í
þjóna m.a. þeim úlgangi að unnt sé
að nota sömu vinnutæki við hin
ýmsu dráttarvélamerki. Það á t.d.
við um aflúttak, dráttarkróka,
þrítengibeisli og vökvaúttök. Unnið
er að ýmsum frekari stöðlum t.d. er
varðar aukaþyngingar og
hjólabúnað.
Heimildir
Við samantekt þessarar greinar
er að mestu stuðst við sérprentun frá
sænsku búvélaprófunum ,J*rovning
af traktorer. Vad ságer resultaten?“,
meddelande nr. 3001, 1985.
SamanMur á dreifi-
eipleikum GræOis 7
og Foldu 7
Daði Már Kristófersson,
Rannsóknastofnun landbúnaðarlns
Þegar þyrildreifari er notaður
við áburðardreifmgu ákvarða
gerð dreifarans, samspil hans við
ákveðna eiginleika áburðarins og
hæfni ökumannsins til að skara
jafnt og með "réttu" bili hversu
vel tekst úl. Þannig getur náðst
mjög mismunandi árangur eftir
því hveiju er verið að dreifa
vegna þess að hver áburðartegund
hefur sína sérstöku eiginleika.
Dreifikúrfa er graf sem sýnir það
magn áburðar sem fellur til jarðar
sem fall af fjarlægðinni frá miðri
dreifiskífu. Það er notað til þess
að meta hvaða skörun er heppi-
legust milli ferða við áburðar-
dreifinguna. Mynd 1 sýnir dreifi-
kúrfur mismunandi komastærðar
af sama áburði. (Sjá mynd 1)
Til skamms tíma höfðu bænd-
ur ekki um margar tegundir
áburðar að velja og því var mark-
miðið aðeins að ná sem jafnastri
dreifingu með þeim áburði sem
var í boði. Nú eru nokkur ár síðan
einkaleyfi Aburðarverksmiðju
ríkisins til áburðarsölu var af-
numið. Ekki hefur borið vemlega
á innflutningi fyrr en í fyrra. Sú
tegund innflutts áburðar sem mest
bar á í fyrra var Folda, en þar er
um að ræða blandaðan áburð með
svipaða samsetningu plöntu-
næringarefna og í Græði frá
áburðarverkmiðjunni, sem bænd-
um er að góðu kunnur. Vemlegur
munur er á framleiðslu Foldu og
Græðis. Ef þessar áburðar-
tegundir em bomar saman sést að
komin í Græði em yfirleitt minni
og ekki eins slétt á yfirborði og
kom Foldu. Þetta stafar af því að
Græðir er komaður úr dufti en
Folda er "prilluð" þ.e. heil kom
em búin til í einu. M.a. vegna
þess er eðlilegt að bændur spyrji
sig í hverju munurinn er fólginn
og hvort hann hefur áhrif á
dreifingareiginleika og nýtingu
áburðarins.
Til að varpa ljósi á svörin við
þessum spumingum var saman-
burður á áburðartegundunum
Græði 7 og Foldu 7 gerður af
starfsmönnum Bútæknideildar
RALA haustið 1997. Bomirvom
saman eftirfarandi eiginleikar
áburðarins: rúmþyngd, rennsli og
komastærð. Að síðustu vom
dreifieiginleikar bomir saman
með því að dreifa tegundunum
með sama dreifara og bera saman
dreifikúrfumar.
Rúmþyngd er gefin upp í
g/sm3. Mælingin gefur því úl
kynna hversu miklum massa af
áburðinum má koma fyrir í
ákveðnu rúmmáli. Eins og ffam
kemur í töflu 1 er um 6,7 % mun-
ur á rúmþyngdinni. Því má
reikna með að 6,7 % meiri massi
af Foldu 7 komist í t.d. geymi
áburðardreifarans.
Taflal.
