blaðið - 18.10.2005, Blaðsíða 20

28 I MENNING
ÞRIÐJUDAGUR 18. OKTÓBER 2005 blaöiö
Konan sem lífiö
tróð niður i skitinn
ur í Hafnarfirði, frumrit Sigurðar
Benediktssonar með hans hendi.
Hvert skref í samningu þessarar
ævisögu hefur því verið eltingar-
leikur við týnda handritið.
Ég sá strax að þarna var magn-
að efni á ferðinni og þegar ég var
búinn að lesa handritið, sem hafði
legið í 6o ár í skúffum, varð ég að
skrifa bókina. Þarna er kona sem er
nýsloppin frá einum umdeildustu
réttarhöldum Islandssögunnar.
Hún fæddi sex börn en ól einungis
eitt upp sjálf. Hin fóru í fóstur eða
voru á hrakhól-
um hjá mismun-
andi vandalausu
fólki. Hún var á
framfæri hins
opinbera og und-
ir eftirliti félags-
málayfirvalda
stóran hluta ævi
sinnar. Eins og
hún orðaði það
sjálf: Þetta var
ævisaga konu
sem lífið hafði
troðið niður í
skítinn.“
Erfitt líf
Er þetta gott
handrit?
„Handrit Láru
er sama marki
brennt og allar
aðrar ævisög-
ur. Hún velur hvað hún vill segja
okkur. Hún afhjúpar sjálfa sig og
segist ekki hafa haft neina miðils-
hæfileika. Lífið og erfiðar kring-
umstæður og mikil eftirspurn eft-
ir svona starfsemi hafi ýtt henni út
í þetta. Hún segist hafa séð huldu-
fólk og leikið sér við það þegar hún
var ung stúlka og séð þá ýmsa hluti
sem voru ekki af þessum heimi.
Þegar hún var 14 ára datt hún af
hestbaki og fékk þungt höfuðhögg
og segir að þá hafi þessi hæfileiki
horfið.
Þetta er ekki bara ævisaga miðils
heldur líka ævisaga konu sem var
mikil tilfinningavera, óskaplega
skapstór og fékk þann beiska kal-
eik í vöggugjöf að vera einstaklega
falleg og gædd miklum persónu-
töfrum þannig að allir karlmenn
féllu fyrir henni. Það gerði líf henn-
ar erfitt því eins og hún segir sjálf
þá var hún talhlýðin vingull. En
Páll Ásgeir, höfundur ævisögu Láru
miðils:„Þetta er ekki bara ævisaga miðils
heldur Ifka ævisaga konu sem var mikil
tilfinningavera, óskaplega skapstór og
fékk þann beiska kaleik í vöggugjöf að
vera einstaklega falleg og gædd miklum
persónutöfrum þannig að allir karlmenn
féllu fyrir henni."
lífið breytti henni í ófreskju, segir
hún. Hún varð sinn helsti óvinur.
Handrit hennar er fullt af mótsögn-
um og sumt er sennilega lygi. En
hvaða ævisaga er það ekki?
Ég fór þá leið að lesa allt sem
hefur birst op-
inberlega um
hana og fékk
sérstakt leyfi
þjóðskjala-
varðar til að
fara í mál-
skjölin frá
réttarhöldun-
um árið 1940.
Það sem þar
var að finna
varpaði nýju
ljósi á margt
af því sem
Lára segir og
það sem hef-
ur verið sagt
um hana.
Þannig varð
til ný saga
þessarar um-
deildu konu,
saga sem var
ekki aðeins saga hennar eins og
hún vildi segja hana heldur sag-
an öll eins langt og fyrirliggjandi
heimildir eru til um.“
Saga sem er sameign þjóðarinnar
Ættingjar Láru hafa lýst sig mjög
andvíga útgáfu þessarar sögu. „Ég
veit að þetta mál liggur að miklu
leyti í þagnargildi í fjölskyldunni.
Þetta er ekki sérlega skemmtileg
arfleifð þannig að það er eðlilegt
að fjölskyldan sé ekki hrifin af
því að þessi saga sé sögð,“ segir
Páll Ásgeir. „Það sem fólk þarf að
hafa í huga er að saga Láru miðils
er ekki einkaeign fjölskyldunnar.
Hún er sameign þjóðarinnar, hluti
af menningar- og félagssögu okk-
ar og varpar fróðlegu ljósi á svo
margt í samfélaginu, sérstaklega á
fyrri tímum. Við getum ekki stung-
ið þessari sögu undir stól.“ _
SÖLUMENN
ÓSKAST
,Það er ýmislegt í aðdraganda
þessa máls sem minnir á Da Vinci
lykilinn,“ segir Páll Ásgeir Ásgeirs-
son, höfundur ævisögu Láru mið-
ils, sem kemur í bókaverslanir á
morgun. „Forsaga málsins er sú
að 1996 skrifuðum við Bjarni Guð-
marsson sagnfræðingur bók sem
heitir Ekki dáin bara flutt, saga
spíritismans frá upphafi til 1930.
Sú bók endar á sögu Láru og réttar-
höldunum. Fljótlega eftir að sú bók
kom út frétti ég að til væri hand-
rit að ævisögu hennar eftir hana
sjálfa. Ég trúði þessu ekki fyrr en
óljúgfróður blaðamaður, sagnfræð-
ingur, lýsti því fyrir mér hvernig
hann hefði heyrt lesið upp úr hand-
ritinu á áttunda áratugnum. Ég
komst að því að handritið væri til
og í vörslu Guðrúnar Vilmundar-
dóttur, ekkju Gylfa Þ. Gíslasonar.
Ég átti í nokkrum samningavið-
ræðum við þá fjölskyldu um að fá
að komast í handritið. Það leyfi
var ekki veitt því Guðrún vildi
ekki rjúfa trúnað við þann sem gaf
henni handritið, sem var Sigurð-
ur Benediktsson sem færði það í
letur. Þá lagði ég málið á hilluna
en komst svo að því fyrir tilviljun
að annað eintak úr eigu Sigurðar
Nordals kom inn á handritadeild
Landsbókasafns haustið 2003 og
er þar kvaðalaust. Ég taldi mig
vita um eitt eintak enn sem hafði
verið í vörslu Láru sjálfrar en Stein-
grímur heitinn Sigurgeirsson, sem
var giftur henni, sagði mér að það
hefði verið brennt.“
Magnað efni
Páll Ásgeir fór á Landsbókasafnið
og fékk afrit af handritinu og þá
kom í ljós, samkvæmt nótum sem
fylgdu því, að til hefðu verið fjögur
eintök. Síðan hefur komið í ljós að
þau hafa sennilega verið fimm eða
fleiri. Fyrir fáeinum dögum kom
upp á yfirborðið, úr einkaeign suð-
Umsóknir sendist á atvinna@vbl.is
Vegna aukinna umsvifa óskar
Blaðið eftir sölumönnum í
fulla vinnu.
£ Um er að ræða skemmtilegt
starf hjá fyrirtæki í örum
vexti með skemmtilegu
fólki. Góðir tekjumögu-
leikar fyrir gott fólk.
I Blaðið
Bæjarlind 14-16
201 Kópavogur