Rúmþyngd áburöartegundanna og
braytllelkl 1 maallngum
Áburðar Rúmþyngd Beytileiki
tegund: g/sm3 milli mælinga g/sm3
Græðir 7 1,18 1,17-1,18
Folda 7 1,26 1,26-1,27
Rennsli gefur til kynna hversu
hratt áburðurinn streymir við
staðlaðar aðstæður og er gefið
upp í g/mínútu. Eins og fram
kemur í töflu 2 streymir Græðir 7
um 11 % hraðar en Folda 7. Þetta
verða bændur að hafa í huga við
dreifmgu því reikna má með að
magnstillingar á áburðar-
dreifurum sem þeir hafa notað
fyrir Græði 7 gildi ekki fyrir
Foldu 7.
Tafla 2. Rennsli áburðartegundanna og
breytileiki í mælingu.
Áburöarteg Rennsli Breytileiki
g/mín milli mælinga
g/mín
Græðir 7 5248 5087-5382
Folda 7 4739 4680-4888
Komastærðardreifingin gefur
til kynna af hvaða stærð komin í
áburðinum em. Niðurstaðan er
gefin upp í %. Eins og sjá má á
mynd 2 er verulegur munur á
henni. Komin í Græði 7 em að
meðaltali minni og mun meira er
af örsmáum komum í honum en í
Foldu 7. Meginhluti koma í báð-
um áburðartegundunum liggur á
þröngu bili. (Sjá mynd 2)
Samkvæmt niðurstöðum sem
Pettersen o.fl (1991) hafa mis-
munandi komastærðir ólíkar
dreifikúrfur, sbr. mynd 1. Jöfnust
dreifing næst ef dreifikúrfan er
því sem næst jafnt minnkandi út
ffá miðjunni eins og á við um
stærstu komin. Hins vegar næst
því lakari árangur efúr því sem
kúrfan er ójafnari og sköran
verður erfið ef brúnir kúrfunnar
em mjög brattar. Nú er ljóst að
bæði Græðir 7 og Folda 7 em
blanda komastærða eins og mynd
2 sýnir. Hins vegar sýnir hún
einnig að hlutfall líúlla koma er
mun hærra í Græði 7 en Foldu 7
sem hugsanlega veldur lakari
dreifigæðum með honum. Þessu
úl rökstuðnings em niðurstöður
starfsmanna Bútæknideildar. Þar
vom dreifigæði áburðardreifara
borin saman með þessum tveimur
áburðartegundum. Niðurstöðum-
ar benda til þess að verulegur
munur sé á dreifigæðum eftir því
hvor áburðurinn var notaður,
Foldu 7 í hag. Lögun dreifi-
kúrfunnar ræður því hvaða
vinnslubreidd skilar bestum
árangri. Vegna þess að dreifi-
kúrfumar em ekki eins fyrir
Græði 7 og Foldu 7 er munur á
því hvaða vinnslubreidd skilar
bestum árangri.
Afgerandi munur er á rúm-
þyngd áburðartegundanna, um 7
%. Það þýðir að nokkuð meiri
massa af Foldu 7 en Græði 7 má
koma fyrir í sama rúmmáli, t.d.
áburðardreifara. Rennslishraði
Græðis 7 er um 11 % meiri en
Foldu 7 sem þarf að hafa í huga ef
skipt er um áburðartegund.
Komastærðar dreifing er nokkuð
ólík og meira er af mjög fínum
komum í Græði 7 en Foldu 7.
Það hefur vemleg áhrif á dreifi-
gæði. Þetta verður að hafa í huga
þegar hugað er að því að dreifa
áburðinum.
Heimild:
Pettersen, J. M. o.fl., 1991. A Method of
studying the influence of fretilizer size on the
distribution from í Twin-disc sreader. J. of
Agric. Eng. Research 50.4. 291-304.
Komastarðardraiflng Foldu og Grœðis
»6,3 6,36.6 6,5-4,3
Mynd 2.
Kornastærðardreifing
Græðis 7 og Foldu 7
gefin upp sem það
hlutfall þunga sem
lendir í hverjum flokki.
4,33,6 3,52.3 33-2.0
Kornatterð, mm
2.0-1.8 1Æ-1.6